'Opvoeden is zelf mee veranderen'


Opvoedingswinkels en oudercursussen wekken de illusie dat het grootbrengen van kinderen vlekkeloos kan verlopen, als ouders tenminste willen leren hoe dat moet, opvoeden. Ze maken ouders onzeker, zegt de Leuvense pedagoog Stefan Ramaekers.


Vlaanderen zet vandaag de Week van de Opvoeding in en wie een beetje rondkijkt, zal dat geweten hebben: gemeenten en provincies zetten allerlei activiteiten op het getouw. Er vinden opvoedingsbeurzen plaats en ouders die een cursus hebben gevolgd, worden in de bloemen gezet. Hulpverleners laten weten dat ze bijgeschoold zijn in bijzondere technieken om ouders bij de moeilijke klus die opvoeden is, te ondersteunen.

Stefan Ramaekers, docent aan het Leuvense centrum voor wijsgerige pedagogiek, wil daar bij de start van deze week wel een kanttekening bij plaatsen. 'Als er over ouders en opvoeding wordt gesproken, is het vaak in termen van problemen. Ik begrijp dat het beleid zwaar inzet op de preventie van problemen bij jongeren. Het is een poging om de kosten van de zorg naar beneden te halen. Vandaar ook het decreet opvoedingsondersteuning, dat al die initiatieven ondersteunt.'

'Maar deze aanpak biedt een veel te enge kijk op opvoeden, als zou opvoeden een leerproces zijn. Een set van vaardigheden die je moet kunnen toepassen, en als je dat niet kunt, dan faal je. En dan vragen we ons af waarom de ouders van vandaag zo onzeker zijn geworden.'


Is opvoeden volgens u niet zo moeilijk?

'Het is iets wat sowieso met horten en stoten gebeurt, met vallen en opstaan. Maar het gaat om veel meer dan bijvoorbeeld goed kunnen onderhandelen met je kinderen. Ik zeg niet dat een opvoedtip soms niet kan helpen. Of dat het niet goed is om de klemtoon te leggen op een positieve opvoedingsstijl, zoals Kind en Gezin nu doet. Maar we weten allemaal dat we niet elke avond zin hebben om onze kinderen uit te leggen waarom ze op tijd naar bed moeten. Soms moet iets gewoon, punt uit.'

'En de vaardigheden die men ons wil aanleren, helpen misschien nog wel bij dagelijkse conflicten zoals niet te laat opblijven of je bord leeg eten. Maar niet bij de échte opvoedingsvragen, zoals: welke plaats hebben kinderen in mijn leven en hoe maak ik tijd en ruimte voor hen? Daar zijn geen pasklare antwoorden voor. Dat moet ieder voor zichzelf uitzoeken.'


Ouders kunnen daarbij niet geholpen worden?

'Je kunt ouders helpen door te zorgen dat ze meer tijd met hun kinderen kunnen spenderen, als ze dat willen. Een alleenstaande moeder de kans geven om tegen een redelijke prijs huishoudhulp in te huren, kan voor haar een grote steun betekenen. Dan hoeft ze 's avonds na haar werk niet eerst nog te koken voor ze echt tijd voor de kinderen heeft.'

'Een voorbeeld van hoe het volgens mij niet moet: rond de sinterklaastijd brachten mijn kinderen een brief uit school mee. Daarin stond dat ouders ervoor moesten zorgen dat die spannende tijd door de kinderen zo goed en mooi mogelijk beleefd zou worden. We moesten uitkijken dat ze niet te angstig werden. En we werden aangemaand om hen niet te dikwijls een schoentje te laten zetten.'

'Wat mij betreft beslissen ouders daar zelf over. De een vindt het geweldig leuk om te zien hoe zijn kinderen genieten van de kleine dingen ze 's morgens in die schoen vinden en wil dat gerust meerdere keren meemaken. Een ander vindt het allemaal niet zo belangrijk of weet dat zijn kinderen dan veel te vroeg wakker worden en ziet daar tegenop.'


Hoe we opvoeden wordt niet zozeer bepaald door de trucs die we beheersen, maar door wat we belangrijk vinden om door te geven aan onze kinderen?

'Precies. Stel: je zoon of dochter van tien jaar wil een gsm, maar jij vindt dat te vroeg. Met onderhandelen zul je er misschien niet komen. Niet alles is onderhandelbaar. Soms moet je gewoon een beslissing nemen omdat jij vindt dat er iets belangrijks op het spel staat. Misschien zullen je kinderen die beslissing aanvaarden, maar misschien ook niet. Misschien zullen ze er later in hun leven begrip voor opbrengen. Misschien ook niet. Daar heb je eigenlijk geen vat op. Het gaat om de relatie met je kind, hier en nu. En om de waarden die je wilt doorgeven.

'Zij die beweren dat opvoedingsondersteuning volledig waardenvrij is omdat hun aanpak wetenschappelijk onderbouwd is, hebben het volgens mij fout. Want welk doel hebben zij? Kinderen groot te brengen zonder angsten en schrammen -denk aan de sinterklaastip van zonet- en hen te doen uitgroeien tot emotioneel uitgebalanceerde burgers.'


We willen toch allemaal dat onze kinderen evenwichtig en gelukkig worden?

'Ja, maar wat is dat, gelukkig zijn? Sommige kinderen zouden liefst de hele dag computerspelletjes spelen. Dat is voor hen geluk. Als ouders zijn we het daar meestal niet mee eens. Ook veel initiatieven van opvoedingsondersteuning hebben een eigen beeld van geluk, dat sterk psychologisch gekleurd is. Men wil dat kinderen opgroeien tot burgers die goed in onze samenleving passen. Zo elimineren we wel de kritische massa, de creatieve tegendraadsheid van mensen als Picasso en Einstein, die ook niet zo goed in het systeem pasten.'

'Ik ga nu eens heel ver gaan, maar in de boeken 1984 en Brave New World streeft men ook volledig aangepaste burgers na. In 1984 past men daartoe Newspeak toe en in Brave New World slikt iedereen het medicijn soma. Ik beweer niet dat opvoedingsondersteuning de nieuwe Newspeak is en pakweg Rilatine de nieuwe soma die onze kinderen in het gareel dwingt. Maar dat zijn wel de doembeelden die opduiken. En dan stel ik de vraag: welke samenleving willen we?'


Vorige week haalde een moeder het nieuws omdat ze protesteerde tegen het CLB dat haar kind te dik had genoemd.

'Net wat ik bedoel: je kunt wel tips geven aan ouders, maar je raakt altijd ook aan hun waarden, aan wat zij wel of niet belangrijk vinden. Als samenleving hebben we van gezondheid een nieuwe waarde gemaakt en dus zeggen we dat het beter is voor dat kind om slanker te worden en dat de moeder haar kind anders moet opvoeden. Maar misschien wordt het meisje doodongelukkig als het op dieet moet. Misschien wil de moeder haar kind niets ontzeggen. Dat is een kwestie tussen haar en haar dochter.'

'Er is een belangrijk verschil tussen hoe die vrouw met haar dochter omgaat, of ik met mijn kinderen, en hoe de samenleving vindt dat je met kinderen moet omgaan. Heb je er al op gelet dat je je anders gedraagt wanneer er vriendjes van je kinderen blijven slapen? Dan gedragen we ons meer zoals het beschreven staat in de boeken en zijn we minder onszelf.'

'Maar het is juist die persoonlijke band tussen ouder en kind die opvoeden zo interessant maakt. Omdat het af en toe wringt, omdat je jezelf dan in vraag stelt, omdat je mee verandert. Opvoeden is geen leerproces. Nee, het is een proces van transformatie. Van willen veranderen.'


Wat kan ouders daarbij helpen?

'Een goede babbel met een andere ouder? Een vrouw die recent bevallen is, vertelde me onlangs dat ze een hele avond had uitgehuild bij een goede vriendin van haar. En daarna ging het weer even beter. Er worden nu allerlei initiatieven genomen om jonge ouders bijeen te brengen zodat ze ervaringen kunnen uitwisselen. Vaak zie je dat er weer een deskundige bij gaat zitten. Dat ondergraaft net het hele opzet! Want dan geef je opnieuw het signaal dat ouders het op eigen houtje niet redden.'


DS, 18-05-2009

Bijgesloten Bestanden

	ppt Sanne-Coleta-Opvoeden is zelf mee veranderen.pptx (124.5 KB, 26x gelezen)
	ppt Stijn-Catharina-Opvoeden is zelf mee veranderen.pptx (102.1 KB, 24x gelezen)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB