Oeso-expert: ‘Lat voor lerarenopleiding moet hoger’
‘Het onderwijs in Vlaanderen is niet klaar voor de 21ste eeuw.’ Dat zegt Oeso-onderwijsexpert Dirk Van Damme in een interview met het tijdschrift Klasse. Van Damme dringt aan op een andere aanpak van het lerarenberoep.
‘Vlaamse leraren zijn goed, maar in een achterhaalde visie op het beroep.’ Volgens de expert moeten leraars bijvoorbeeld minder individueel en meer collectief denken.

Volgens Dirk Van Damme, directeur Innovatie en Onderwijs bij de OESO, zijn de Vlaamse leerkrachten wel goed, ‘maar vanuit een traditionele, achterhaalde visie op het beroep’.

‘Daarin is het uitgangspunt: ik ga mijn klas binnen, ik doe mijn deur dicht en ik ben de baas, ik doe wat ik wil. Alles wat indruist tegen die autonomie ervaren ze als bedreigend.’ Volgens Van Damme moet er meer ‘collectief’ gedacht worden. ‘Het moderne leraarschap gaat over een collectieve verantwoordelijkheid, over team-teaching, met de collega’s samen denken en samen werken.’

Lat hoger leggen

Volgens Van Damme moet het beroep van leraar ook aantrekkelijker gemaakt worden. Zo moet niet alleen de uitstroom van jonge leraren aangepakt worden, maar moet ook gesleuteld worden aan de lerarenopleiding. Van Damme pleit er bijvoorbeeld voor om de startcompetenties voor die opleiding hoger te leggen. De lat hoger leggen, maakt een opleiding aantrekkelijker, zo luidt de redenering. ‘Een opleiding die hoger gepercipieerd wordt, trekt extra mensen aan. Kijk maar naar de geneeskunde: de Heizel is te klein geworden voor de toelatingsproef.’

Van Damme vindt dat leraars nog wel voldoende maatschappelijke waardering krijgen, maar staan ouders vaak negatief tegenover het beroep van leerkracht. ‘Maar weinig ouders willen dat hun kind leraar wordt, tenzij het niet goed genoeg is voor andere dingen, of als het een job dicht bij huis zoekt.’

bron: http://www.standaard.be/cnt/dmf20140103_00911784 (geraadpleegd op 4 januari 2013)

Eigen mening
De leraren voldoen dus niet aan het onderzoek, wel wat kunnen wij daar aan doen? We worden het zo aangeleerd. Niet dat ik nu een vinger gaan wijzen naar onze docenten, zij doen hun werk fantastisch, maar als de OESO wil dat wij op een andere manier moeten lesgeven, dan moeten we in de eerste plaats onze docenten bijschaven.
Het feit dat we de 21ste eeuw niet aankunnen vind ik een onterechte uitspraak. Wij kunnen de 21ste eeuw wel aan! Ze verandert wel voortdurend, maar wij doen ons best, meer kunnen we niet doen.

Allereerst lijkt het mij belangrijk om deze (alleszins opbouwende) kritiek positief te benaderen, en desgevallend ook te kaderen. Uit bezorgdheid wordt er gezegd dat jonge leraren, of zelfs leraren in het algemeen, niet klaar zijn voor de eenentwintigste eeuw. Dit geeft ons twee mogelijkheden. De eerste optie houdt in dat we als leerkrachten in spe de kritiek in twijfel gaan trekken en eventueel het ongelijk van deze kritiek gaan aankaarten. Naar mijn mening werkt optie 1 niet bevorderend. De tweede optie, die ikzelf in vele (ook buitenschoolse-) situaties hoog in het vaandel draag, houdt in dat we onszelf eens grondig onder de loep gaan nemen en vervolgens een aantal zaken gaan opsommen waaraan we in de toekomst kunnen en moeten werken. Het kan best zijn dat bepaalde mensen zich aangesproken voelen, maar door hard te werken en uit fouten te leren kan je een goede leerkracht worden en zal men jou een gebrek aan inzet niet kunnen verwijten. Er wordt nergens gesproken over het feit dat leerkrachten in spe de eenentwintigste eeuw niet aankunnen. Er is eerder een gezonde bezorgdheid. Gelukkig maar, want wie wil er nu terug naar de tijd waarin de bekwaamheid van leerkrachten niet in vraag werd gesteld? Ik alvast niet.

Ik kijk echter wel bedenkelijk naar de uitspraak van Dirk Van Damme, waarin hij het toelatingsexamen van geneeskunde als voorbeeld aanhaalt. Beweren dat een richting met hogere startcompetenties dan een andere richting vanzelfsprekend de meest populaire keuze moet zijn vind ik maar twijfelachtig. Ik denk dat motivatie en interesse veel belangrijker zijn. Ik hoop in ieder geval dat studenten geneeskunde het ingangsexamen afleggen vanuit hun interesses en motivatie om hun beroep graag te doen, en niet omdat de startcompetenties enorm hoog liggen. Als een student ervoor kiest om een hogeschool opleiding te volgen (die doorgaans minder 'moeilijk' is) en daarin zijn stinkende best doet om te slagen, dan kan je toch niet stellen dat men aan het doel voorbij is gegaan door de student niet in een 'zwaardere' richting in te schrijven? Ik geef Van Damme wel gelijk wanneer hij zegt dat een opleiding de lat hoog genoeg moet leggen, en dit verschillend naargelang de aard en de 'moeilijkheidsgraad' van de opleiding.

Ik ben ergens blij dat meneer Van Damme dit aanhaalt, leerkrachten zijn enorm belangrijk, aangezien zij een invloed hebben op een kleine 40 jaar aan leerlingen. Wie dus slechte leerkrachten brengt, brengt dus ook generaties lang slechte leerlingen. Deze leerlingen zullen later dan onze Belgische arbeidsmarkt verzwakken, en onze concurrentiepositie aantasten. Wie dus in een economisch welvarend België wil leven, kan maar beter zijn leerkrachten degelijk opleiden, en bovendien kritisch blijven voor de opleiding.

Algemeen maak ik me dus niet teveel zorgen over het al dan niet aankunnen van de 21e eeuw. Persoonlijk denk ik dat we met goede opleiding, en goede bijscholingen wel kunnen meegaan met de tijd. Er is maar een ding waar ik in dit artikel enorm aan twijfel, is het feit dat er wordt voorgesteld om 'in groep' les te geven, en dat, denk ik, zal een beetje chaotisch gaan verlopen, en enorm moeilijk worden om praktisch te regelen.

Hiernaast zal dat een hoop werk meebrengen voor de leerkrachten, denk concreet maar aan planning, afspraken, verdeling van de leerstof, ... Ik denk dat dit de uitstroom van beginnende leerkrachten alleen maar zal vergroten, en zal leiden tot een enorm deficit op de arbeidsmarkt qua leerkrachten. Zeker gezien de nakende vergrijzing.