Pech voor de kinderen


Onze oudste dochter is vlijtig allerhande brochures aan het verzamelen om een goede studiekeuze te kunnen maken. Dit jaar zal ze immers de stap naar het hoger onderwijs zetten. Hopelijk met goed gevolg. Ouders koesteren nu eenmaal de wens dat hun kinderen het in het leven verder zullen schoppen dan zijzelf. De vraag is of dat vandaag nog mogelijk is.


Een internetpoll van ING levert in dat verband stof tot nadenken. Waar een kleine meerderheid van respondenten antwoordde dat ze nu rijker waren dan hun ouders op dezelfde leeftijd, bleek er meer twijfel te bestaan over de duurzaamheid van deze trend. Zo denkt nog geen 30% van de gepeilde internauten dat hun kinderen rijker zullen zijn dan zijzelf, terwijl 45% een verarming van zijn kroost in het vooruitzicht stelt. Vanwaar dat pessimisme?

Sommige mensen vrezen wellicht dat de opkomst van de groeilanden zoals China en Brazilië onze welvaart zal wegvreten. Dat is economisch gezien een zeer betwistbare stelling. Hogere rijkdom daar biedt immers ook kansen aan onze bedrijven. Denk maar aan de Duitse economie die momenteel meesurft op de sterke expansie in China. Maar vermoedelijk is het eerder de schuldencrisis in de eurozone, die de mensen aan het denken heeft gezet. In andere Europese landen wordt zwaar bespaard en sociale verworvenheden worden op de helling gezet.

De vrees leeft dat dit ook in België zal moeten gebeuren. De voorbije generaties hebben hun welvaart immers voor een stuk opgebouwd met een toename van de staatsschuld. Die moet in de toekomst door de actieve bevolking worden afgelost. Dat is in se niet zo'n groot probleem, ware het niet dat die actieve bevolking in relatieve termen daalt. Zo waren er in 1990 2,6 werkenden per 65-plusser. In 2010 bedroeg deze ratio nog altijd 2,4, maar in 2030 zakt dat cijfer naar amper 1,7. De toekomstige generatie moet dus niet alleen aan schuldafbouw doen, maar ook de toenemende vergrijzingslast financieren. Je zou voor minder het hoofd laten hangen.

Los daarvan kan ik nog een andere reden bedenken waarom mensen minder optimistisch zijn over de welvaartsprogressie van hun kinderen. De voorbije vijftig jaar was opwaartse mobiliteit op sociaaleconomisch vlak heel gewoon, omdat heel wat mensen door de democratisering van het onderwijs een hoger diploma dan hun ouders haalden. Dat leidde automatisch tot meer welvaart. Maar opwaartse mobiliteit wordt steeds moeilijker. Uit een rapport van het Nederlandse Sociaal en Cultureel Planbureau blijkt dat bij de autochtone jongens de kans op neerwaartse mobiliteit stilaan groter wordt dan de kans op een klim op de sociale ladder. Voor kinderen van hoogopgeleide ouders is dat zeker het geval. Het rapport maakt hierbij gewag van een 'plafondeffect'.

Dat moet ons daarom nog niet tot doemdenken aanzetten. De geschiedenis heeft uitgewezen dat weinig talrijke generaties (zoals de huidige achttienjarigen) het meestal beter hebben dan babyboomers. Als ze op de arbeidsmarkt komen, vinden ze gemakkelijker werk. Er zijn immers te weinig mensen om de vrijgekomen plaatsen in te vullen. Bovendien zullen ze minder moeten betalen voor een woning. Naarmate de babyboomers het tijdelijke voor het eeuwige inwisselen, komen er immers steeds meer huizen op de markt, met lagere prijzen tot gevolg. Geen wonder dat empirisch doorheen de levensloop een grotere koopkracht werd vastgesteld bij de X-generatie dan bij de babyboomers.

Misschien is deze toekomstvisie al te optimistisch. Dat zou dan pech zijn voor de kinderen, althans op materieel vlak. Minder gelukkig hoeven ze daarom niet noodzakelijk te zijn.

Peter Vanden Houte is chief economist bij ING België.


DS, 29-01-2011

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB