'Amerika beschouwt terrorisme niet langer als grootste bedreiging'


BRUSSEL - Obama heeft voor Afghanistan nog geen strategische keuze gemaakt: of enkel voorkomen dat Afghanistan wordt gebruikt als lanceerplatform voor aanslagen tegen het Westen, of er een democratie van maken.


Barack Obama ziet de wereld anders dan zijn voorganger, stelt Rik Coolsaet (U Gent) vast. Hij lijkt bereid om een aantal mondiale problemen ook mondiaal aan te pakken. Obama erkende verrassend snel dat de macht van de VS beperkt is. Elke vorm van imperiale arrogantie is afwezig, zegt de Gentse hoogleraar.


Is er al sprake van een koersverandering in het Amerikaans buitenlands beleid?

'Obama heeft duidelijk de focus van het buitenlands beleid verlegd. Voor Bush stond de strijd tegen het terrorisme centraal. De regering-Obama zegt uitdrukkelijk dat niet het terrorisme de grootste bedreiging vormt, maar de politieke instabiliteit die volgt uit de financieel-economische crisis, de concurrentieslag om energie en voedsel, en de opwarming van de aarde. De focus op terrorisme is met andere woorden vervangen door een veel holistischer veiligheidsbeleid, waarin alle facetten van het buitenlands, het financieel en het economisch beleid in een totaalbeeld worden opgenomen.'

'Er is dus sprake van een koerswijziging, maar in welke richting is nog niet duidelijk. Er zijn wel al een aantal oriëntaties zichtbaar, maar het is uiteraard niet zeker of die er over een jaar nog zijn.'

'Obama lijkt, ten eerste, met China een constructief partnerschap te willen smeden. Er is een heel sterke as tussen Washington en Peking in de maak. Ten tweede is er Afghanistan. Wat Irak was voor Bush, lijkt Afghanistan voor Obama te worden.'

'En ten derde is er de andere toon. We krijgen het gevoel van een luisterend Amerika, een Amerika dat zich ontzettend bescheiden opstelt en bereid is met iedereen te praten. We hebben te maken met een gelouterd Amerika, gelouterd door de naweeën van Irak en door het besef van de beperktheid van de militaire en de politieke en economische macht van de VS vandaag.'


Baart het uitsturen van 17.000 extra soldaten naar Afghanistan u zorgen?

'Met het uitsturen van die extra manschappen heeft Obama tijd gewonnen, zodat hij de situatie militair enigszins kan stabiliseren, terwijl het beleid grondig wordt doorgelicht. Want de cruciale vraag is nog niet beantwoord: wat is Obama's doelstelling in Afghanistan?'

'Wordt de strijd tegen de Taliban losgekoppeld van de strijd tegen Al-Qaeda en de andere terreurnetwerkjes in het gebied? Of is de strategische horizon een klassieke antiguerrillastrijd? Dat zijn twee heel verschillende benaderingen en welke wordt gekozen, staat nog niet vast.'

'Als voor de klassieke counterinsurgency wordt gekozen, vrees ik het failliet van de westerse aanpak. We moeten opletten dat we niet terechtkomen in een situatie zoals destijds in Vietnam. Maar zelfs minister van Defensie Robert Gates lijkt niet helemaal gelukkig met de 'surge' in Afghanistan, omdat hij vreest af te glijden in een zelf-voedende militaire logica waarbij de militairen altijd maar meer troepen vragen en telkens verzekeren dat de overwinning dan binnen bereik is.'

'Gates herinnerde er al aan dat Afghanistan “het kerkhof van wereldrijken, is. Het Westen kan nooit voldoende troepen op de been brengen voor een klassieke counterinsurgency tegen de Taliban.'


Maar het akkoord dat in de Swat-vallei in Pakistan werd gesloten, ontwapening in ruil voor sharia-wetgeving, is toch ook weinig verheffend?

'De Pakistaanse regering betaalt nu de prijs voor het stimuleren van de mullahs als tegengewicht voor het Pathaanse nationalisme in het verleden.'

'In de Navo gaat de discussie vandaag over de doelstelling die moet worden nagestreefd in Afghanistan: wil men enkel voorkomen dat Afghanistan wordt gebruikt als lanceerplatform voor aanslagen tegen het Westen of wil men van Afghanistan ook een min of meer democratisch land maken. Die strategische keuze heeft Obama nog niet gemaakt.'

'Ik vond het wel heel verhelderend toen Gates in het Congres zei dat we Afghanistan niet in een aards paradijs konden veranderen. In vergelijking met het discours van Bush is dat erg minimalistisch.'


Sommige van Obama's regeringsleden lijken de deur open te houden voor omstreden anti-terreurpraktijken uit het Bush-tijdperk.

'De focus ligt, zoals gezegd, niet langer op het terrorisme. Dat is heel belangrijk. Obama maakte komaf met de meest bekritiseerde praktijken: hij zal Guantanamo sluiten en waterboarding verbieden. Maar een aantal instrumenten van Bush blijven behouden, zoals de renditions (overbrenging van gevangenen naar andere landen), de harde ondervragingstechnieken, en de predators (onbemande vliegtuigjes) die boven Pakistan en Afghanistan vliegen. Het is dus maar een halve omslag.'


DS, 21-02-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB