De nieuwe voedseloorlog dreigt


Door de explosie van de voedselprijzen moeten de ontwikkelingsngo's hun discours dringend wijzigen, stelt THIERRY DEBELS.


In het jeugdjournaal Karrewiet op Ketnet werd enkele maanden geleden een Afrikaanse boer gevolgd. Hij had een aantal zakken maïs geoogst die opgeslagen liggen in zijn schuur. Elke dag gaat de boer naar de plaatselijke markt om de prijs van dit gewas te controleren. Als de prijs te laag ligt naar zijn gevoel, wil hij niet verkopen.

Ontwikkelingsngo's wezen toen op de import van (op dat moment) goedkope buitenlandse maïs. Meer bepaald uit China. Een concrete aanbeveling van deze ngo's is dan ook dat boeren in het Zuiden hun lokale landbouwmarkten moeten kunnen afschermen.

Ondertussen zijn de prijzen voor maïs, graan en rijst verder gestegen. De rijstprijs staat zelfs op het hoogste peil ooit. Het is dan ook aannemelijk dat deze boer zijn voorraad maïs aan een 'correcte' prijs heeft kunnen verkopen. De aanbeveling om de markten af te sluiten en de buitenlandse import te belasten met hoge importtarieven is dan ook twijfelachtiger dan ooit.

Dat de prijzen voor gewassen gestegen zijn, is goed voor deze boer. Hij heeft immers een microkrediet lopen en moet deze lening uiteraard terugbetalen. Voor de andere Afrikanen is deze explosie van de prijzen van graangewassen een drama. Des te meer omdat volgens de Verenigde Naties de aarde dit jaar voor het eerst 'een stedelijke planeet' wordt. Voor het eerst in de geschiedenis van de mensheid zal immers meer dan de helft van de wereldbevolking in steden leven.

Vanuit de welvaartseconomie is het eenvoudig aan te tonen dat een dergelijk protectionisme welvaartsvernietigend werkt. De reden hiervoor is dat je niet enkel het welzijn van de boer in beschouwing mag nemen, maar het welzijn van alle Afrikaanse consumenten.

Het Wereldvoedselprogramma (WFP) van de Verenigde Naties schreeuwt vandaag om geld. Een ton witte bonen kostte twee jaar geleden amper 135 euro. Vandaag is dit 744 euro. Het WFP vraagt dan ook dat de westerse landen dringend geld in het WFP pompen.

Sommige ontwikkelingsngo's stellen dat het eigenlijk niet relevant is welk percentage van de donaties in het Westen uiteindelijk in het Zuiden terechtkomen. De reden die ze aanhalen is dat ze 'structureel' en 'op lange termijn' werken. Dit is een stelling die gehanteerd kan worden indien extreme honger niet meer bestaat.

Spijtig genoeg is dit niet het geval. Volgens de aankoopverantwoordelijke van het WFP 'telt letterlijk elke euro'. Als de westerse landen immers niet snel geld geven, is het budget van het WFP al in juli van dit jaar uitgeput. En dan dreigt hongersnood in onder meer Sudan.

Enkele jaren geleden leidden ontwikkelingsngo's journalisten rond in een ander Afrikaans land: Ghana. Het land besliste toen om de importtarieven op buitenlandse rijst drastisch te verlagen. Het gevolg was in eerste instantie een opeenstapeling van goedkope buitenlandse rijst. Vooral vanuit de VS.

Ontwikkelingsngo's wezen verontwaardigd op de tientallen zakken rijst die opgeslagen waren en vertelden dat de plaatselijke rijstboeren op die manier uit de markt werden gedrongen. Wat ze vergaten te vertellen, is dat onder deze zakken goedkope Amerikaanse rijst, ook rijst van Vietnam en Thailand lag. Rijst die goedkoper geproduceerd werd dan in Ghana. Op die manier kreeg de stedelijke bevolking van dat Afrikaanse land de mogelijkheid zich goedkoop te voeden. Aangezien voedsel in het Zuiden een belangrijk deel uit maakt van het budget, is de uiteindelijke prijs van basisvoedsel een cruciale factor in de welvaartseconomie.

Vandaag zijn deze zakken rijst in Ghana verdwenen. Sommige rijstexporterende landen uit Azië zijn van zelfs plan om de export volledig stop te zetten. De reden hiervoor is dat ze anders hun eigen bevolking niet meer kunnen voeden.

Veel West-Afrikaanse landen zoals Nigeria, Senegal en Ivoorkust behoren tot de toptien van rijstimporterende landen ter wereld. Een extra probleem is dat veel van die landen de aankoop van rijst dit jaar uitgesteld hebben. Ze dachten verkeerdelijk dat de stijging van de graangewassen slechts een tijdelijk fenomeen was. De voorraden zijn dan ook tot onder een absoluut minimum gedaald. Als er al voorraden zijn.

Ontwikkelingsngo's onderschrijven de Millenniumdoelstellingen. Tegen 2015 moet het aantal mensen dat honger lijdt gehalveerd zijn. De explosie van de prijzen van gewassen zoals rijst, maïs en soja doet deze doelstelling elke dag minder waarschijnlijk worden.

Volgens sommige waarnemers zal de nieuwe oorlog dan ook om voedsel gaan. Het tekort aan voedsel veroorzaakte de laatste maanden dan ook zware rellen. In Mauretanië, Senegal, Kameroen, Niger en Burkina Faso was dat al het geval. Ontwikkelingsngo's zullen het geweer opnieuw van schouder moeten veranderen. Volgens de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN zal het gezicht van de honger deze keer een stedeling zijn. En elke euro zal dan echt tellen.

Thierry Debels is econoom


DS, 08-04-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Hongerige Haïtianen belagen paleis president


Woedende Haïtianen hebben vandaag uit protest tegen de hoge voedselprijzen in de hoofdstad Port-au-Prince het paleis van president René Préval met stenen bekogeld en diens aftreden geëist. Bewakers van het paleis werden onder de voet gelopen en moesten door soldaten van de vredesmacht van de Verenigde Naties met traangas en rubberen kogels worden ontzet.


Straatarm

Stijgende voedselprijzen veroorzaken onrust in de hele wereld, maar komen vooral in het straatarme Haïti hard aan. De bevolking stelt deels de negenduizend VN-soldaten verantwoordelijk voor de hoge voedselprijzen, die sinds midden vorig jaar met 40 procent zijn gestegen. Bij onlusten in de zuidelijke havenstad Les Cayes vielen vorige week minstens vijf doden toen een menigte een VN-complex in brand probeerde te steken. De onrust breidde zich gisteren uit naar andere steden, waaronder de hoofdstad Port-au-Prince.


"We zijn het beu"

"Wij hebben op Préval gestemd voor verandering, maar er is niets gebeurd. Wij zijn het beu en kunnen niet langer wachten", zei de 31-jarige Joel Elie.


1,27 euro per dag

VN-gezant Hedi Annabi zei vandaag voor de Veiligheidsraad in New York dat bijna 80 procent van de bevolking minder dan 2 dollar (1,27 euro) per dag te besteden heeft. Bepaalde kringen zouden de onrust over de voedselprijzen met politieke bedoelingen proberen uit te buiten, zei Annabi.


Terugkeer Aristide

De vredesmacht kwam in 2004 naar Haïti om de orde na het chaotische vertrek van president Jean-Bertrand Aristide te herstellen. Een belangrijk deel van de bevolking verlangt echter naar de terugkeer van Aristide, die in ballingschap leeft. Volgens de regering worden de rellen aangestuurd door drugshandelaren en aanhangers van de voortvluchtige rebellenleider Guy Philippe.


Voedsel rot in de haven

Haïtiaanse burgers kunnen niet begrijpen dat voedsel in de havens ligt te rotten door nieuwe douaneprocedures, die zijn ingevoerd om drugssmokkel tegen te gaan en de regering aan inkomsten helpen.


Blog HLN, 08-04-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Haïtianen betalen prijs voor afhankelijkheid VS-voedselimport


PORT-AU-PRINCE, 17 april 2008 (IPS) - Onder een roodgeelgroene paraplu op de markt van La Saline in Port-au-Prince gaat Hernite Joseph met een schroevendraaier een diepvrieskip te lijf. Ze sorteert de stukken kip in stapeltjes van drie hoog. “Mijn kinderen zien eruit als lucifers”, zegt ze, “Ze krijgen niet genoeg te eten.”


Haïti is een van de landen die het zwaarst wordt getroffen door de internationale stijging van de voedselprijzen. Opeenvolgende liberaliseringsrondes onder druk van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) hebben het land afhankelijk gemaakt van importvoedsel, zoals Amerikaanse rijst en diepvrieskip. Die producten zijn nu onbetaalbaar aan het worden.

“Lang geleden, toen de zaken nog goed gingen, verdiende ik genoeg om mijn twee jongste kinderen te eten te geven”, zegt Joseph. “Met een dollar en 25 cent kocht je toen groenten, rijst, wat houtskool en een beetje olie. Nu kost alleen de rijst 65 cent, en het is niet eens goede rijst. Olie kost 25 cent en houtskool nog eens 25 cent. Voor datzelfde geld kan niet eens een bord met rijst maken voor je kind.”

Haïti, het armste land op het westelijke halfrond, heeft net tien dagen van voedselrellen achter de rug, waarbij drie doden vielen. Zaterdag reageerde president René Préval door zijn eerste minister, Jacques-Edouard Alexis, de laan uit te sturen omdat hij niets had ondernomen tegen de stijgende voedselprijzen.

Préval beloofde ook geïmporteerde rijst goedkoper te maken. Momenteel kost een zak van 110 kilo rijst 51 dollar (32 euro). De regering wil van die prijs 5 dollar afhalen en heeft de importeurs gevraagd nog eens 3 dollar van hun winstmarge te halen. Uiteindelijk zou een zak rijst slechts 43 dollar (27 euro) mogen kosten. Het akkoord tussen de regering en de importeurs geldt evenwel maar voor een maand en het blijft afwachten of de prijsdaling ook op de markten zal te voelen zijn.


Lokale productie opnieuw opvijzelen

Préval heeft zich lange tijd verzet tegen subsidies voor importrijst, omdat die de concurrentiepositie van lokale rijstboeren verslechteren. “De goedkope importrijst heeft onze eigen rijstproductie vernietigd”, zei Préval. “Nu is de importrijst duur geworden, ligt de nationale productie in puin en is er nog meer ellende.”

De Haïtiaanse regering heeft aangekondigd dat ze met de hulp van Venezuela de prijs van meststoffen wil subsidiëren en een voorraad zal aanleggen voor het plantseizoen in juni en juli. Dertig jaar geleden produceerde Haïti zelf bijna al de rijst die het consumeerde. In de jaren tachtig werd de lokale rijst uit de markt gedrukt door import uit de VS, nadat de militaire junta met de steun van het IMF de economie begon te liberaliseren. De eerste ladingen importrijst moesten met een gewapende escorte naar de vallei van Arbonite worden gebracht, in het hart van de rijstproducerende regio van Haïti.

In 1984 werd het invoertarief op rijst verminderd van 35 tot 3 procent, het laagste in de regio, waardoor de rijstimport in één jaar verdubbelde. De Amerikaanse rijstboeren krijgen overheidsgeld om hun productie te stimuleren, terwijl het IMF Haïti verbood hetzelfde te doen met zijn eigen boeren. In de voorbije twintig jaar is de lokale rijstproductie in Haïti gehalveerd.

Op de markt van La Saline overheerst de geur van kip en vis, terwijl Hernite Joseph met haar schroevendraaier een nieuwe kip te lijf gaat. Als de voedselprijzen blijven stijgen, heeft ze maar weinig hoop voor zichzelf en haar drie kinderen: “We gaan allemaal dood”.


MO*, 18-04-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB