Gezocht: regering met oog voor het algemeen belang


Een regering met zin voor het algemeen belang hoeft niet bang te zijn voor verkiezingen op korte termijn, zegt KOEN ALGOED.


Het is normaal dat in tijden van recessie de begroting roder kleurt. De ontvangsten van de overheid zijn kleiner, de (werkloosheids)uitgaven zijn groter. De begroting 2009 wordt daarom geen grand cru. Maar de huidige financiële en economische crisis werd door de regering-Leterme-Reynders handig als bliksemafleider gebruikt. De regering heeft de federale begroting op ramkoers gezet, zowel op korte als middellange termijn.

In het Fortis-dossier was het de ambitie van de regering-Leterme-Reynders om minderheidsaandeelhouder te worden van een buitenlandse financiële instelling. De regering schermde met het belang van de kleine spaarder en de werknemers van Fortis Bank om Fortis Bank onverwijld aan BNP Paribas te verkopen. Maar het kan toch niet de kerntaak van een Belgische overheid zijn de kapitaalstructuur van een buitenlandse bank te verbeteren? Nu dreigt de belastingbetaler niet alleen te moeten opdraaien voor de te verwachten schadeclaims als gevolg van het miskennen van de rechten van aandeelhouders, maar ook voor de koopjesprijs waartegen de regering Fortis Bank bereid was te laten gaan. Sowieso is het geen moment om te verkopen.

Bovendien is Fortis Bank van een knol een citroen geworden. De regering heeft terecht de kapitaalstructuur van Fortis Bank verstevigd en een deel van de risicovolle producten bij Fortis Groep ondergebracht. De aandeelhouders zijn immers mee verantwoordelijk voor de te risicovolle investeringen van Fortis Bank.

Daarnaast moet de regering inderdaad op zoek naar een nieuw management voor Fortis Bank. Dat kan via het aantrekken van een minderheidsaandeelhouder of van experts van buiten de Fortis Bank. De ambities van de bank kunnen ook het best bijgeschroefd worden. Maar niet getreurd. Een kleinere Fortis Bank is wellicht in het belang van de huidige en toekomstige klanten, meer bepaald de kleine en middelgrote ondernemingen. Als de financiële en economische storm is gaan liggen, kan de overheid haar aandelen verkopen aan Fortis Groep, desnoods tegen een redelijk rendement voor de kapitaalinbreng van de overheid in plaats van de marktprijs. Dat om de misleide aandeelhouders toch iets te gunnen.

Maar niet alleen een buitenlandse financiële instelling mag een hold-up plegen op onze openbare financiën, ook de sociale partners en de gemeenschappen maakten gretig gebruik van de zwakke regering-Leterme-Reynders om de federale kas verder leeg te halen.

In een interprofessioneel akkoord zou een regering de belangen van de mensen zonder werk moeten verdedigen. Nu was de regering-Leterme-Reynders van plan loonsverhogingen te sponsoren die economisch niet te verantwoorden zijn. Ook andere geplande lastenverlagingen belasten alleen maar het budget. Gegeven het minimumloon moeten laagproductieve banen, veelal van oudere werknemers, worden gesubsidieerd, niet de ploegen- of nachtarbeid. Dergelijke particuliere maatregelen verhogen in globo de werkgelegenheid niet. Zoals we ook niet mogen vergeten dat het systeem van tijdelijke werkloosheid een transfer van efficiënte naar inefficiënte bedrijven inhoudt, en dus zeker geen verdere aanmoediging behoeft.

De intercommunautaire dialoog probeert via partiële akkoorden de weg te effenen naar een globaal akkoord na de verkiezingen van 7 juni 2009. Maar de gewesten dreigen de strop van de budgettaire meerkosten van de vergrijzing rond de nek van de federale overheid nog nauwer aan te halen. Zo stelt een partieel akkoord voor dat de gewesten een bonus krijgen in geval van goede werkgelegenheidscijfers. Op die manier dreigen de budgettaire winsten als gevolg van hogere werkgelegenheidsgraden evenwel door de neus van de federale overheid te worden geboord. En zonder malus blijft de federale overheid opdraaien voor te lage werkgelegenheidsgraden. Nochtans dragen ook de gemeenschappen en gewesten hier een verantwoordelijkheid, vermits ze bevoegd (willen) zijn voor arbeidsbemiddeling en (initiële) opleiding en vorming. Sommige deelakkoorden zijn dan ook best geen voorafname op een algemene herziening van de financiering van gemeenschappen en gewesten in dit land.

Het hoeft dan ook geen verwondering te wekken dat de regering-Leterme-Reynders als ambitie had geformuleerd pas vanaf 2012 weer een begroting in evenwicht te hebben. Met andere woorden, het zou pas de volgende regering zijn, als het van Leterme afhing, die de overheidsfinanciën structureel moet saneren en ons land (nog maar eens) voorbereiden op de meerkosten van de vergrijzing.

Het klopt dat de regering-Leterme-Reynders lamentabele overheidsfinanciën heeft geërfd van de regering-Verhofstadt-Reynders. De federale overheidsschuld is gestegen van 251 miljard euro eind 1999 tot 264 miljard euro eind 2007. Maar het is even schuldig verzuim de overheidsfinanciën de komende jaren niet structureel gezonder te maken.

Dit land is dan ook beter af met geen nieuwe regering (à la) Leterme-Reynders. De paradox is dat een regering met zin voor het algemeen belang, niet bang voor verkiezingen op korte termijn hoeft te zijn. Als die dan nog nodig zullen zijn.

Koen Algoed doceert economie aan HU Brussel en KU Leuven


DS, 22-12-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB