Wie langer werkt, moet meer pensioen krijgen.


Zeven van de ingrepen in de pensioenregelgeving die de regering dinsdag aankondigde, zijn bedoeld om u aan te sporen om langer te werken.


De pensioenbonus. Wie langer werkt, moet meer pensioen krijgen. Dat is vandaag nauwelijks het geval. De afschaffing, destijds, van de normale pensioenmalus (minder pensioen voor wie vroeger stopt) in het werknemersstelsel, is daarvoor verantwoordelijk. De meeste landen hebben die malus behouden of wederingevoerd. België wil wel een bonus geven aan wie doorwerkt na 62 jaar. Over cijfers is nog niets beslist. Minister Tobback hoopt dat elk jaar werken na 62 jaar, op uw 65ste 30 euro meer per maand oplevert.

Voor de zelfstandigen is de pensioenmalus behouden: zij verliezen 5 procent per jaar dat ze vroeger dan 65 stoppen. Zij zouden een pensioenbonus krijgen als ze werken na 62. Voor ambtenaren is de pensioenbonus al ingevoerd enkele jaren geleden. Volgens de minister heeft hij weinig effect.

Toegelaten arbeid. De regering zegt dat ze bijverdienen voor gepensioneerden onder 65 jaar gaat verbieden; na 65 mag men meer bijverdienen, maar hoeveel meer weet ze nog niet. Vandaag verdienen 71.000 van de 1,8 miljoen (4 procent) gepensioneerden bij in het wit.

De toegelaten arbeid voor weduwen/weduwnaars die een overlevingspensioen ontvangen voor hun overleden echtegeno(o)t(e), is al hoger dan die voor andere gepensioneerden maar stijgt nog (tot 26.200 euro per jaar, plus 3.710 per kind). Van wat ze bijverdienen boven die grens, mogen ze nu de helft houden. Worden ze werkloos in die bijjob, dan kunnen ze straks een tijd stempelgeld krijgen.

Werkhervatting als zelfstandige. Wie als vijftiger werkloos wordt en zelfstandige wordt maar die activiteit moet stopzetten, kan daarna opnieuw werkloosheidsgeld krijgen, en zijn later pensioen wordt dan berekend in de werknemersregeling en niet in het zelfstandigenstelsel.

Tweede pijler. De sociale partners kwamen eerder overeen tegen 2010 geen aanvullende bedrijfspensioenen meer uit te betalen vóór de leeftijd van 60. Dit optrekken tot 65, lukte de regering niet. Wel verlaagt ze de belastingen op het werkgeversdeel van dit aanvullend pensioen van 16,5 tot 10 procent voor wie tot 65 doorwerkt.

Gelijkgestelde dagen. Voor de gemiddelde en hogere lonen komt er een lichte afremming van het pensioenbedrag voor ,,gelijkgestelde dagen'', de periodes van niet-werken waarvoor toch een pensioen betaald wordt alsof gewerkt werd (ziekte, brugpensioen, werkloosheid, loopbaanonderbreking; samen goed voor een derde van de uitbetaalde pensioenen). Dat gebeurt door het loonplafond waarmee rekening gehouden wordt bij de berekening van deze pensioenen, wat minder te laten stijgen (lagere welvaartsaanpassing). Voor de lage inkomens heeft dit geen effect.

Deeltijds. Het recht op pensioen voor wie lange tijd deeltijds gewerkt heeft, en de berekening van het pensioen voor die categorie - overwegend vrouwen - wordt iets gunstiger. Een jaar halftijds werken, wordt dan niet aangerekend als een half jaar werken. Het minimumrecht voor een loopbaanjaar wordt aangepast.

Informatie over pensioen. Tegen 2010 zou iedere burger op elk moment moeten kunnen te weten komen hoe het met zijn pensioen zit. Vandaag mogen enkel 55-plussers een raming vragen aan de pensioendienst. Werknemers krijgen gemiddeld na 24 dagen antwoord, zelfstandigen na 53 en ambtenaren na 64 dagen. Mensen met een gemengde loopbaan moeten nog langer wachten.

Mogelijk wordt dit de belangrijkste ingreep om mensen aan te sporen langer te werken. Dan kunnen ze ,,rationeel beginnen handelen'', zeggen economen. De meeste mensen hebben geen idee wat ze als pensioen gaan krijgen en hoeveel dit stijgt als ze langer werken. Als politici die cijfers zien, zullen ze wellicht wel de moed krijgen om het stelsel fiks te hervormen om wat meer verschil te bewerkstelligen voor wie wat langer werkt dan nu.

Tegen 2010 wil minister Tobback een doe-het-zelf-regeling hebben daarvoor. Nederland heeft dat al lang met zijn pensioenkijker. Sommige Belgische banken hebben ook zoiets maar de pensioendiensten twijfelen aan die berekeningen.


ANNEX: 59 + 1 jaar


Het Belgisch pensioenstelsel is ook aan zijn pensioen toe. Het ontstond kort na de Tweede Wereldoorlog (1945) en is zowat 60 jaar.

Zodra de principes ervan vast stonden, werd daaraan gedurende de 59 volgende jaren voortdurend gesleuteld, telkens om het pensioen ,,socialer'' te maken.

Het pensioenstelsel van de werknemers moest voortdurend beter herverdelen: van rijk naar arm, en dus ook van wie werkte naar wie (helaas) niet kon werken. Dat gebeurde met de beste bedoelingen maar na 59 jaar is het gevolg dat langer werken of veel en hard werken of goed verdienen, nauwelijks meer oplevert dan niet werken. Soms zelfs minder.

Een derde van de pensioenbedragen die vandaag uitbetaald worden, is gebaseerd op jaren waarin niet gewerkt werd (ziekte, werkloosheid, loopbaanonderbreking, brugpensioen) maar die wel meetellen als ,,gewerkte jaren''.

Wie maar weinig jaren werkte of erg weinig verdiende, krijgt een pensioen dat nog ongeveer gelijk is aan netto 60 tot 75 procent van zijn laatst verdiende (geringe) loon.

Wie wat meer verdiende en lang werkte, houdt bruto vaak minder dan 30 procent over (netto vaak maar 40 procent).

Na 59 jaar in die herverdelende richting gewerkt te hebben, probeert Belgë nu een eerste jaar een heel klein beetje te evolueren in de richting van ,,nog wel herverdelen maar het werken en langer werken toch iets beter belonen''. De vraag is of die pogingen zullen slagen.

Het stelsel is bovendien zo ingewikkeld geworden dat de vraag is of iemand de boodschap gaat merken. Het aanvankelijk vrij eenvoudige stelsel heeft door de voortdurende herverdelende wijzigingen alle simpele regels verloren zodat alleen uitzonderingen en uitzonderingen op de uitzonderingen overblijven. Op die uitzonderingen gaat men nu nieuwe uitzonderingen enten om een beetje in de andere richting te evolueren. Zullen de mensen wel merken dat die bedoeld zijn om hen aan te sporen om langer te werken? De aanpassing van het loonplafond voor de gelijkgestelde dagen (zie hiernaast) is een voorbeeld. Pas na dertig jaar kan dit wat effect hebben.

De vraag is of we, achteraf bekeken, niet beter voor het Nederlandse systeem hadden gekozen: een minimumbasispensioen dat voor iedereen gelijk is en betaald wordt met belastingen, en daarbovenop een pensioen dat rechtstreeks gekoppeld is aan de gewerkte jaren en het verdiende loon.


Externe links bij dit artikel: www.pensioenkijker.nl


DS, 14-10-2005, Guy Tegenbos

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB