DE EEUWIG NEDERLANDSE BRIL, NU OOK MET PERZISCH MONTUUR

Tom Lanoye


Gevraagd om een opiniestuk over de complexe relatie Nederland-Vlaanderen, schreef de Leidse rechtsgeleerde Afshin Ellian zaterdag in deze krant een artikel dat volledig gewijd was aan mij. Ik voelde me vereerd, ondanks de pikante verwijten. 'Het verminken van de waarheid', 'het spreken en oordelen in clichés', 'verwend', 'Politieke Correctheid' - u kent mij: ik ben daar allemaal kampioen in. En omdat Hilversum steeds meer om zulke kampioenen verlegen zit, word telkens ik weer 'ingevlogen'. Met de hoop, aldus Ellian, 'op de zeggingskracht van een vreemde, Vlaamse poëet'.


Het gebruik van het woord 'vreemd' oogt vreemd, uit de pen van iemand die minder lang in Nederland woont dan ik er boeken uitgeef. Maar Ellian heeft gelijk. Vlamingen zijn de oudste allochtonen van Nederland, en ze geraken maar niet ingeburgerd. Ellian heeft daar minder problemen mee. Hij heeft zich minstens één Bataafse eigenschap volstrekt eigen gemaakt. Hij weet geen bal van België af. Vandaar dat hij dus maar over mij schrijft, en dan nog alleen maar over mijn optredens in Nederland. En wat hij wél afweet van België, ziet hij als een onaffe kopie van wat al lang en breed bestaat in zijn nieuwe vaderland.

Laat ik, in tegenstelling tot Ellian, voor deze stellingen ook eens wat bronnen en bewijzen voorleggen. Ellian steigert nog steeds vanwege een optreden in het tv-programma Buitenhof: 'Wie kwam Tom Lanoye, twaalf dagen na de moord op Theo Van Gogh, veroordelen? De islamitische terroristen? Nee, hij veroordeelde Van Gogh, zijn stijl, zijn columns, zijn regisseurschap: “geen grote cineast maar een Pietje Bell,. '

Ik nodig professor Ellian uit om, bijna vier jaar na de feiten, deze bewering te staven. Niet met de steun van onze manke memorie, maar met een transcriptie van de uitzending. Ik herinner me ook niet meer ieder woord, maar ik weet wel nog dat Buitenhof me had uitgenodigd om na te vertellen wat ik in Humo had geschreven. Dat stuk is het openingsessay geworden van mijn bundel Schermutseling, nog ruim voorradig in de betere boekhandel en dus gemakkelijk raadpleegbaar. Niet ik noem Van Gogh 'een Pietje Bell'. Zijn snotterende fans deden dat. Hen is het, die ik tegen de haren in wilde strijken: 'Ik heb een zwak voor klootzakken op voorwaarde dat ze klootzak mogen blijven en niet worden geretoucheerd tot nobele teddybeer in smoking, tot “Pietje fokking Bell,. '

De moord zelf noem ik 'laf' en ik spreek wel degelijk van 'religieuze fascisten'. Een term die ik, op de avond van de moord zelf, samen met de Vlaams-Marokkaanse filosoof Tarik Fraihi, ook al had gebruikt. In Terzake. Dat is een Belgisch tv-programma. Dus ik weet niet of het voor een internationale rechtsgeleerde meetelt als argument à décharge. Niet dat het veel uitmaakt. Ik schreef het al in Schermutseling: 'Aan de relieken van de martelaar wordt niet getwijfeld.' De kleinste kritiek op Van Gogh werkt als een mohammedcartoon op de Taliban: je kwetst ultragelovigen, die meteen het recht opeisen om hun afgod onvoorwaardelijk te beschermen, minstens met afblafpraktijken en leugens. Het zal wel weer de zoektocht naar Verlichting zijn.

Die tocht is tomeloos. Behalve mijn bedenkingen bij Van Gogh neemt Ellian mij kwalijk dat ik het 'niet wil opnemen voor de vrijheidsrechten van Geert Wilders'. Voorbeelden? Citaten? Een ander optreden in Buitenhof? Ze blijven onvermeld. Ook zijn volgende betichting moet het stellen zonder bron. Mijn 'meest schrikbarende uitspraak'? Ik ben 'tegen de volledige vrijheid van meningsuiting die niet kan worden getoetst door de rechter.' Ik moest het zelf ook twee keer lezen om het te begrijpen. Toen brak mijn klomp helemaal.

Bestaat er werkelijk een land waarin rechtsgeleerden betogen dat de vrije meningsuiting ten eerste 'volledig' is? En, ten tweede, dat zij nooit mag worden getoetst door een rechter? Ik heb begrepen dat inmiddels zelfs onze eigenste Bart De Wever, nog zo'n kardinaal van de Nieuw Rechtse Kerk, een andere mening is toegedaan. Hij heeft een klacht ingediend bij het kroonjuweel van de alom beschimpte Politieke Correctheid, het Centrum voor Gelijke Kansen en Racismebestrijding. Omdat hij, zijn volk en zijn partij in Le Soir dermate zouden beledigd zijn en verdacht gemaakt, dat het een aanzet kan vormen tot geweld. Dezelfde teksten, maar dan verschenen in De Standaard, vormden blijkbaar geen probleem. Maar ongeacht de gefundeerdheid van De Wevers klacht: wie zou hier ooit ten gronde over kunnen oordelen, tenzij een rechtbank?

Ook zonder deze overweging hebben Belgen geen lessen te krijgen van rechtsgeleerden uit een land waar een wettelijk geregeld recht van antwoord niet eens bestaat, waar men boeken verbiedt (Mein Kampf), waar vrijheidskampioenen als Wilders nog andere boeken willen verbieden (de Koran), waar een rechter ooit een politicus heeft veroordeeld vanwege de slogan 'Eigen volk eerst', waar godslastering nog altijd in het Strafwetboek staat - zelfs na een discussie binnen de huidige regering! - en waar men kort geleden veroordelingen heeft uitgesproken wegens, ocharme, majesteitsschennis.

Een vergelijkende schets dienaangaande, tussen de Belgische en de Nederlandse rechtsspraak, had een boeiend stuk kunnen opleveren. Helaas greep Ellian liever terug op een Belgische kwestie die, alweer kenmerkend, alleen nog tot discussies leidt in Nederland. Het cordon sanitaire.

De gulle hand van de ironie plaatste zijn stuk in een editie met een spraakmakende politieke peiling: Vlaams Belang boert alweer flink achteruit. Zonder regeringsdeelname. Zoals ik en anderen steeds hebben voorspeld, tegen alle Hollandse politieke genieën en dorpsidioten in. Ik geef Ellian wel hierin volmondig gelijk: we moeten ophouden, ook ik, om zomaar historische lessen te trekken uit de Weimarrepubliek. Vlaams Belang is geen exacte kopie van de NSDAP, en Hitler is geen kloon van Filip Dewinter.

Maar waarom zouden Fortuyn en Dewinter dan opeens wél inwisselbaar zijn, zoals Ellian ons klakkeloos voorhoudt? Fortuyn zelf heeft zich daar altijd tegen verzet, net als Wilders. Geef ze eens ongelijk. Wie zou, aangaande Vlaams Belang, historische lessen kunnen trekken uit, of all madhouses, de LPF of de Partij voor de vrijheid? Hun achtergrond, hun werking, prioriteiten, opgang - alles verschilt. Niettemin schrijft professor Ellian voor: 'De democratische insluiting van groepen heeft een civiliserend effect.' Hij bedoelt daar allicht mee dat het cordon moet doorbroken worden en dat iedereen daar beschaafder van wordt.

Ik wil mij gerust neerleggen bij zijn Bataafse ordewoord - onderdanigheid is mijn tweede natuur - ware daar niet ook Ellians andere vrijheidsidool, Ayaan Hirsi Ali. Zij maakte met Van Gogh de film waarvoor hij werd vermoord.

Op 1 februari 2006 liet zij in de Volkskrant optekenen: 'Het Vlaams Belang is een racistische, antisemitische, vrouwonvriendelijke, extremistische partij die verboden zou moeten worden. Haar retoriek van “volk en vaderland, kennen we van Hitler. Dan eindig je uiteindelijk bij genocide en etnische zuiveringen. Als ze eenmaal aan de macht zijn, zullen ze er alles aan doen om de democratie omver te werpen.'

Ik zou Ellian willen vragen om in het vervolg eerst met Hirsi Ali de violen te stemmen vóór hij 'een pikante overeenstemming' suggereert tussen mij en de moordenaar van de Heilige Theo. Voor het overige heb ik, oprecht, niets dan achting. Wikipedia leert ons dat Ellian is gepromoveerd op een onderzoek naar de Waarheids- en Verzoeningscommissie in Zuid-Afrika. 'Hij concludeerde dat deze waarheidscommissie een volledig acceptabel tribunaal is, dat internationaal respect verdient.'

Ik nodig hem graag uit om, bij een eerstvolgende bezoek aan Antwerpen, voor zijn conclusies ook lokaal respect te komen vragen. Bij de top van Vlaams Belang. Hij zal direct al één historisch verschil met de LPF mogen ervaren. En hij zal, bien étonné, eindelijk ook eens mogen pronken met de eretitel 'Hopeloos Politiek Correct'.

Tom Lanoye is schrijver


DS, 01-07-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB