Lekkers voor de kiezer


De verkiezingen komen eraan en dan telt elke stem. Politici beschikken over een rijk arsenaal aan middelen om de kiezer te paaien: een leuke belastingverlaging, een gratis boek of een kwijtgescholden boete. Soms is de grens tussen toeval en goede timing flinterdun.


Dezer dagen zijn de Vlaamse ministers niet zo vaak meer op kantoor aan te treffen. Zo kort voor de verkiezingen is het goed om te laten zien wat ze allemaal aan prestaties hebben verricht. Terwijl minister-president Kris Peeters (CD&V) kwansuis beviel van een boekje, trok Dirk Van Mechelen (Open VLD) donderdag naar zijn thuisstad Antwerpen om daar wat aardigheidjes aan restauratiepremies voor onroerend erfgoed aan te kondigen - toevallig?

Eerder deze week had Van Mechelen zich al in het Limburgse Borgloon aangeboden, in het gezelschap van Vlaams minister Marino Keulen, niet toevallig partijgenoot én Limburger. Want Van Mechelen kwam er het goede nieuws meedelen dat hij 8 miljoen euro voor het Limburgse erfgoed veil heeft, waaronder 314.000 euro extra voor de Borgloonse stoomstroopfabriek, bovenop het half miljoen dat dit stukje industriële archeologie als winnaar van de Canvas-competitie De Monumentenstrijd eind 2007 al was toegewezen.

Zich laten zien als brenger van goed nieuws, daar gaat het om in het pre-electorale klimaat. De Vlaamse regering, met minister Hilde Crevits (CD&V) als kampioen, is daarom bijzonder actief met allerlei voorlichtingscampagnes waarmee ze haar bestuurskracht in de verf wil zetten. De meest opmerkelijke campagne wilde de burger-kiezer er begin dit jaar aan herinneren waar die plotse loonsverhoging vandaan kwam die iedere werkende Vlaming (de Vlaamse Brusselaars uitgezonderd) plots op zijn bankrekening kreeg. Dat was de zogeheten jobkorting, een extraatje van 250 of 300 euro, gemakshalve uitbetaald eind februari.

Dat was ver genoeg voor de verkiezingen om niet meteen te lijken op een poging tot omkoping. Maar het was er toch dicht genoeg bij opdat het in juni allicht nog niet vergeten zal zijn. Behalve de Vlaamse regering voerden toen ook Open VLD, die de belangrijkste motor achter dit fiscale voordeel was, en, iets bescheidener, de SP.A een campagne rond de jobkorting.

'Vorig jaar bestond die jobkorting ook al,' zegt Sven Gatz, fractieleider van Open VLD in het Vlaams parlement. Maar het ging om een lager bedrag en het werd over het hele jaar gespreid. 'Bij Open VLD leefde de frustratie dat de jobkorting eigenlijk niet zichtbaar was. Door ze in één keer te storten en er een campagne rond te voeren, kon iedereen zien dat het toch om een aardig bedrag ging.'

Maar de overheid zalft niet alleen, soms moet ze ook slaan, bijvoorbeeld door boetes op te leggen, want dura lex, sed lex. En dat is niet zo fijn wanneer de verkiezingen eraan komen, want niemand betaalt graag een boete. Dat zal niet anders zijn voor de 41.944 Vlamingen die dit jaar een boete opgelegd kregen omdat ze hun verplichte bijdrage voor de Vlaamse zorgverzekering niet, of te laat, hebben betaald. En die boete moet wel bijzonder onpopulair zijn, want verschillende Vlaamse parlementsleden maken zich daar zorgen over.

Zelfs Christian Van Eyken, de enige Franstalige in dat parlement, stelde daarover een vraag aan minister van Welzijn Veerle Heeren (CD&V). Dat deed ook zijn collega Els Robeyns (SP.A), die gewaagt van 'een zeer hoge boete' en een 'vrij repressieve aanpak'. In een brief aan deze krant deze week noemde Helga Stevens (N-VA) de boetes zelfs 'onrechtvaardig'. En, zo meldt een parlementair verslag, 'de minister heeft zoals ettelijke parlementsleden talrijke e-mails ontvangen van de drie procent Vlamingen die hun bijdrage niet of laattijdig hebben betaald.'

Bovendien stellen zich technische problemen bij de inning van de boetes. Het plan is om ze vanaf volgend jaar af te schaffen. Het decreet op de zorgverzekering is aan revisie toe en in de nieuwe versie zullen wanbetalers niet meer worden beboet, maar alleen van de voordelen van het systeem worden uitgesloten.

En nu men toch bezig is, wil vooral de SP.A dat de nog uitstaande boetes in een moeite door ook maar worden kwijtgescholden. Dat was de reden waarom Helga Stevens De Standaard een brief schreef: opdat de kiezer zou weten dat zij dat al eerder had voorgesteld.

De zaak ligt dus gevoelig. Wat dit politieke stormpje ietwat verdacht maakt, is de timing. Die vele tienduizenden die een boete kregen, zijn natuurlijk ook kiezers. Die zouden zich op 7 juni nog wel eens best kunnen herinneren dat pakweg twee dagen eerder een deurwaarder bij hen kwam aanbellen om de boete te innen.

Wat te denken van zoveel ruimhartigheid als een amnestiemaatregel - ongetwijfeld per toeval - net voor de verkiezingen wordt uitgevaardigd? Dezelfde vraag kan ook rijzen bij de beslissing van minister Hilde Crevits om de boetes kwijt te schelden die boeren aangesmeerd kregen wegens overtredingen van het mestdecreet. Meer nog: de vanaf 2007 geïnde boetes zouden zelfs worden teruggestort. En aan landbouwers heeft Crevits in haar West-Vlaamse electorale achtertuin geen gebrek.

Vorige maand bond Sven Gatz de kat de bel aan door op zijn website enkele bedenkingen te publiceren over de cadeautjes waarmee politici hun electoraat in verkiezingstijd plegen te verwennen. Dat hij daarbij ook melding maakte van enkele initiatieven van minister van Cultuur Bert Anciaux (SP.A), leverde hem een erg zure reactie vanwege de minister op, die de 'kankeraar' smalend als 'de hoeder van alle ernst en saaiheid' omschreef.

De voorbije maanden liet Anciaux via de bibliotheken twee publicaties gratis uitdelen, een 'bibagenda', waarvan de gebruikers zich hem een vol jaar kunnen herinneren, en een lijvig boek vol verhalen en tekeningen voor zevenjarigen. Kinderen van Vlaamse scholen in Brussel kregen bovendien 20 euro om er het socio-culturele aanbod mee te 'verkennen'.

Eind vorig jaar had Gatz Anciaux daarover al een parlementaire vraag gesteld. Hij had zich gestoord aan de 'ministeriële promotie' in de agenda: Anciaux had er een voorwoord bij geschreven, met daarbij een foto van hemzelf, die, zo had Gatz uitgemeten, 'ongeveer een derde van de pagina beslaat'. De minister antwoordde toen kortaf dat dit tot de geplogenheden behoort.

Of het is een kwestie van timing - een gelukkige of een ongelukkige, al naargelang het standpunt - of er is een technische uitleg voor. Maar daar zijn het ook verkiezingen voor: politici willen zich van hun beste kant laten zien.

Toch lijkt het erop dat ministers nu beter dan vroeger uitkijken om niet te vervallen in het meest flagrante electoralisme, waarbij ze zich, om de kiezersgunst te winnen, wel eens op het randje van het misbruik van gemeenschapsmiddelen begaven.

'Het wordt ook minder aanvaard dan vroeger', oppert Sven Gatz. 'Of men kan het nu misschien iets beter verbergen,' voegt hij er omineus aan toe.


DS, 18-04-2009 (Marc Reynebeau)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB