Regering is geen NGO


Kijk eens aan. Steven Vanackere brengt een bezoek aan Congo dat rustig en zonder incidenten verloopt. Dat is nu precies wat een minister van Buitenlandse Zaken hoort te doen, zou je denken. Maar neen, weer is het niet goed. De Belgische EU-commissaris verwijt hem dat hij zich naast zijn gastheer, de president van Congo, heeft laten fotograferen, en dan nog met een glas (fruitsap) in de hand.


De gefrustreerde uitval van De Gucht is het enige niet. Ook in de lof die de minister wordt toegezwaaid zitten heel wat angels. Een 'tsjeef' op Buitenlandse Zaken betekent dat België een eigen onafhankelijke politiek opbergt en weer aan het handje gaat lopen van Amerika, zo valt links en rechts te horen of te lezen.

Dat soort oprispingen getuigt van een bodemloos gebrek aan kennis van of belangstelling voor buitenlands beleid. Een coherent buitenlands beleid hebben is iets heel anders dan op een zeepkist slogans en banvloeken te staan toeteren.

De diplomatie is er in de eerste plaats om de belangen van het land en zijn inwoners te dienen. En neen, 'belangen' is geen vies woord. Onze banen worden in grote mate in het buitenland geschapen. We hebben er alle belang bij die daar te verdedigen en te bevorderen. Niemand zal het in onze plaats doen . Zoals de Joodse wijze Hillel tweeduizend jaar geleden al zei: 'Als ik niet voor mezelf ben, wie zal dan voor mij zijn?'

Een ministerie van Buitenlandse Zaken is nu eenmaal geen ngo. Dat blijft ook de internationaal zeer gerespecteerde Hubert Védrine, geen 'tsjeef' maar een 'sos', zijn landgenoten steeds weer voorhouden. De minister van Buitenlandse Zaken van de linkse Franse regering-Jospin (1997-2002) nam onlangs nog de verdediging op van Barack Obama. Hij vond de kritiek onterecht dat de Amerikaanse president tijdens zijn bezoek aan China te weinig openlijk ophef had gemaakt over de mensenrechten. 'Een regering is geen ngo', zei hij opnieuw. 'Obama moest met alle Amerikaanse belangen rekening houden, ook de economische en financiële.'

Daarnaast heeft de term 'belangen' ook een bredere invulling. Vriendschappelijke relaties met buurlanden, een stabiele, veilige omgeving, zijn een zeer concreet belang. Spreiding van waarden als goed bestuur en elementaire rechten doorheen de wereld eveneens. Vele van de vluchtelingenstromen, veel van de onveiligheid en het geweld op deze wereld, worden immers veroorzaakt door slecht bestuur, met als extreme vorm de rechteloosheid van 'failed states' zoals Somalië.

Hoe kan een land de spreiding van voorspelbaarheid, van een elementaire mate van goed bestuur bevorderen? Dat is de moeilijkste uitdaging, want het is bijzonder moeilijk een derde land zijn gedrag te doen veranderen. Alleen samenwerking met andere landen, om te beginnen met gelijkgezinde, kan daartoe de nodige kritische massa scheppen.

Samenwerking met de EU-partners en de Atlantische bondgenoten is dan ook geen slaafse volgzaamheid maar welbegrepen eigenbelang. Daarover bestond er overigens van Paul-Henri Spaak via Pierre Harmel tot eind van de jaren zeventig een aanzienlijke continuïteit in de Belgische diplomatie.

Dat was ook normaal. De ligging en de belangen van een land veranderen niet met wisselende regeringsmeerderheden. Het buitenlands beleid hoort daarom bij uitstek het terrein van continuïteit en voorspelbaarheid te zijn.

Abnormaal was het om van het buitenlands beleid een binnenlandse zandbak te gaan maken. België was geen 'grijze muis' meer, zo heette het toen. Het was wel ook het land dat geen onderdaan meer verkozen kreeg op een internationale topfunctie.

Dat is gelukkig veranderd, dank zij de koerswijziging van de jongste jaren naar een buitenlands beleid dat efficiëntie boven incidenten verkiest, wat een kwestie is van intelligentie.

Die koers belet niet dat er nog betaald wordt voor gebroken potten van vroeger. Louis Michel had maar een minuut nodig om te zeggen dat men beter niet in Oostenrijk ging skiën, of om Italiës premier, Silvio Berlusconi, een nul op tien te geven in een tv-spel. Het bleken dure minuten te zijn toen hij tien jaar later een gooi deed naar het voorzitterschap van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, en dat op één stem na miste. Had Oostenrijk of Italië anders gestemd, dan hadden we nu nog een Belg op een internationale topfunctie. Maar zo is het. Er bestaat geen wereld - op misschien de politieke na - die een zo lang geheugen heeft als die van de diplomatie. Een kostbare les die inmiddels geleerd blijkt te zijn.


DS, 01-02-2010 (Mia Doornaert)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB