‘Onze politieke cultuur verhindert efficiënt beleid’


België en Zweden staan op hetzelfde niveau: hun overheden nemen elk 53,1 procent van het bbp voor hun rekening. In alle ranglijstjes over wat ze daarmee presteren, scoort Zweden veel beter dan België. Hoe komt dat? De Belgen koken met verkeerde recepten, zegt Wim Moesen. De Leuvense specialist Publieke Financiën schrijft stilaan een eigen versie van het succesboek ‘Why Nations Fail’ van Daron Acemoglu (MIT) en James Robinson (Harvard).


‘Waarom sommige landen rijk zijn en andere arm’ is de Nederlandse vertaling van het boek ‘Why Nations Fail’. Daarin verklaren de Amerikaanse professoren Acemoglu en Robinson het succes van sommige landen en de neergang van andere. Ten gronde is hun conclusie: het gaat om de kwaliteiten van de instituties. Aan Vlaamse kant schrijven de Leuvenaars Wim Moesen en Kristof De Witte hun versie van dat verhaal.

‘Door te politiseren in plaats van te objectiveren, branden in België veel dossiers aan’


U vergeleek recent Zweden en België?

‘In beide landen passeert 53,1 procent van de welvaart (bbp) via de overheden. Ze staan op een gedeelde vierde plaats, na Denemarken, Frankrijk en Finland.’


Bereiken ze ook identieke resultaten?

‘Absoluut niet. Zweden en België delen de vierde plaats voor overheidsbeslag; maar voor regeringseffectiviteit is Zweden derde en België elfde, en voor economische competitiviteit is Zweden zesde en België dertiende. Ons rekenwerk voor twintig landen leert dat de omvang van het overheidsbudget totaal niets zegt over wat daarmee bereikt wordt. Het is niet omdat je veel uitgeeft, dat de resultaten goed zijn, maar ook het omgekeerde klopt niet.’


Alleen de Scandinaven scoren goed?

‘Het ligt ingewikkelder. Drie Scandinavische landen – Denemarken, Finland en Zweden – hebben een zeer hoog overheidsbeslag én een zeer hoge beleidseffectiviteit.

Aan het andere uiteinde staan vier landen met hoge tot vrij hoge uitgaven en een lage effectiviteit: ik noem ze de Club Med: Griekenland en Italië, en Spanje en Portugal.

Tussen die uitersten heb je nog twee groepen. Een stel landen met matige tot vrij hoge overheidsuitgaven en een gemiddelde tot goede effectiviteit: Canada, Zwitserland, Nieuw-Zeeland, Australië, en ook de Verenigde Staten en Japan. Het vierde blok omvat (Europese) landen met hoge tot zeer hoge uitgaven en maar een gemiddelde tot goede effectiviteit: Frankrijk en België, Oostenrijk, Nederland en Duitsland. België heeft hoge uitgaven, maar een zwakke effectiviteit.’


De Belgen hebben evenveel en identiek materiaal, maar ze bakken er minder van?

‘Ja en het verschil zit in de gewoonten in de keuken en in de recepten die men daar gebruikt: de politieke cultuur dus. Als iedereen maar in de ijskast grabbelt als hij honger heeft zonder dat er regels zijn, zal die ijskast geregeld leeg zijn. Als men politiseert in plaats van te objectiveren, zullen veel dossiers aanbranden. Jullie krant staat vol van de verkeerde recepten die men gebruikt. Politieke benoemingen, slechte bezuinigingen. Dan verbaast het ook niet dat de burgers weinig respect hebben voor die beslissingen en ze niet naleven.’

‘Het World Economic Forum verzamelt cijfers daarover: kan een regering beslissen? Is er een administratie die kan uitvoeren wat beslist is? Wordt er geëvalueerd?’


Scoren we nergens goed voor?

‘Toch wel, voor sommige aspecten scoren we zéér goed, al zwakt dat de jongste tijd ook wat af: voor onderwijs en gezondheidszorg. Waarom? Omdat er geen monopolies waren, de ‘vrije keuze’ gecultiveerd werd, en de non- profitsector een rol kreeg. Daardoor is er concurrentie en kunnen mensen ‘stemmen met de voeten’ (weggaan als ze het niet goed vinden). De Zweden zijn in de jaren ’90 al zo slim geweest onze vrije schoolkeuze te komen kopiëren.’


DS, 01-08-2013 (Guy Tegenbos)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB