Tegenstander én medemens


ETIENNE VERMEERSCH heeft totaal geen begrip voor de rappers die Filip Dewinter dood wensen.


Walging. Dat is mijn eerste reactie op de doodsbedreigingen aan het adres van Filip Dewinter, uitgesproken door een mij onbekende rapgroep The Cicatris. Hier zijn dus mensen bezig die zich blijkbaar, bewust of onbewust, buiten onze beschaving plaatsen. In beschaafde maatschappijen heeft niemand het recht geweld te gebruiken tegen een ander mens, tenzij in het geval van wettige zelfverdediging. Wie ernstige bezwaren heeft tegen de daden of uitingen van anderen, moet zich tot de rechter wenden. 'Eigen recht' is bij ons uitgesloten.

Mijn walging heeft nog een meer fundamentele basis. Een van de grondslagen van onze wereldvisie, die, sinds de erkenning van de Rechten van de Mens, een universele weerklank gekregen heeft, is de eerbied voor de menselijke persoon. Ieder mens heeft, door het feit zelf dat hij/zij mens is een intrinsieke waardigheid, waaraan ook de daden die hij/zij stelt in essentie niets veranderen. Zoals Kant het mooi heeft uiteengezet, vertegenwoordigt ieder mens in een zekere zin de mensheid zelf. We moeten daarom die mensheid zowel in onszelf als in elke medemens respecteren en dat heeft tot gevolg dat we die mens steeds als doel van zichzelf en nooit als louter middel mogen zien.

Daaruit volgt ook dat ieder reduceren van een andere persoon tot een wezen zonder die waardigheid een aantasting van de mensheid is. Dat geldt uiteraard in het bijzonder wanneer men hem of haar het recht op leven ontzegt. Die gedachte werd al in een mooie vorm in de Talmoed geformuleerd en is in de Koran overgenomen: 'Wie één mens heeft gedood, heeft de hele mensheid gedood en wie één mensenleven heeft gered, heeft de hele mensheid gered'.

Maar ook buiten die sfeer van het recht op leven eist dat moreel fundament van ons dat we er altijd naar streven zoveel mogelijk van het echt menselijke in de andere te ontdekken. Ik ben het persoonlijk met de standpunten van de mensen van het VB (de uitdrukking 'Vlaams Belang' krijg ik niet uit mijn pen) grondig oneens en ik heb hen vaak hard bestreden. Maar mijn scherpe debatten met bijvoorbeeld Filip Dewinter en Gerolf Annemans zijn altijd met een handdruk beëindigd: zij zijn mijn tegenstrevers, maar in de eerste plaats medemensen en naast de diepgaande onenigheden hebben ze heel veel met mij en met allen gemeen. Wie de tegenstanders hun menselijke waardigheid ontneemt -en dat geldt bij iedere vorm van geweld en zeker bij doodslag - negeert de kern van onze beschaving.

Wegens dat persoon-zijn dat ieder mens eigen is, heb ik al grote vragen bij het publiek aantasten van de privacy als daar geen hogere maatschappelijke waarde mee gemoeid is; maar iedere vorm van geweld en zeker doodsbedreigingen zijn totaal onaanvaardbaar.

Maar misschien poogt men hier de vrijheid van meningsuiting als excuus in te roepen. Eén van de vaststaande uitzonderingen op die vrijheid is echter precies het aansporen tot misdaden en uiteraard het aanzetten tot geweld en eventueel moord. Wie in een publieke uitspraak zelf dreigt met moorden en daar bovendien een argumentatie voor geeft (kanker racist), spoort daarmee anderen aan hetzelfde te doen. Racistische uitingen en daden zijn inderdaad in strijd met de wet, maar de beoordeling en eventueel de bestraffing daarvan behoort tot het domein van de rechter. Wie zich in plaats van die rechter stelt, en zelfs 'doodstraffen' uitspreekt, zinkt nog veel dieper dan de racist zelf.

Laten we dus hopen dat we hier te maken hebben met een groepje onverantwoordelijke minderjarigen die de tijd nog niet gekregen hebben om zich in onze maatschappij te integreren. Hun opvoeding moet echter dringend worden bijgewerkt. In het andere geval is hier een ernstige straf - door de rechter! - onvermijdelijk. Misschien kan er één positief gevolg uit deze hele zaak voortkomen. De discussie hierover kan voor velen de rangorde van de waarden centraal helpen stellen.

Etienne Vermeersch is ethicus


DS, 25-11-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB