Een dodelijk woord


Het getuigt van bijzonder veel cynisme om wat in 1915 in Armenië is gebeurd, niet als een genocide te erkennen, schrijft Gie van den Berghe . 'Een niet bedoelde slachtpartij die jarenlang aansleept? Kom nou.' Anderzijds: 'Zoveel drukte over een negentig jaar oude genocide, terwijl in Darfour de nieuwe genocide in alle hevigheid voortwoedt.'


Woorden doden niet, wapens wel. Zou je denken, maar de hel lijkt wel losgebroken nu de buitenlandcommissie van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden het hoge woord heeft gesproken door een resolutie goed te keuren die de slachtpartij op Armeniërs, negentig jaar geleden, als genocide erkent.

De Turkse regering heeft werkelijk alles in het werk gesteld om de Amerikaanse (en Israëlische) regering duidelijk te maken dat deze resolutie er onder geen beding komen mocht.

Aan George W. Bush zal het niet gelegen hebben, hij zette zijn partijgenoten in de commissie onder druk en vlak voor er gestemd moest worden, maakte hij nog wereldkundig dat deze resolutie de 'betrekkingen met één van onze belangrijkste Navo-bondgenoten, én de globale oorlog tegen terreur grote schade zou toebrengen'. Zijn minister van Buitenlandse Zaken, Condoleezza Rice, trad hem bij: de resolutie zou voor torenhoge problemen zou zorgen voor alles 'wat we in het Midden-Oosten willen doen'. De Armeniërs en de Turken moeten er maar zelf uitraken, 'de gebeurtenissen moeten worden onderzocht, niet veroordeeld'. Beeld je maar even in dat we dit na de tweede wereldoorlog tegen de Duitse daders en joodse slachtoffers hadden gezegd.

Eens te meer haalde Bush zijn terreurkonijn uit de hoge hoed. De man heeft het ook niet onder de markt. Zijn generaals en de Amerikaanse ambassadeur in Bagdad verzekerden hem dat de resolutie de oorlogsinspanningen in Irak zou schaden. En de dreigementen uit Turkse hoek zijn niet voor de poes. Turkije kan de Amerikanen de toegang weigeren tot de luchtmachtbasis Incirlik, draaischijf voor 70procent van de bevoorrading en 30procent van de brandstof voor de Amerikaanse troepen in Irak en Afghanistan. De betrekkingen tussen beide landen zouden in elk geval ernstig bekoelen en blijkbaar staat er ook een Turks miljardenorder aan de Amerikaanse wapenindustrie op het spel.

Loze dreigementen? Zou kunnen, maar vorig jaar heeft Turkije toch maar alle militaire banden verbroken met Frankrijk toen dat land de Armeense genocide erkende. Ook van belang is dat uitgerekend nu de Turkse regering een grootscheepse militaire operatie in Noord-Irak wil opstarten tegen de Koerdische Arbeiderspartij die van daaruit Turkse militairen bedreigt en recent nog doodt; een operatie die de VS totaal niet ziet zitten.

Wat een commotie, terwijl het wetsvoorstel nog lang geen kracht van wet heeft. Vergeet ook niet dat in de voorbije twintig jaar verscheidene pogingen om de Armeense genocide te erkennen onder Turkse druk werden getorpedeerd.

Het gaat veel verder. In 1978, bijvoorbeeld, zag de VN-commissie voor de Rechten van de Mens zich verplicht een paragraaf over de Armeense genocide schrappen. En ook in het Amerikaans Holocaustmuseum moest deze blijkbaar aparte genocide buiten beeld blijven. Uiteindelijk herinnert alleen een uitspraak van Hitler er nog aan: 'Wie tenslotte heeft het vandaag nog over de uitroeiing van de Armeniërs?' (Hitler zei dat vlak voor de inval in Polen op 1 september 1939, kwestie van zijn generaals tot meedogenloosheid aan te sporen).

Een zestal weken geleden herzag de Anti-Defamation League (ADL), een Amerikaans-Joodse drukkingsgroep, haar jarenlange weigering om de Armeense genocide te erkennen. Turkije was in alle staten en wendde zich tot Jeruzalem. De Turkse premier Erdogan belde president Shimon Peres op, die contacteerde de voorzitter van ADL en die maakte publiek dat het om een puur semantische zaak ging en de ADL in elk geval tégen de resolutie was.

Ook in eigen land kennen we er wat van. Eind 2005 stapte Simon Gronowski (ontsnapt uit het twintigste konvooi naar Auschwitz waar een deel van zijn familie omkwam) op als voorzitter van de Union des déportés Juifs de Belgique omdat men het daar niet pikte dat hij op de jaarlijkse herdenkingsdag voor Joodse slachtoffers een Tutsi had laten spreken en het jaar daarop een Armeniër aan het woord wou laten. Banalisering van de Shoah, ongepast vermengen van genocides!

Begin 2006 intervenieerde de Turkse ambassadeur bij de voorzitter van het Waalse parlement om te voorkomen dat de Armeense genocide in schoolboeken werd opgenomen. Want dat zou alleen maar 'vooroordelen, haat en vijandigheid tegenover de Turken in de hand werken'.

In juni dit jaar, met parlementsverkiezingen in zicht en Turks-Belgische kiezers in het achterhoofd, bestonden Yves Leterme en Johan Vande Lanotte het om de Armeense genocide te betwijfelen.

Dit alles zaait twijfel in hart en hoofd. Gisteren schreef De Morgen dat 'de geschiedkunde in elk geval nog moet achterhalen of het begrip volkerenmoord gepast is', en De Standaard had het over 'de veronderstelde slachtpartij'. Laat er geen twijfel over bestaan: in de jaren 1915-1921 werden naar schatting 1,2 tot 1,5 miljoen Armeniërs, twee derden van de Armeense bevolking, op brutale wijze uitgehongerd, in de steek gelaten en afgeslacht toen ze om militair-strategische redenen naar de andere kant van Turkije werden versleept. Een plan en een campagne waarvan iedereen met een minimum aan hersenen kon voorspellen dat het tot vreselijke chaos en genocide moest leiden.

Armeniërs én Turken, schreef de Israelische krant Haaretz gisteren, zijn ervan overtuigd dat de weg naar erkenning als genocide over Jeruzalem loopt. Maar de 'Armeniërs, ook de twintigduizend in Israël, weten dat de weg naar erkenning van hun holocaust nog lang is en met ontgoocheling geplaveid'. Ze begrijpen ook dat de die erkenning van geen betekenis is op het toneel van de wereldpolitiek, niet opweegt tegen 'strategische Amerikaanse en Israëlische belangen in conflicten met Syrië en terrorisme, en de Turkse nationale trots'.

Turkije wil van geen genocide weten. Er zouden 'slechts' 250.000 tot 500.000 Armeniërs zijn omgekomen, volledig te wijten aan de oorlogschaos. Sorry, het was niet onze bedoeling. Een niet bedoelde slachtpartij die jarenlang aansleept? Kom nou, op privé-vlak is het niet helpen van mensen in nood - terecht - strafbaar. Laat vallen die eis van oorspronkelijke intentie, weg met een genocidewet die alleen maar aanzet tot negationisme en wegkijken.

Zoveel drukte over een negentig jaar oude genocide, terwijl hier en nu, in Darfour de nieuwe genocide in alle hevigheid voortwoedt.

Gie van den Berghe gastdocent aan de universiteit Gent.


DS, 12-10-2007

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB