Scholen voor morgen


Vorige week blies Mieke Vanhecke, de grote baas van het katholieke onderwijs, alarm. Een hervorming van het basisonderwijs is dringend. We verliezen te veel kinderen op te jonge leeftijd die later hun achterstand nooit meer inhalen. Een interessant ideetje dat ze opperde, maar dat weinig weerklank kreeg, was om meer klassen volgens het niveau van de leerlingen op te zetten. Dat deed me meteen denken aan een razend interessant boek dat ik tijdens mijn luie zomervakantie in een sneltreinvaart heb verorberd. Het heet Outliers. The Story of Success en is van de hand van de excentrieke Malcolm Gladwell. Daarin verdedigt hij de centrale stelling dat individueel succes minder te maken heeft met persoonlijke verdiensten en meer met verborgen voordelen, kansen en cultuur.

Gladwell heeft een paar fantastische voorbeelden om te illustreren wat hij daarmee bedoelt. Zo vertelt hij over het nationale juniorenteam voetbal van Tsjechië. In 2007 vierden 15 van de 21 spelers hun verjaardag in januari, februari of maart. Slechts één speler blies kaarsjes uit in april, nog een in mei, twee in juni, één in augustus en, ten slotte, was één speler jarig in september. Geen enkel teamlid werd dus geboren in de maanden oktober, november of december. Daar bestaat een goede verklaring voor. Omdat de selectie van de achttienjarige spelers gebaseerd is op hun verjaardag en dus het kalenderjaar, hebben kinderen geboren in januari bijna een jaar ontwikkelingsvoorsprong op hun collega's-voetballers geboren in december van hetzelfde jaar. Het resultaat is dat ze veel minder worden geselecteerd.

Met andere woorden, hoe vroeger je geboren wordt op het jaar, hoe groter je voorsprong. Dat systeem wordt een self-fulfilling prophecy waarbij een valse startdefinitie van succes leidt tot nieuw gedrag dat de originele maar foutieve definitie doet uitkomen. De beste 18-jarige voetballers zijn niet diegenen die worden geselecteerd voor het nationale juniorenteam, het zijn gewoon de oudsten. Maar omdat de oudsten altijd worden geselecteerd en dus betere training krijgen, worden de oudsten na een tijdje ook de besten.

Met onderwijs is dat net zo. Twee economen hebben zelfs aangetoond dat kinderen uit het vierde leerjaar op wiskundetests beter scoorden naarmate ze eerder op het jaar geboren waren. Twee kinderen uit hetzelfde vierde leerjaar met dezelfde intellectuele capaciteiten maar met geboortedata aan de twee uiteinden van een kalenderjaar laten gemiddeld twaalf procent punten verschil optekenen op gestandaardiseerde tests. Dat is enorm. Wat erger is, onze scholen werken dat verschil niet weg maar werken het in de hand. De relatief jongste studenten van een bepaald jaar zijn meer dan tien procent ondervertegenwoordigd aan de universiteit in bepaalde landen.

In Vlaanderen hebben we de instrumenten om dat te veranderen. Het merkwaardige aan het betoog van de grote baas van de Guimardstraat was dat het in alle kranten stond, maar dat de boodschap voor eigen huis was bedoeld. Wat opzoekingswerk leert immers dat het vandaag al perfect mogelijk is voor een school om af te stappen van een klasindeling op basis van leeftijd. Luc Van den Bossche, toen minister van Onderwijs, maakte dat mogelijk in het decreet voor het basisonderwijs. In 1997. En toch bestaat zoiets nauwelijks in de grote netten. Wat houdt er onze scholen tegen? Behoudsgezindheid? Schrik om te innoveren? Dat moet veranderen. Het is tijd om les te geven volgens niveau, want onze arbitraire keuze voor cut off data bepaalt nu de toekomst van onze kinderen en dat is fundamenteel oneerlijk. Gelukkig ben ik jarig in april.

Lorin Parys is voorzitter van Flanders DC, de Vlaamse organisatie voor ondernemingscreativiteit. Hij schrijft deze column in eigen naam.


DS, 28-09-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB