Kiezer, sta op!


Politiek is soms pijnlijk. Vraag maar aan Tony Van Parys. Tijdens de jongste episode van onze permanente politieke crisis stond hij naast Stefaan De Clerck toen die telefonisch de uitnodiging kreeg minister van Justitie te worden. Van Parys had gehoopt dat telefoontje zelf te krijgen. Zijn teleurstelling is begrijpelijk, maar interessanter is de vraag: wie belde De Clerck? Het antwoord staat in de grondwet: het kan alleen de koning zijn geweest, want hij is het die de federale ministers benoemt en ontslaat (Art. 93). Maar de grondwet, dat is dus dat vodje papier. Als de koning wil weten wie zijn regeringen verlaat of bevolkt, kijkt hij, net zoals de soevereine kiezer, naar de televisie. Daar ziet hij de ministerportefeuilles in een onwaarschijnlijk tempo van de ene naar de andere vliegen.


Het verschijnsel is niet nieuw, maar de tegelijk genante en ongegeneerde hypocrisie waarmee politieke kopstukken zelf staatshoofdje spelen, was dit keer zo mogelijk nog stuitender dan bij vorige kabinetscrises. Zeker, het betreffende grondwetsartikel is achterhaald. Waarom vervangt men het dan niet ? Waarom werkt men niet dezelfde regeling uit als voor de gewesten? Daar worden ministers benoemd en ontslagen door het parlement.

Ach, het parlement. Ik hoor uw hoongelach tot hier en u hebt gelijk. Want de parlementen, regionaal of federaal, zijn niet beter af dan Zijne Majesteit: ook zij worden behandeld als quantité négligeable. De val van Leterme en de komst van Van Rompuy zijn er de zoveelste treurige illustratie van. We hadden ons kunnen voorstellen dat Leterme na zijn brief en die van Cassatievoorzitter Londers het vertrouwen zou hebben gevraagd aan het parlement en pas zijn ontslag zou hebben ingediend als dat vertrouwen geweigerd was. Want in een parlementaire democratie vallen regeringen in de Kamer van Volksvertegenwoordigers. We hadden ons ook kunnen indenken dat het parlement zelf een constructieve motie van wantrouwen had ingediend. Die mogelijkheid bestaat sedert de staatshervorming van 1993 en is nog nooit toegepast. Vandaar misschien dat zelfs de parlementsleden ze niet schijnen te kennen. Zo'n motie van wantrouwen is constructief omdat ze niet alleen het vertrouwen in het zittende kabinet opzegt, maar in één vloeiende beweging ook een nieuwe premier benoemt, die dan onmiddellijk door de koning als formateur wordt aangesteld. Wat voor beschamend spektakel zou het parlement en zijn kiezers zijn bespaard gebleven als men deze procedure had benut. Maar de ultieme vernedering van de Kamer kwam er met de vorming van het kabinet-Van Rompuy. Het clubje onderhandelaars bepaalde niet alleen de modaliteiten van de parlementaire (!) onderzoekscommissies, maar wees gelijk ook een nieuwe Kamervoorzitter aan. Wat een schizofrene toestand. Enerzijds wil men de schending van de scheiding der machten door het vorige kabinet laten onderzoeken, anderzijds schenden de onderhandelaars op een ongehoord brute wijze zelf die scheiding. Of hoe moet men het anders noemen als de uitvoerende macht bepaalt wie voorzitter moet worden van de wetgevende macht, die tegelijk ook een controlerende opdracht heeft? De gecontroleerde stelt zelf degene aan die hem moet controleren? En de leden van de meerderheidsfracties aanvaarden dat, voor de honderdduizendste keer al? Zeker, de SP.A, oppositiepartij, sloeg met de vuist op tafel. Maar als de partij van Bert Anciaux zelf aan de onderhandelingstafel zit, doet ze precies hetzelfde. Zo “Anders, is de SP dus niet. Wanneer zullen de volksvertegenwoordigers van alle partijen eens de rug rechten, zo'n voorgebakken voorzitter naar de achterbank van het halfrond verwijzen en hem in volle onafhankelijkheid zelf verkiezen? Ze moeten dat niet doen omdat ze zichzelf zo belangrijk vinden, maar uit respect voor hun kiezers.

Ach, respect voor de kiezer. Daar zal ook op 7 juni weer weinig van te merken zijn. Frank Vanhecke (Vlaams Belang) geeft nu al het slechte voorbeeld door op twee lijsten tegelijk op te komen. Velen zullen hem volgen. Ze zullen dan op 8 juni beslissen waar ze naartoe gaan: Europa of het Vlaams parlement. In welke parlementaire democratie, die naam waardig, wordt de kiezer zo soeverein geminacht? Want wie op twee lijsten tegelijk verkozen wordt, moet zich één keer laten vervangen, meestal door een nobele onbekende, altijd door iemand waar de kiezer niets aan te zeggen heeft gehad. Voor een versterking van de kwaliteit - en dus van de onafhankelijkheid - van onze parlementen moet de dubbele kandidaatstelling verboden worden. Zoals ook de verplichting moet worden ingevoerd om een verworven mandaat tot het einde van de termijn uit te dienen. Concreet: Yves Leterme en Johan Vande Lanotte zijn op 10 juni 2007 verkozen tot senator voor een regeerperiode die pas in 2011 afloopt. Ze zouden dus niet mogen opkomen bij de regionale en Europese verkiezingen. Ook Guy Verhofstadt niet, die zijn kiezers van 2007 voor de aap heeft gehouden door ontslag te nemen uit de Senaat. Een soortgelijke verplichting zou ook moeten gelden voor ministers. Wie straks in een regionale regering stapt, moet daar vijf jaar blijven zitten en niet halverwege naar het federale niveau verkassen. Maar omdat de betrokkenen zichzelf deze regels moeten opleggen, zal er dus niets van komen. Waardoor de kiezer het politieke schouwspel met nog meer apathie zal volgen. Daarom deze oproep: beste kiezer, overstijg uw afkeer, stem op 7 juni op de partij van uw voorkeur, maar geef uw voorkeurstem niet aan mensen die op twee lijsten tegelijk staan of al een mandaat hebben in Kamer of Senaat. Laten we als kiezer onszelf respecteren. De politici zullen snel volgen.

Walter Zinzen is voormalig VRT-journalist.


DS, 19-01-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB