Belgisch voorzitterschap is grand cru geworden: “België heeft bewezen dat het nog altijd een motor van Europa kan zijn”


In Europese diplomatieke kringen is men vol lof over het Belgische voorzitterschap van de Raad van de EU, dat zondagavond afloopt. Het succes is ook te danken aan de deadlines van de verkiezingen en het nakende Hongaarse voorzitterschap waarvan niemand veel verwacht.


Het kan wat balsem zijn op de pijnlijke wonde van zijn verkiezingsnederlaag. Premier Alexander De Croo (Open VLD) zal vrijdagmiddag op de persconferentie na de Europese top alle lof worden toegezwaaid door Charles Michel en Ursula von der Leyen voor de manier waarop België het voorbije halfjaar het stuur van de Europese Unie mee vasthield.

Alom wordt erkend dat het Belgisch voorzitterschap van de Raad van de EU een succes was. “In politiek en geopolitiek lastige tijden wil je een vaardig en betrouwbaar paar handen aan het stuur”, verwoordt een Europese diplomaat de breed gedeelde conclusie. “Het Belgische voorzitterschap heeft ons op koers gehouden en mooie resultaten geboekt. Alle lof!” “België heeft een zeer positieve indruk gemaakt en goed werk geleverd in uitdagende tijden”, aldus een andere Europese diplomaat.


Belgisch DNA

De eerste opdracht van de tijdelijke voorzitter is akkoorden sluiten tussen lidstaten, het Europees Parlement en de Commissie over wetgevende voorstellen. België slaagde erin liefst 89 dossiers af te ronden en definitief te laten goedkeuren.

Daarbij zitten belangrijke kleppers als het nieuwe migratiepact, de nieuwe begrotingsregels, de Net Zero Industry Act die Europa minder afhankelijk moet maken inzake strategische technologieën, de betere bescherming van platformwerkers zoals pizzakoeriers, de natuurherstelwet en strengere normen inzake luchtkwaliteit en de CO₂-uitstoot door trucks.

Wat zijn de verklaringen voor het succes? Ongetwijfeld de grondige voorbereiding, die twee jaar duurde, en de Belgische ervaring in het zoeken naar politieke compromissen. Verschillende ministers toonden zich zeer betrokken bij de (soms nachtelijke) onderhandelingen om een akkoord te vinden. “Oplossingen vinden zit in het DNA van de Belgen”, zei De Croo bij het begin van het voorzitterschap.


Dank van Zelenski

Eén voorbeeldje. Om Frankrijk en Duitsland mee te krijgen in de zorgplichtwet die bedrijven meer verantwoordelijk maakt voor wantoestanden in de toeleveringsketen, werd de oorspronkelijke tekst afgezwakt, zodat ze alleen nog geldt voor de allergrootste bedrijven. Toch spraken kritische ngo’s zoals Human Rights Watch achteraf nog altijd over een baanbrekende wet en een belangrijke stap voorwaarts.

België werd ook geholpen door twee deadlines. De eerste was de kalender van de Europese verkiezingen, waardoor er druk op de ketel zat om nog voor Pasen snel akkoorden te sluiten. Het viel op dat vooral de onderhandelaars van het Europees Parlement zich soepel opstelden om ‘hun’ dossiers, waar ze vaak jarenlang aan werkten, nog goedgekeurd te krijgen.

De tweede deadline was het Hongaarse voorzitterschap vanaf 1 juli. Vooral inzake delicate Oekraïne-dossiers speelde bij de lidstaten het idee dat het nu moest gebeuren, aangezien de regering van de Hongaarse premier Viktor Orban met de voeten sleept of blokkeert.

Zo slaagde België erin om met veel trekken en sleuren de dertiende en veertiende sanctiepakketten tegen Rusland goedgekeurd te krijgen en de toetredingsonderhandelingen met Oekraïne op gang te trekken. En het werkte mee een juridisch handige oplossing uit om de interesten van de bevroren Russische tegoeden bij Euroclear te gebruiken voor wapenaankopen voor Oekraïne, tegen het verzet van Hongarije in. Het leverde België donderdagmiddag tijdens de Europese top ook een dankbetuiging op van de Oekraïense president Volodimir Zelenski.


Geluk

Soms was er ook geluk mee gemoeid. De natuurherstelwet leek ten dode opgeschreven, zelfs in afgezwakte vorm ten opzichte van het oorspronkelijke voorstel van de Commissie. Door onenigheid tussen de regio’s moest België zich onthouden, terwijl er aanwijzingen zijn dat het kabinet van premier De Croo bij sommige lidstaten lobbyde tegen de wet. Een onverwachte pirouette van de Groene Oostenrijkse minister van Milieu, die zich niets aantrok van het verzet van haar conservatieve coalitiepartner, maakte dat die wet alsnog werd goedgekeurd. Het was de kers op de taart. “België heeft bewezen dat het nog altijd een motor van Europa kan zijn”, zegt de Belgische ambassadeur Willem van de Voorde.

Maar al die wetgevende successen houden ook een risico in. Ze kunnen voor critici het beeld versterken van een Europese machine die bedreven is in het produceren van regels, maar minder goed in de versterking van de concurrentiekracht van de bedrijven ten opzichte van concurrenten als de Verenigde Staten en China.

“Ik zie bijna geen domein waar de Europese tussenkomst niet relevant was”, aldus Van de Voorde, die slechts van één ding spijt heeft: “De EU is een formidabele machine die werkt tussen 27 lidstaten. Maar de prijs die we betalen om inzake buitenlands beleid of begroting beslissingen bij unanimiteit te nemen, ligt soms zeer hoog.”


DS, 27-06-2024 (Bart Beirlant)