Conservatieve oudere zit beter in zijn vel


GENT - Behoudsgezinde ouderen kunnen beter tegen tegenslag en hebben een beter zelfbeeld, zo concludeert onderzoek bij duizenden Vlamingen van de Universiteit Gent.


Dat mensen met de leeftijd conservatiever worden, is geen verrassing. Dat zij zich beter voelen dan hun progressievere leeftijdsgenoten is opmerkelijk. Waren zij het niet die banger waren in een snel veranderende samenleving?

Professor Alain Van Hiel en zijn collega's van de vakgroep ontwikkelings-, persoonlijkheids- en sociale psychologie aan de Universiteit Gent hebben 2.373 Vlamingen tussen 15 en 89 jaar ondervraagd. Zij legden hun respondenten stellingen voor zoals 'mensen die niet willen werken zijn nietsnutten', 'een vrouw is geschikter om kleine kinderen op te voeden dan een man' of 'de sleutel tot het goede leven is gehoorzaamheid, discipline en op het rechte pad blijven'. Naargelang ze al dan niet akkoord gingen met deze stellingen werd hun sociaal-culturele conservatieve gehalte gemeten.

Het bleek dat de conservatieve reflex veel sterker werd vanaf zestig jaar zowel voor de thema's 'orde en tucht' als voor 'traditionele moraal' en 'verandering is slecht'.

Hetzelfde onderzoek werd gevoerd bij 939 Polen. Bij hen werden vergelijkbare patronen vastgesteld. 'Die mensen groeiden nog op onder het communisme. Daaruit leiden wij af dat het sociaal-politieke klimaat waarin je opgroeit, weinig invloed heeft op de opvattingen op latere leeftijd', aldus Van Hiel. Dat heeft te maken met de evolutie van de persoonlijkheid: op oudere leeftijd vermindert de openheid voor nieuwe ideeën, kunst, fantasie.

In een bijkomend onderzoek bij minder Vlamingen van gemiddeld 71 jaar werd ook naar hun zelfbeeld en hun gezondheid gepeild. Daaruit bleek dat de conservatieve personen beter bestand waren tegen tegenslagen in hun leven, zoals het overlijden van een partner of de verhuizing naar een rusthuis.

De niet-behoudsgezinden kampten in die situaties meer met lichamelijke en geestelijke klachten, zoals angst en slapeloosheid.

'Behoudsgezindheid lijkt een soort buffer te vormen tegen gebeurtenissen die stress opwekken', aldus Van Hiel. Hoe dat werkt, kan hij op basis van dit onderzoek niet zeggen.

Zijn verklaring is dat traditionele opvattingen een wij-gevoel creëren, nestwarmte. Daardoor hebben de conservatieven ook een beter zelfbeeld. 'Zelfbeeld is een sociale constructie, mensen willen zich door anderen gewaardeerd voelen.'

Volgens Van Hiel speelt conservatisme een rol in de balans die mensen op het einde van hun leven opmaken. 'In het besef van een naderende dood voelen ze er zich beter bij dat hun leven deel uitmaakte van een groter geheel, van tradities die ook na hen voortleven.'

De vraag is dan: gaan mensen conservatieve ideeën aanhangen omdat ze zich daar beter door voelen? Of voelen ze zich beter omdat ze die opvattingen hebben? 'Wij wijzen alleen op de samenhang, een causaal verband kunnen wij niet leggen.'

Zullen de zestigplussers van morgen even conservatief zijn? Zij zijn toch grootgebracht in de sfeer van de vrije jaren zestig? 'Ik heb geen kristallen bol', zegt Van Hiel. 'De ommekeer in de jaren zestig is inderdaad ingrijpend geweest. Maar als ik de cijfers zie van de veertigers en de vijftigers, merk ik daar dezelfde stijgende trend naar meer conservatisme naargelang de leeftijd vordert.'

In een uitsmijter maakt Van Hiel een bruggetje naar de politiek. Door de vergrijzing komen er steeds meer oudere kiezers bij. Zullen die allemaal conservatief stemmen? En op welke partij dan?

'Ik denk dat de christendemocratie het beste die opvattingen vertolkt', zegt Van Hiel. 'Kijk maar naar het succes van het CDA en de ChristenUnie bij de vorige Nederlandse verkiezingen die om normen en waarden draaiden.'


DS, 08-06-2010 (Tom Ysebaert)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB