Waarom Japanse (jonge) mannen en vrouwen steeds minder seks hebben


Het ideale relatiemodel van Japanners? Differentiëren. Passie zoeken ze bij een virtueel idool, menselijke warmte bij papa en mama (of een ‘Huilende Mooie Man’) en lichamelijke genoegens kunnen solo. Of betalend.


Met de regelmaat van een biologische klok bereiken ons alarmerende berichten over het verpieteren van de seks in Japan. Het Nationaal Instituut voor Bevolking- en Sociale Zekerheid ondervroeg vijfduizend singles tussen 18 en 34. Van de mannen was 42% nog maagd, van de vrouwen 44%. Een studie uit 2016 onder niet-gehuwden wees uit dat 70% van de mannen en 60% van de vrouwen zonder relatie door het leven ging.

Het echte drama is niet het gebrek aan seks, of het grote aantal singles, maar het feit dat mensen die een relatie willen, zo moeilijk aan een partner komen. Die ontwikkeling is in Japan zo markant dat daarvoor een apart begrippenapparaat in het leven is geroepen. Deze tekst is bijgevolg ook een beetje Japanse les.


Duivelsvrouwen

Ligt het aan de vrouwen? Vrouwen houden makkelijk de boot af als ze jong zijn. Ze staan namelijk voor de verscheurende keuze tussen werken of trouwen. Want moederschap betekent doorgaans het einde van de loopbaan. 70% van de moeders stopt definitief met werken na de eerste bevalling. Betaalbare kinderopvang vinden is een hels karwei, maar er is vooral een enorme sociale druk. Alleen een boze demon van een vrouw zou kinderzorg met een loopbaan willen combineren. Zo worden de vrouwen dan ook genoemd: oniyome. Duivelsvrouwen.

Flink wat moderne vrouwen hebben daar geen zin in en geven hun economische zelfstandigheid niet op in ruil voor een huwelijk. Willen ze die drempel toch nemen, dan vinden ze dat ze best veeleisend mogen zijn voor ze een ja-woord geven. Want van een man wordt nog altijd verwacht dat hij geld binnenbrengt – en groot geld, graag. Op een date is ‘Hoeveel verdien je?’ een totaal legitieme vraag. Alleen stagneert Japan sinds de jaren negentig op economisch vlak, en het antwoord op die vraag valt dikwijls tegen. Waar vrouwen vervolgens op afknappen.


Graseters

Ligt het aan de mannen? De hoge eisen die aan hen gesteld worden, geven hun zelfvertrouwen een deuk. Zodanig zelfs dat ze liever in Hotel Mama blijven dan een eigen nest te stichten. Want waarom zou je zestig uur per week werken voor een vrouw (en huis en kind) die je nauwelijks ziet? Koppels hebben gemiddeld 17 minuten conversatie per week, becijferde Dariusz Skowronski, een seksuoloog die in Tokio werkt. Dan schiet er weinig tijd over voor intimiteit.

47,2% van de Japanse koppels, aldus de Japanse Federatie voor Gezinsplanning, leeft in een seksloos huwelijk, waarbij ‘seksloos’ staat voor minder dan eens per maand. De meest aangehaalde reden: te moe.

Bij jonge mannen zijn al die overwegingen uitgekristalliseerd tot een aparte levensstijl met een hip imago. Zij zijn, en dit bekt iets moeilijker, de soshoku-kei danshi. De graseters.


Niet aseksueel

Zo’n graseter is een on-macho, houdt van mode, is de zachtaardigheid zelve. Achter vrouwen aanzitten, doet hij niet. Seks heeft een lage prioriteit. Liever brengt hij tijd door met vrienden of op zijn eentje. Relaties met vrouwen blijven platonisch. Veel initiatief moeten ze van hem niet verwachten; bloeit er iets moois op, dan moet dat vanzelf maar groeien. In allerlei enquêtes werden mannen tussen 20 en 40 ondervraagd, en 64 tot 75 procent schreef zichzelf trekken toe van de graseter. Wat dat in de praktijk betekent, blijft vaag, maar hieruit blijkt alleszins dat de graseter ‘leeft’.

Voor de goede orde: graseters zijn niet aseksueel. Alleen vinden ze een relatie mendokusai, te veel gedoe.


Cyberbruid

Die laat-maar-mentaliteit manifesteert zich ook op andere vlakken. Een andere sociologische figuur is de hikikomori, die zich terugtrekt op zijn kamer (volgens de wetenschappelijke definitie ‘minstens zes maanden aan een stuk’) met zijn computer, manga’s en games.

Tekenend voor al die laat-maar-mannen is dat ze virtuele vrouwen interessanter vinden dan echte. In een datingspel als Love Plus, ontwikkeld door Konami, knoopt de ‘speler’ een relatie aan met een virtuele nimf; hij kan met haar e-mails uitwisselen, praten via de microfoon (zij antwoordt – kunstmatige intelligentie), afspreken voor een koffie, op weekend gaan, samen gaan zwemmen (!) – alles binnen het raamwerk van de spelconsole natuurlijk. Je kunt haar zelfs kusjes geven via het touchscreen. Minstens één speler is virtueel getrouwd met zijn cyberbruid. Sal9000 en Nene Anegasaki, u kunt het nakijken op Youtube.

Bij vrouwen bestaat die hang naar imaginaire partners ook. Dat kan een onbereikbaar popidool zijn, maar ook een schaapjongen (hitsuji). Die laatste komt tegen betaling aan huis voor een ‘vriend-ervaring’: samen koken, babbelen en lachen, naar een film kijken, knuffelen.

Specifieker is de formule Huilende Mooie Man, van het agentschap Ikemeso Danshi Delivery. Bij hem kun je naar hartenlust uithuilen (hij weent mee), en dan zal hij zachtjes met de tip van een zakdoek je tranen deppen.

Misschien zit het zo: in het Westen zien we de partner als iemand die passie, menselijke warmte en lichamelijke genoegens in één persoon verenigt. Het Japanse model laat toe te differentiëren: passie bij het virtuele idool, menselijke warmte bij de ouders of een Huilende Mooie Man, lichamelijke genoegens solo. Of betalend.


Op jacht

De overheid probeert het tij te keren. Want demografisch ziet het er niet goed uit. Met 1,4 kinderen per vrouw behoort het Japanse geboortecijfer bij de laagste ter wereld. De regering wil dat opkrikken tot 1,8 tegen 2025. Voor een stabiel bevolkingsaantal is 2,1 ideaal. Lokale besturen en kamers van koophandel krijgen handenvol subsidies voor de organisatie van konkatsu: partnerjacht. Dat houdt in: speeddaten, fuiven, bowlingavonden of culturele uitstappen om singles samen te brengen. Soms is er een mooie geldprijs als er een huwelijk uit voortkomt.

Toch ziet het er niet uit dat de Japanners in demografische paniek zijn. Men bekijkt het veeleer gelaten, als een vaststelling. Echte graseters voelen geen behoefte om te gaan en te vermenigvuldigen. Vanuit hun standpunt biedt een huwelijk geen voordelen. Een partner en kinderen zijn een karwei, zowel financieel als sociaal. Van hikikomori zou je kunnen denken: wat een sukkels. Maar in de Japanse populaire cultuur worden ze geromantiseerd, als Jonge Werthers die zich verzetten tegen de verstikkende druk van de prestatiemaatschappij.


Oud nieuws

Dit is allemaal bekend. De graseter als iemand die afstand neemt van vleselijke verlangens werd als begrip gelanceerd in 2006. En het geboortecijfer krimpt al lang.

Toch pakken westerse media, de Engelstalige voorop, met vaste regelmaat uit met het gebrek aan lust in Japan. Soms wordt de boodschap verrijkt met fun facts: de Japanse fabrikant Unicharm verkoopt meer luiers voor bejaarden dan voor baby’s (dat is niet waar, dat wordt verwacht voor volgend decennium), Wish Room mannenbeha’s zijn een succes bij graseters (dat is niet waar, de doelgroep zijn travestieten), en telkens is de ondertoon: rare jongens, die Japanners.

We kunnen dat periodieke ritueel ook begrijpen als de noodkreet van een samenleving. En die samenleving is, voor alle duidelijkheid, de onze.


‘Toxische viriliteit’

Intelligente, zelfstandige vrouwen, die er goed uitzien, maar geen passende partner vinden of hun vrijheid niet willen opgeven. U kent er vast uit uw omgeving, of u bent er zelf zo een. En ver hoef je ze niet te zoeken, de mannen die tureluurs worden van vrouwen met erg hoge verwachtingen.

En dat kerels hun ‘toxische viriliteit’ over de haag gooien, en hun zachtere, niet competitieve kant tonen, is dat niet waar vooruitstrevende vrouwen al lang naar snakken? Dat tegelijk hun interesse in vrouwen verdampt, dat had niemand verwacht.

De Japanse les, gelezen door westerse ogen, is deze: dat komt ervan, als we zo doorgaan. Als we niet inzien dat elke keuze een offer is. Als we de dwaze droom van de perfecte partner blijven cultiveren. Dan komt onze eigen wip in gevaar. Dan zullen we allemaal gras vreten. Allemaal.


DS, 04-03-2017 (Filip Huysegems)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB