De 'paria's' verliezen


> Alleen Vlaams Belang en LDD verliezen > Ook SP.A wint bij afschaffing > Kartelpartners brengen weinig bij


Had de opkomstplicht niet bestaan in ons land, dan was Lijst Dedecker bij de vorige federale verkiezingen niet over de kiesdrempel heen geraakt. Ook Vlaams Belang had dan fors kiezers verloren. Dat blijkt uit onderzoek van het Ispo, het Instituut voor Sociaal en Politiek Opinieonderzoek van de KU Leuven.

Het idee om de opkomstplicht af te schaffen, duikt met de regelmaat van de klok op. Tenslotte is ons land het enige land van de EU - naast Griekenland en Luxemburg - waar de kiezer verplicht wordt om naar het stemhokje te komen.

In de discussie voor of tegen de opkomstplicht tellen natuurlijk De Grote Principes. Willen we dat alleen politiek geïnteresseerde kiezers beslissen hoe de regering van het land eruit moet zien? Met als risico dat kansarmen, sociaal zwakkeren of foertstemmers hun stem niet meer laten horen - en dat hun (foert)signaal ook niet meer gehoord wordt? De SP.A, bijvoorbeeld, verdedigt al jarenlang om die reden de opkomstplicht.

Maar in deze discussie tellen niet alleen de grote principes. Een sociaal voelende partij als Groen!, bekommerd om de zwaksten in de samenleving, is opmerkelijk genoeg tegen de opkomstplicht (weliswaar na lange interne discussie). Allicht omdat de partij kan rekenen en weet dat de afschaffing van de opkomstplicht de partij stemmen oplevert.

Het Ispo-onderzoek vroeg aan een panel van net geen 1.000 deelnemers of zij nog zouden gaan stemmen als het niet verplicht was.

Zonder opkomstplicht zou 29 procent 'nooit' meer gaan stemmen, zo blijkt. 12 procent zou maar 'soms' gaan stemmen. 15 procent 'meestal' en 43 procent 'altijd'.

Als het Ispo dit resultaat combineert met de stembusuitslag, zijn de verschilpunten duidelijk. In bijgaande grafiek ziet u eerst de uitslag van de partijen bij de stembusgang van 2007, in de volgende kolom zijn de stemmen niet meegerekend van wie 'nooit' zou gaan stemmen, in de derde kolom ontbreekt wie 'nooit' en 'soms' zou gaan stemmen en de laatste kolom geeft alleen de verhouding weer bij wie 'altijd' zou stemmen.

Wat blijkt? Alle traditionele partijen winnen in Vlaanderen bij de afschaffing. Als we de kiezers weglaten die 'nooit' zouden gaan stemmen, klimt CD&V/N-VA bijvoorbeeld van 27,6 procent naar 29,4. Kijken we alleen naar de kiezers die 'altijd' en 'meestal' zouden gaan stemmen, dan klimt het Vlaams kartel zelfs door naar 30,4 procent.

Ook Open VLD klimt. En SP.A/Spirit - een partij die officieel tegen de afschaffing is - klimt zelfs van 15,6 naar 17,6 procent.

Dat SP.A/Spirit wint bij de afschaffing van de opkomstplicht, is een relatief nieuw gegeven. Tien jaar geleden wees onderzoek nog uit dat de SP.A veel te verliezen had bij de afschaffing. Het is alweer een bewijs dat SP.A/Spirit niet meer op de kleine man, de laaggeschoolde kiezer kan rekenen.

Groen! mag overigens het hardst juichen als de opkomstplicht wordt begraven: de ecologisten gaan van 6,3 naar 8,5 procent.

Wie verliest dan wel bij de afschaffing? 'De paria's', zou Jean-Marie Dedecker zeggen. Vlaams Belang zakt van 18,8 naar 16,6 procent. Alweer een bewijs dat de partij relatief veel kiezers heeft die zich liever helemaal zouden afkeren van de politiek.

Ook voor Lijst Dedecker zou de afschaffing slecht nieuws betekenen. Bij de stembusgang van 2007 zou LDD zelfs onder de kiesdrempel gebleven zijn. Zonder de kiezers die 'nooit' zouden gaan stemmen, belandt LDD op 4,6 procent. Zonder de kiezers die 'nooit & soms' zouden gaan stemmen, blijft nog 3,9 procent over.

Betekent dat dat de afschaffing van de opkomstplicht binnenkort een feit is, aangezien alle partijen waaruit een regering traditioneel bestaat, winnen bij de afschaffing? Officieel is de SP.A nog steeds voor de opkomstplicht, twijfelt CD&V en is alleen Open VLD tegen. Bovendien is het beeld aan Franstalige kant niet zo eenduidig. Daar verliest de PS bij een mogelijke afschaffing. De partij wil de opkomstplicht behouden, net als CDH, overigens.


Kartels

Het Ispo-onderzoek ging ook na hoe sterk de kartelpartners Spirit en N-VA wogen bij de federale verkiezingen van 2007.

Van alle CD&V/N-VA-kiezers op 10 juni stemde 68 procent voor CD&V en maar 7 procent voor de N-VA. 25 procent koos voor beide. Dat betekent dat de N-VA de keuze was van maar 2 procent van het totale electoraat. Als we ervan uitgaan dat de helft van de kiezers die in 2007 voor beide kartelpartners kozen, voor de N-VA had gestemd als er geen kartel was geweest, dan had de N-VA 5,7 procent gehaald.

Bij Spirit zijn de cijfers nog dramatischer. 76,6 procent van de stemmen van hun kartel was voor de SP.A. 2,3 procent koos Spirit. 21,5 procent koos voor beide. Zonder kartel was Spirit goed geweest voor 0,4 procent.

Bart Dobbelaere is adjunct-hoofdredacteur


DS, 07-07-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB