Chiara Lubich (1920-2008)


Je hoefde echt geen priester te zijn om iets voor je medemens te betekenen, vond Chiara Lubich. Haar Focolare-beweging gaf katholieke leken een duidelijker stem.


Zoveel vrouwen zijn er niet die op hun sterfbed een brief van de paus krijgen en bovendien bezoek van patriarch Bartholomeios van Constantinopel en van kardinaal Vlk van Praag.

Chiara Lubich wel. Niet omdat haar dood dramatisch was. Ze was 88 en had haar dagen wel besteed.

Het eerbetoon van machtige mannen in de kerk was omdat Lubich een lekenbeweging heeft opgericht, met spirituele en sociale invloed van Brazilië tot Japan.

Het begon allemaal simpel. De achttienjarige Silvia Lubich ging lesgeven in Trento, de Noord-Italiaanse stad waar ze was opgegroeid. Dat geld voor die lessen had ze nodig om filosofie te studeren, haar droom. Van haar moeder had ze gevoel voor katholieke spiritualiteit meegekregen, van haar vader een sterk sociaal bewustzijn.

Wat er precies is gebeurd op 7 december 1943 blijft een mysterie. Zeker is wel dat ze toen een religieuze ervaring heeft gehad die haar leven lang is blijven nadreunen. Iets ervan bleek er al uit dat ze haar naam veranderde in Chiara, ’Licht’. Ook was het bijzonder dat ze enkele maanden later, tijdens een bombardement op Trento, niet de stad uitvluchtte, zoals bijna iedereen, maar bleef. Van studeren kwam niets meer. Samen met een paar vriendinnen begon ze een leefgemeenschap met de bedoeling om er te zijn voor wie hen nodig had. Bijvoorbeeld voor de moeder die haar vier kinderen had zien sterven bij het bombardement.

Samen sterk staan, samen warmte verspreiden en licht. De inspiratiebron daarvoor haalde Chiara Lubich uit de Bijbel. Meer was niet nodig, vond ze. Een paar mensen, een bijbel, God.

Een ontmoeting met een parlementslid, de journalist Igino Giordani, inspireerde haar om een beweging op te richten, samen met hem. Als naam kozen ze Focolare, haard.

De beweging Focolare is een van de Movimenti, de kerkelijke lekenbewegingen, meestal nogal gezagsgetrouw, die in West-Europa in de jaren vijftig en zestig zijn opgericht. De maatschappij was rijp voor een andere kijk op gezag. Dat werkte door in parlementen, op universiteiten en ook in de kerk. De gewone gelovigen eisten hun plaats op, naast priesters.

Zo ontstonden katholieke lekenbewegingen als San Egidio, Emmanuel, le Chemin Neuf, Neocatechumenaat, Emmaus. Met haar Focolare-beweging wilde Chiara Lubich laten zien dat je echt geen priester hoefde te zijn om iets voor je medemens te betekenen. En dat ’iets betekenen’ vatte ze behoorlijk ruim op.

Het was niet alleen die moeder opvangen die tijdens het bombardement gek werd van verdriet, maar ook sociale bewegingen ondersteunen in Oostblok of in Brazilië.

In de jaren vijftig kwamen vluchtelingen uit de strafkampen van Oost-Europa naar het westen. Chiara Lubich organiseerde een ontmoeting met hen. Gevolg: de Focolare-beweging breidde uit naar het oosten.

In 1967 richtte ze de Nieuwe Gezinnen-beweging op, om ouders te inspireren bij de opvoeding en een jongerenbeweging waarin ze tot radicaliteit aanspoorde. Zelf leefde ze celibatair, geïnspireerd door Jezus die godverlaten aan het kruis hing. Ze wilde zelf net zo eenzaam zijn als ze meende dat Jezus was geweest.

De erkenning bleef niet uit, in de vorm van uitnodigingen wereldwijd, prijzen, eredoctoraten. De Templetonprijs, de Unescoprijs voor vredesopvoeding, in Straatsburg de Prijs voor de rechten van de mens. Op foto's is te zien hoe ze die in ontvangst neemt, met het inmiddels grijze haar zo hoog opgeföhnd dat het wel een tiara lijkt. Maar nooit was het tijd om achterover te leunen en tevreden te zijn met wat er was bereikt. Het werk ging verder, moest altijd verbreed.

Ze legde contacten met andere religies. In 1980 sprak ze in een tempel in Tokio tienduizend boeddhisten toe. Eind jaren negentig nodigde een moskee in Harlem, New York haar uit voor een spreekbeurt.

Menige bisschop kreeg het benauwd van die groepen goed opgeleide, heel erg gelovige katholieken die zo eensgezind met hun geloof in de weer waren. De signalen kwamen paus Johannes Paulus II ter ore. Die zag dat bewegingen als Focolare ook wel sekte-achtige verschijnselen kunnen krijgen door te veel in zichzelf gekeerd te zijn. In 1990 stuurde hij wereldwijd een brief uit. Bisschoppen moesten gelukkig zijn met zulke trouwe en actieve gelovigen en de Focolare-mensen moesten zich dienstbaar opstellen in de plaatselijke parochie.

Ook bisschop Simonis nam die brief ter harte. Hij ging na zijn emeritaat wonen op het terrein van de Focolare-beweging in Nederland, in Nieuwkuijk.

Chiara Lubich is gisteren begraven. Kardinaal Bertone, de tweede man van het Vaticaan, deed de uitvaart. In oktober kiest de beweging een opvolgster. Chiara Lubich heeft via de statuten laten vastleggen dat dat een vrouw moet zijn. Mannen hebben al genoeg andere mogelijkheden in de kerk, vond ze.

Chiara Lubich werd op 22 januari 1920 geboren in Trento en overleed op 14 maart 2008 in Rocca di Papa, nabij Rome.


Trouw, 19-03-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB