Hoe autisme krachtbron werd voor activisme


Vóór Greta Thunberg de wereld een geweten schopte, zat ze psychologisch diep. ‘Ze at enkel nog kleine beetjes rijst, avocado en gnocchi.’


Hoe aangepast is onze op kuddegedrag gebaseerde consumptiemaatschappij aan mensen met een ander type brein? Het pas naar het Engels vertaalde boek van de familie Thunberg, Our House is on fire: scenes of a family and a planet in crisis, zet de vraag op scherp. In het boek beschrijft de familie Thunberg hoe Greta worstelde met autisme en een eetstoornis.

‘Het keerpunt kwam toen ze op school een documentaire zag over plastic in de Stille Oceaan’, licht moeder Malena Ernman toe in The Guardian. ‘Ze was gegrepen door angst. Andere leerlingen babbelden enthousiast over de trip van een leerkracht naar New York en vluchten naar Thailand en Vietnam.’

Greta was elf jaar toen ze stopte met spreken. Het hele gezin leed onder de crisis, ook Greta’s jongere zusje. ‘Greta verdween langzaamaan in een soort duisternis’, aldus Ernman. ‘Ze speelde geen piano meer, lachte nooit meer, at niet.’

Greta werd gepest op school, zo ontdekte vader Svante Thunberg. ‘Ik zat alleen op mijn kamer en had geen vrienden’, schreef ze zelf over die periode. Haar eetstoornis verdiepte: ze at niet meer dan kleine beetjes rijst, avocado en gnocchi. Op twee maanden verloor ze tien kilogram. Volgens Ernman toonde de school weinig empathie. ‘Ze vonden dat het de schuld van Greta zelf was.’

Het is niet moeilijk om de parallel te zien met beleidsmakers die milieuproblemen heel snel verengen tot een individuele kwestie. Iets wat op te lossen valt als iedereen maar nieuwere auto’s koopt, het dak isoleert en vegetarisch eet op donderdag. Als het systeem maar blijft draaien. In het boek maakt het gezin Thunberg die vergelijking expliciet zelf.

De rest is geschiedenis. Als vijftienjarige begon Greta Thunberg een klimaatstaking in de koude straten van Stockholm. Ondertussen had ze al een diagnose gekregen: Greta is een hoogfunctionerend autistisch persoon – de familie spreekt over Asperger – en heeft een neiging tot obsessief-compulsief gedrag. ‘Greta ziet wat de rest van de wereld niet wil zien, maar kan die verontrustende informatie niet verzoenen met de gewone gang van zaken’, aldus Ernman.

Het contact met andere klimaatactivisten hielp haar herstel. ‘Op dag drie van de staking gaf een activist van Greenpeace Greta veganistische Thaise noedels’, zo lezen we in het boek. ‘Ze at uiteindelijk een hele portie.’

Greta Thunberg zal deze week in Bristol komen spreken op een klimaatactie van scholieren. Op 6 maart komt ze naar België. Over haar autisme zei ze eerder dat ‘anders zijn dan de norm in bepaalde omstandigheden een superkracht is.’ ‘Als haters focussen op hoe je eruitziet en wat je anders maakt, dan weet je dat je wint.’


DS, 24-02-2020