Hoe is dat nu mogelijk?


Dat iets de krant haalt en gelijk de volgende dag moet worden rechtgezet, TOM NAEGELS verbaast zich erover en probeert te achterhalen welke processen daarachter schuilgaan.


Zelfs als een fout wordt rechtgezet, blijven lezers vaak achter met het gevoel: 'Hoe is dat nu mogelijk?' Zeker als de rechtzetting geen detail betreft, maar de kern van het nieuwsfeit. Maandag meldde deze krant op de voorpagina: 'Moordenaar Kitty krijgt invaliditeitsuitkering.' Dinsdag: 'Galip Kurum' - de moordenaar in kwestie - 'krijgt geen uitkering.' Het Riziv had een boze ontkenning gestuurd.

Het verhaal ging over een van de veroordeelden in de zaak-Kitty Van Nieuwenhuysen, die ook in de gevangenis nog als 'werkonbekwaam' zou worden beschouwd, en daardoor 'een flinke spaarpot' kon opbouwen. De uitkering bleek al in 2002 gestopt. Oké, da's dan rechtgezet. Maar hoe heeft het de krant kunnen halen?

'Eén telefoontje naar het Riziv, en dit was toch niet gebeurd?' vraagt een lezer.

Wat is er gebeurd?

'Dat laatste klopt niet', zegt Guy Tegenbos, een van de twee journalisten die het stuk schreven. 'Het Riziv geeft geen informatie over wie er al dan niet een uitkering ontvangt. Dat behoort tot de privacy. Dat ene telefoontje had dus enkel als antwoord opgeleverd: “Dat mogen wij bevestigen noch ontkennen,.'

Wat is er dan gebeurd? Tegenbos: 'Nadia Sminate (kamerlid van de N-VA, red.) had een wetsvoorstel ingediend om het onmogelijk te maken dat gedetineerden ook in de gevangenis nog hun ziekte-uitkering zouden ontvangen. Eigenlijk ging het stuk daarover. Ik vroeg haar naar een bekend voorbeeld. Ze noemde Dutroux, en 'een van de moordenaars van Kitty Van Nieuwenhuysen. Zo stond het oorspronkelijk ook in het stuk: als een voorbeeld, niet als het belangrijkste nieuwsfeit. Later is het op de redactie meer naar voren gehaald, en in de kop gezet.'

Nadia Sminate is inderdaad al een poos actief rond de problematiek. In oktober 2011 schreef ze op haar website: 'Een van de moordenaars van politieagente Kitty Van Nieuwenhuysen krijgt nog steeds een uitkering, nota bene op basis van een letsel dat hij opliep in een vorig schietincident met de politie.'

'Die informatie heb ik zelf uit de pers', zegt Sminate als ik haar contacteer. 'Ik herinner me een klein artikel in Het Belang van Limburg, waarin werd verteld dat Kurum nog altijd zijn uitkering ontvangt. Ook als parlementsleden zijn wij niet bij machte die informatie te controleren bij het Riziv.'

Zo wordt het wel circulair: een politica leest iets in de krant en geeft die informatie door aan een andere krant. 'Ik heb haar bewering wel gecheckt bij een andere bron', zegt Tegenbos. 'Die is goedgeplaatst en doorgaans goed geïnformeerd. Maar blijkbaar niet in dit geval.'

Een bijkomend probleem, merk ik, is dat heel wat journalisten het verhaal als 'bekend' beschouwen. 'Toen die man werd opgepakt, in 2008, werd ons al verteld dat hij zijn uitkering nog kreeg', zegt Yves Barbieux, journalist bij Het Nieuwsblad, die samen met Guy Tegenbos het stuk maakte voor de beide kranten. 'Toen het Riziv zei dat hij al sinds 2002 geschrapt is, was ik erg verrast. Ik had geen reden om aan het verhaal van maandag te twijfelen.'

In de berichtgeving van die periode lees ik: 'Kurum kreeg bij die overval een kogel in de rug na een schietpartij met de politie. Sindsdien loopt hij met een stok en is hij officieel invalide. Dat betekent dat hij een uitkering krijgt en niet meer kan werken.' (DS 22 januari 2008) En bij aanvang van het proces-Van Nieuwenhuysen, op 28 februari 2011, lees ik in Het Belang van Limburg: 'Bij een overval op een postkantoor, in april 1999, kreeg hij bij een schietpartij met de politie een kogel in de rug. Hij werd invalide verklaard en krijgt een uitkering.'

Hebben we hier te maken met een zichzelf versterkend gerucht? Het lijkt erop. Galip Kurum hééft ooit een invaliditeitsuitkering ontvangen, ironisch genoeg omdat hij na een overval een politiekogel in de rug kreeg. Bij zijn arrestatie in 2008 is dat publiek gemaakt, maar zonder de bijkomende informatie dat de uitkering in 2002 weer stopgezet was. Dat verschijnt in meerdere kranten, een kamerlid leest het, verwerkt het in opiniestukken en geeft het als voorbeeld bij de voorstelling van haar nieuw wetsvoorstel. Zo wint het verhaal aan status. En aldoor gaat iedereen, politica en journalisten, ervan uit dat de enige officiële instantie waar dit gecheckt kan worden, het Riziv, toch geen antwoord zal willen geven.

En toch. 'Toch zouden we het in dit geval wel gedaan hebben', aldus Ludwig Moens, woordvoerder van het Riziv. 'Natuurlijk is de regel dat medische informatie privé is, ook die van publieke figuren. Had u naar ons gebeld met de vraag: 'Ik heb gehoord dat persoon x behandeling y ondergaat, klopt dat?', dan krijgt u geen antwoord. Maar van deze man was al geweten dat hij werkonbekwaam was verklaard, en dat hij daar een uitkering voor ontvangen had. Dat was op het proces aan bod gekomen. De vraag was: 'Krijgt hij die nog steeds?' Dan moeten wij het recht op privacy afwegen tegen andere belangen, zoals het leed van de slachtoffers. Als we zwijgen, dan verschijnen er onwaarheden, die de familie van Kitty Van Nieuwenhuysen kunnen kwetsen. Dus zouden we wellicht beslist hebben om het gerucht te weerleggen.'

Zo zie je maar. Had die lezer toch nog gelijk. En leren we een wijze les, die ik ook mezelf nog dagelijks inpeper: nooit zomaar uitgaan van een nee.

De ombudsman houdt de redactie van De Standaard wekelijks een spiegel voor. Opmerkingen over journalistiek in De Standaard kan u melden via ombudsman@standaard.be en via www.standaard.be/ombudsman, waar u ook links vindt naar zijn Facebook- en Twitterpagina (@OmbudsDS)


DS, 15-02-2012 (Tom Naegels)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB