Gespreid houden, die verkiezingen!


Het idee van één verkiezing om de vijf jaar duikt weer op. Vooral niet doen, roept Walter Zinzen . 'Het is een doorzichtig en platvloers manoeuvre.'


Ze zijn er weer, de rattenvangers van Hamelen, die de goegemeente proberen wijs te maken dat het samenvallen van regionale en federale verkiezingen de verkiezingsmoeheid zal bestrijden, de politici tot fatsoenlijker gedrag zal inspireren en het bestuur van het land - hoe zullen we dat formuleren - 'krachtiger' zal maken. Het begon bij Steve Stevaert, Marleen Vanderpoorten en Herman De Croo pikten het idee op en ook in de nota-Dehaene komt het denkspoor terug.

Alleen maken ze allen misbruik van een al te menselijke kwaal: die van het korte geheugen. Toch is niet iedereen de moeder van alle verkiezingen in 1999 vergeten, toen we in één moeite door de kamerleden en senatoren, de regionale én de Europese volksvertegenwoordigers aanwezen. Daar wil Dehaene weer naartoe met zijn voorstel om zowel de federale als de regionale verkiezingen om de vijf jaar te laten plaatsvinden. Dan vallen ze automatisch samen met de Europese, die immers ontsnappen aan de regeldrift van Belgische dorpspolitici.

Wat een doorzichtig en platvloers manoeuvre! Waren er in 1999 misschien geen gekozenen die hun mandaat afstonden aan een anonieme opvolger? Even kijken: Frank Vandenbroucke (SP.A) was verkozen als Europees parlementslid. Heel de campagne door had hij geroepen dat Europa zijn ding was. Hij werd minister in de federale regering. Bert Anciaux (toen nog VU/ID) had eveneens een Europese roeping, waaraan hij niet kon weerstaan. Na de verkiezingen werd hij minister in de Vlaamse regering. Patrick Dewael (Open VLD) was verkozen als federaal kamerlid. Hij werd minister-president van Vlaanderen om na drie jaar vast te stellen dat hij eigenlijk toch beter functioneerde op Belgisch niveau.

Wie zegt ons dat het niet opnemen van mandaten waarvoor men verkozen is, nu wél uit de politieke mores zal verdwijnen als alle verkiezingen weer samenvallen? Niemand, en zeker Herman De Croo niet, die daarom een ander argument uit de kast haalde. Zeven verkiezingen tussen 2003 en 2012 maken 'het democratisch systeem kapot', orakelde hij. Zou het?

Laten we eens kijken naar de modeldemocratie die het naoorlogse Duitsland is. Daar zijn 16 deelstaten en geen 2,5 zoals bij ons. Al die deelstaten organiseren hun verkiezingen naar eigen godsvrucht en vermogen. Het gevolg is dat er vrijwel geen jaar voorbijgaat of de burger moet wel ergens naar de stembus. De federale regering in Berlijn volgt elke slag om de kiezer met argusogen om te kijken hoe de coalitie het er op regionaal vlak van af brengt, uiteraard. Maar wordt daarom het regeringswerk verlamd? Een enkele keer wel. Voormalig bondskanselier Gerhard Schröder vervroegde de federale verkiezingen met een jaar omdat zijn partij, de SPD, in een reeks regionale verkiezingen zware klappen had gekregen. Maar Schröder was een uitzondering. Duitse federale regeringen komen en gaan in de regel al naargelang er federale, geen regionale, kwesties spelen. Niet één Duitser heeft tussen 1945 en 2007 geroepen dat al die verkiezingen de democratie kapot maken. Niet één Duitser vindt dat de burger verkiezingsmoe wordt. Niet één Duitse politicus klaagt over de opeenvolgende verkiezingscampagnes, die hem op de rand van de uitputting brengen.

Daar is ook geen reden toe. Duitse politici nemen in het algemeen niet deel aan alle verkiezingen die langs komen. Het is bij onze oosterburen gewoon ondenkbaar dat een federaal premier (de bondskanselier) of een federaal vice-premier kandidaat is bij gemeenteraadsverkiezingen. Als bij ons het democratisch systeem kapotgemaakt wordt, is het niet door het aantal verkiezingen, maar door het feit dat voor al die verkiezingen altijd dezelfde kandidaten (de stemmenkanonnen) worden ingezet. Heel begrijpelijk dus dat Bart Somers in tranen uitbarstte toen hij hoorde dat hij op 10 juni alweer in de ring moest. Ook voor de wakkere burger zijn zeven verkiezingen in negen jaar toch niet overdreven? Is het echt te veel gevraagd dat hij eens om de zes jaar zijn gemeenteraad verkiest, eens om de vijf jaar zijn regionaal en Europees parlement en eens om de vier jaar zijn federale vertegenwoordigers? Als al die niveaus eens duidelijk onderscheiden zouden zijn, ook wat de kandidatenlijsten betreft, dan zou het gemopper snel verstommen. Geen burgemeesters dus, die opkomen bij federale verkiezingen en geen ministers bij gemeenteraadsverkiezingen.

Maar de échte reden voor al die pleidooien voor het doen samenvallen van de regionale en federale verkiezingen ligt natuurlijk elders. De voorstanders gaan ervan uit dat dan, net zoals in 1999, de uitslag voor alle parlementen dezelfde meerderheid zal opleveren. Dat maakt het voor de partijbonzen makkelijker de poppetjes te manipuleren omdat alle regeringen dan opnieuw uit dezelfde coalitie bestaan. Dat zou het democratisch systeem pas kapot maken, omdat het indruist tegen de logica van het federalisme.

Marc Reynebeau deed onlangs in deze krant een beroep op de zelfdiscipline van de politici om op te houden met het onzindelijke pendelen tussen het federale en het regionale niveau. Zo'n moralistisch discours zal helaas niet volstaan. Wetten moeten er komen die het politici onmogelijk maken hun zetels door te schuiven naar nobele niet verkozen onbekenden. Desnoods moet de stok achter de deur bestaan uit méér, niet minder verkiezingen. Voor iedere parlementszetel die vrijkomt een tussentijdse verkiezing organiseren voor de opvolger, naar Brits model, het zou een heilzamer effect hebben dan een beleefde vraag om op te houden met flauwe politiek. Het is niet eens een nieuw idee, dat vooral de Vlaams-nationalisten moet bekoren. De historicus Bart De Wever is toch niet vergeten dat in 1928 August Borms vanuit de gevangenis een verpletterende meerderheid heeft behaald via zo'n tussentijdse verkiezing?

Walter Zinzen is voormalig VRT-journalist


DS, 30-08-2007

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Hoewel ik zelf wel iets zie in minder verkiezingen en meer verkiezingen samen, heeft de schrijven van deze tekst overschot van gelijk! Er is een duidelijk probleem op vlak van 'opkomen bij verkiezingen'. (tevens de reden waarom mijn liefste Inge geen stem van mij kreeg in juni...)

Het kan gewoon niet zijn dat je puur deelneemt aan verkiezingen om de partij stemmen op te leveren. Als je deelneemt, dan is dat in functie van een eventueel mandaat dat deze verkiezingen kunnen opleveren. Wil je niet zetelen in de regering waarvoor het verkiezingen zijn, dan kom je gewoon niet op! Zo simpel is dat! Ik kan mij trouwens niet voorstellen dat iemand die 'opkomt om de partij te steunen' de laatste maand voor de verkiezingen zijn andere werk nog fastoenlijk kan doen!

En dan nog: het is weinig langetermijnsvisie om steeds weer dezelfde koppen te lanceren eh! Want eens federaal willen ze niet meer weg en wie moet er dan opkomen voor de regionale verkiezingen ... onbekende koppen! (hmm welke partij geef ik er hier toch van langs?)

__________________