SLACHTOFFERS VAN REALITY


Reality-shows halen het beste én het slechtste in de mens naar boven. Niet alleen in de deelnemers, maar ook in de toeschouwers. Hoe comfortabel is het om toe te kijken hoe anderen een sprookje beleven of voor de leeuwen worden geworpen, terwijl je zelf op de bank haast opgehouden bent te bestaan. Toch zou je bijna gaan geloven dat je alleen maar door zelf deel te nemen aan zo'n programma, weer tot leven kan komen.


Reality-televisie kan alleen succesvol zijn als het spraakmakend is. Spraakmakend betekent hoe minder moraal hoe beter. Want moraal is saai en vermoeiend. Moraal wijst je altijd terug naar jezelf, naar je eigen verantwoordelijkheidsgevoel en daarvoor kijken we geen televisie. We willen onszelf juist vergeten. Niet denken, alleen voelen: verlangen, angst, agressie en ressentiment. We willen zien hoe mensen kapot worden gemaakt. Toen Chris Aerts uit Mechelen in Mijn restaurant door de jury werd afgemaakt, was dat precies wat de toeschouwers wilden zien. Nu hij zelfmoord heeft gepleegd, stellen diezelfde televisiekijkers zich met terugwerkende kracht vragen. Zijn de programmamakers niet te ver gegaan? Of was Aerts 'gewoon' een labiele persoonlijkheid die nooit door de selectie voor het programma had mogen komen.

In Frankrijk zou dit najaar de zoveelste spraakmakende reality-show worden uitgezonden. Zes homokoppels moesten zestien dagen met elkaar in een huis doorbrengen en proberen verborgen te houden wie hun echte partner is. Trompe-moi si tu peux. De show is geannuleerd omdat een van de deelnemers, de 32-jarige kapper Jean-Pierre, zelfmoord heeft gepleegd. In zijn afscheidsbrief schreef hij zijn wanhoopsdaad toe aan zijn jongere vriend Hakim, die samen met hem naar de geldprijs meedong. Een vriend van het koppel beweert dat Jean-Pierre al vaker zelfmoordpogingen had gedaan.

Een paar jaar geleden pleegde in het Nederlandse Groningen een man zelfmoord naar aanleiding van Probleemwijken. Hij had in die reality-serie uitgebreid verslag gedaan van alles wat er mis ging in zijn probleemwijk. In zijn afscheidsbrief schreef hij dat hij nooit aan dat tv-programma had mee mogen doen.

In de Amerikaanse serie Extreme makeover stortte Deleese Williams in een afgrond nadat ze op het allerlaatste moment was geschrapt als kandidate. Haar waren nieuwe borsten, nieuwe kaken, strakkere oogleden beloofd. De familie had al in de vooropnames uitgebreid verteld hoe lelijk Deleese was. Ze had alle hoop op die makeover gesteld. De avond voor de eerste operatie hoorde ze dat het niet doorging. Opmerkelijk is dat niet Deleese zelfmoord pleegde, wel haar zus Kellie, die de lelijkheid van haar zus uitgebreid in het oog van de camera had bezongen. Ze voelde zich ondraaglijk schuldig. De familie stelde voor haar dood de programmamakers verantwoordelijk. Ze hadden haar dingen laten zeggen, die ze nooit had willen zeggen.

De jonge Britse Carina Stephenson pleegde zelfmoord nadat ze op het laatste moment niet mocht deelnemen aan een reality-serie The Colony, waarin mensen leven zoals 200 jaar geleden. Dat ze lesbisch was, was op zich al een groot probleem, maar de afwijzing door het programma was de laatste druppel.

De 23-jarige bokser Najai Nitro Turpin deed mee aan de Amerikaanse reality-serie The Contender en schoot zichzelf dood, omdat hij niet gelukkig was met zijn sportieve prestaties in de show. De NBC besloot het programma toch uit te zenden als eerbetoon aan de talentvolle bokser.

Het allereerste slachtoffer van reality-tv viel in 1997 in Zweden. Sinisa Savija wierp zich voor een trein nadat hij als eerste was weggestemd uit 's werelds allereerste uitzending van Expeditie Robinson.

Reality-televisie is voor de meeste mensen de enige kans op roem. Als de deelnemers geen onderscheid kunnen maken tussen televisie en werkelijkheid zijn ze volkomen onweerbaar. Ze zien niet dat ze volstrekt gemanipuleerd worden. Je kunt ze daarom niet streng genoeg selecteren. Ze zouden gescreend moeten worden, net zoals mensen die een kind willen adopteren. Ze moeten de gevolgen van media-aandacht leren overzien. En onderscheid maken tussen hun echte droom en de droom die ze door de media krijgen opgedrongen. Toch zijn de wankele persoonlijkheden de echte sterren van reality-televisie. Zij leveren de grote emoties op. Zij slingeren écht tussen wanhoop en hoop op een beter leven. Als ze dat betere leven niet krijgen, blijft alleen de wanhoop over.

Oscar van den Boogaard is schrijver


DS, 24-09-2010

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB