Woede en wanhoop

Geert Buelens


Een jaar vol revolutie was het. Optochten, bezettingen, protestliederen. Luidruchtig verzet tegen autocratie en kapitalisme. Handgemeen tussen ordetroepen en betogers. Gedwongen ontruimingen. Explosies van geweld waarbij werd geplunderd en brandgesticht. Politieke instabiliteit. Moordaanslagen op politici. Sterk gemediatiseerde hongersnood. Experimenten met nieuwe vormen van democratie. Een zoektocht naar leiders en woordvoerders. Beroering en onrust op nagenoeg elk continent.


Ja, dat was me wel het jaar - 1968. Een blijvende bron van fascinatie voor onderzoekers en studenten. Een ijkpunt ook voor politici en opiniemakers, die het jaar afwisselend presenteren als het begin van het einde of de laatste opstoot van bevrijdend idealisme. Waarmee 1968 echter zelden of nooit wordt geassocieerd is wanhoop. Ondanks de staatsrepressie die in vele gevallen onvergelijkbaar veel sterker was dan die van vandaag, overheerst in de herinnering aan 1968 een gevoel van vrijheid en vooruitgang. Nixon werd weliswaar verkozen tot president en ook De Gaulle boekte een spectaculaire verkiezingsoverwinning, maar toch spelt het jaar nog altijd hoop en verwachting.

De soundtrack is al even energiek: van de onnozele eurosong-riedel 'Congratulations' van Cliff Richard en de carnavalsgein van Toon Hermans' 'Mien waar is mijn feestneus' tot 'Daydream believer' van de Monkees, 'Born to be wild' van Steppenwolf of 'Il est cinq heures. Paris s'éveille' van Jacques Dutronc, allemaal bevestigen ze min of meer de teneur van die andere superhit van het jaar - 'What a wonderful world'(Louis Armstrong).

Niemand weet vandaag hoe in 2050 zal worden teruggekeken op 2011. Niet onwaarschijnlijk is dat 2011 een voorstudie zal blijken geweest te zijn voor de pas echt ingrijpende jaren 2012 en 2013. Toch is de kans groot dat 2011 geassocieerd zal worden met nagenoeg elk onderdeel uit mijn 1968-opsomming en dat het jaar toch een geheel andere vibe zal hebben. Niet het zonnige optimisme, maar het grijzige pfff zou kunnen overheersen. Dat is misschien wel het belangrijkste verlies van 2011: het geloof en vertrouwen dat we ons lot min of meer in eigen handen hebben. In toenemende mate bezwijken we onder het gevoel een speelbal te zijn in handen van anonieme conglomeraten en bureaucraten.

Dat is een ander cruciaal verschil: betogingen voor burgerrechten of Leuven Vlaams in de jaren zestig hadden niet alleen een duidelijk doel, ze hadden ook een duidelijke vijand. De strijd richtte zich tegen racistische gouverneurs of wereldvreemde patriarchen. Maar tegen wie moeten we ons vandaag keren? De onmachtige klimaatonderhandelaars van Durban? De anonieme 1 procent superrijken? De goedbedoelende EU-leiders uit de jaren 90 die op wanstaltige wijze de euro invoerden? Of tegen onszelf, omdat we ook dit jaar niet de verleiding weerstonden om drie keer met vakantie te gaan en een grote nieuwe tv te kopen?

Zo beschouwd was 2011 bovenal het jaar van de relschoppers die in augustus Engelse steden in de fik staken. Op de indrukwekkende website 'Reading the Riots' kijken onderzoekers en journalisten van de London School of Economics en The Guardian dezer dagen terug op de onthutsende gebeurtenissen. Nu het stof is gaan liggen, blijkt dat het gros wel degelijk sociaal en economisch achtergesteld was. De getuigenissen van de betrokkenen tonen akelig precies de januskop van onze tijd: zo'n kans op ongestraft keet trappen en gratis shoppen bleek onweerstaanbaar. En tegelijk begrepen de rioters niet dat de politie niet harder ingreep, betuigen ze vandaag hun spijt en maken ze zich zorgen over de toenemende maatschappelijke ongelijkheid.

It's gonna get worse before it gets better, zegt men in het Engels. Het ergste moet nog komen en het zal nog een lange tijd slecht gaan. En misschien moet het wel zo gaan. Dieper zinken, bozer worden, de wanhoop toelaten en daar een tijdje koppig in blijven vastzitten, opdat het nadien weer beter kan worden. En intussen Weerstandsbeleid en N30+ van Jeroen Mettes lezen, boeken die dit jaar postuum verschenen en die in al hun strijdbare veelheid niet vermogen toe te geven aan het vergeefse.

'Maar ik wil méér, schat...

Een feel-good movie. Ik sla op 't verbrande lijk in. So what? We gaan door met het redden van de Europese beschaving. Wat kun je winnen?'

De boeken van Jeroen Mettes zijn uitgegeven bij Wereldbibliotheek.

www.guardian.co.uk/uk/series/reading-the-riots


DS, 17-12-2011 (Geert Buelens)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Als ik dit artikel lees, denk ik onmiddellijk: we zijn aanbeland aan het begin van het einde! Eigenlijk is het wel zielig wat er het laatste jaar allemaal is gebeurd in de wereld: revoluties, opstanden, economische en politieke crisissen, ... Noem het maar op. Dit toont toch aan dat de wereld en vooral de mensen niet echt meer het gemeenschapsgevoel hebben en dat egoïsme vooral centraal staat in de huidige samenleving. Dit wordt ook deels in de hand gehouden door de economie en de maatschappij op zich: de kapitalistische economie beïnvloedt ons waardoor we eigenlijk kunnen stellen dat wij als individu geleefd worden en dus eigenlijk in onze vrijheid worden beperkt. Toch krijgen we het gevoel dat we leven in volledige vrijheid en daarom vrijgevochten zijn in deze postmoderne samenleving. Maar dat is dus absoluut niet zo ... Misschien eens iets om over na te denken ???