Nooit meer slapen
Experimentele pil moet slaapziekte op de knieen krijgen

15/11/11 03.00u

BRUSSEL - Twee nieuwe medicijnen wagen hun kans tegen slaapziekte, een kwaal die nu nauwelijks te genezen is in het straatarme Centraal-Afrika.

Van onze redactrice

Een gemene steek van de tseetseevlieg en een dosis pech: meer is er niet nodig om besmet te raken met de parasiet die slaapziekte veroorzaakt. ‘Lang niet elke tseetseevlieg is met slaapziekte besmet', zegt Marleen Boelaert van het Antwerpse Instituut voor Tropische Geneeskunde. ‘Maar wie eenmaal slaapziekte heeft opgelopen, komt er niet zo makkelijk weer vanaf.'

Slaapziekte wordt veroorzaakt door de parasiet Trypanosoma brucei en overgebracht door beten van de tseetseevlieg. Jaarlijks raken in Centraal-Afrika tussen tien- en honderdduizend mensen besmet. Zonder behandeling loopt de ziekte zo goed als altijd dodelijk af.

Slaapziekte komt voor in 36 Afrikaanse landen, maar twee derde van de zieken woont in de voormalige Belgische kolonie Congo, waar zich elk jaar zo'n zesduizend mensen met slaapziekte melden. Het werkelijke aantal zieken is vermoedelijk een veelvoud, omdat slaapziekte een kwaal van het platteland is en veel zieken nooit tot in een ziekenhuis geraken.

‘Zesduizend is nog steeds veel te veel', zegt Marleen Boelaert, ‘maar alleszins een vooruitgang als je bedenkt dat we vijftien jaar geleden in Congo nog dertigduizend patiënten per jaar zagen. De screeningscampagnes van de Belgische ontwikkelingshulp hebben hun doel niet gemist.'

Twee ziektefasen

Slaapziekte verloopt in fasen. In een eerste fase verspreidt de parasiet zich door het bloed, iets wat alleen vage symptomen als hoofdpijn en koorts geeft. ‘Daardoor wordt slaapziekte meestal niet opgemerkt of aangezien voor malaria', zegt Boelaert. Gevolg: geen of de verkeerde behandeling, waardoor de parasiet blijft woekeren en de hersenen binnendringt. In deze tweede ziektefase zijn de gevolgen veel zwaarder: verlamming, slaapritmestoornissen, verstandelijke aftakeling, coma en uiteindelijk de dood.

Die fase is ook veel lastiger te bestrijden dan de eerste fase , die goed te behandelen valt met pentamidine en suramine, twee medicijnen die redelijk goed worden verdragen. Weliswaar moeten ze worden ingespoten – iets wat niet voor de hand ligt in het Congolese binnenland – maar het blijft alleszins doenbaar.

Stadium twee is dus andere koek. Gevorderde patiënten kregen aanvankelijk injecties met melarsoprol, een arseenderivaat. ‘Dat was zo giftig dat sommige patiënten doodgingen aan de bijwerkingen ervan', zegt Boelaert: ze kregen stuipen, of hersenontsteking.

Melarsoprol is nu vervangen door eflornithine, een medicijn met minder bijwerkingen, dat evenwel als 54 opeenvolgende infusen moet worden gegeven in de loop van twee weken. ‘Dat zijn vier infusen per dag', zegt Boelaert. ‘Die ene verpleger in zo'n ziekenboeg in het Congolese binnenland komt dan nooit meer aan slapen toe.'

Twee nieuwe, experimentele medicijnen hebben deze nadelen niet. Een ervan is ontwikkeld door de Amerikaanse bedrijven Anacor en Scynexis, in samenwerking met de universiteiten van Stanford en Pennsylvania en het Drugs for Neglected Diseases Initiative. Het middel, dat nog geen naam heeft maar bekendstaat onder de codenaam SCYX-7158, kan als een pil worden toegediend zodat patiënten er niet voor naar het ziekenhuis moeten en ook zieken in afgelegen dorpen op het platteland kunnen worden behandeld.

Het bevat als werkzaam bestanddeel het element boor, dat de plaats inneemt van koolstof in essentiële eiwitten van de slaapziekteparasiet. Het resultaat is dat die zich niet meer kan vermenigvuldigen.

Apen, honden en muizen

Dierproeven pakten goed uit, meldden de onderzoekers deze zomer in het blad Plos Neglected Tropical Diseases: de experimentele pil doodt de parasiet bij muizen, honden en apen, en heeft weinig bijwerkingen, zodat het medicijn nu klaar lijkt voor proeven bij mensen. Het werkt in beide stadia van slaapziekte.

In een eerste fase van het onderzoek, eind dit jaar in Frankrijk, zal bij gezonde mensen worden onderzocht of het medicijn schadelijk is voor de gezondheid. Als dat goed gaat, volgen proeven om uit te maken of het ook helpt tegen slaapziekte. Die vervolgstudies beginnen vermoedelijk in 2013, in Congo, zegt Boelaert. Een tweede kandidaat-pil tegen slaapziekte, fexinidazole van Hoechst, wordt eveneens met steun van het Drugs for Neglected Diseases Initiative getest. Zij heeft de eerste onderzoekshorde al met succes genomen, zegt Boelaert. ‘Ook hier staan vervolgstudies op stapel.'

Bron: http://www.standaard.be/artikel/det...ikelid=SK3I9DBD

Mening: Ik vind dit zeer goed nieuws, als men deze medicijnen kan gebruiken in Afrika kan dit de bevolking daar zeer goed helpen. Ook het feit dat met pillen een groter deel van de bevolking behandeld kan worden is zeer positief. Als deze medicatie goed werkt zullen hiermee vele mensen kunnen gered worden.

Dit is inderdaad zeer goed nieuws! Het aantal doden in Afrika terugdringen is een echte noodzaak volgens mij, en hierbij draagt dit medicijn zeker en vast kwijt. Maar ik moet wel een opmerking maken bij het artikel, wat is de kostprijs van dit medicijn, en wie gaat het bekostigen?
Ik hoop dat er nog veel mensen geholpen zullen worden door dit medicijn, zodat het sterftecijfer in de arme landen ook teruggedrongen kan worden.