'Ikea transformeert Turkse kamers'


ISTANBUL - Steeds meer Turken trekken voor hun boekenkast niet meer naar de traditionele meubelmaker, maar naar de gloednieuwe filialen van Ikea. Zit er een Europese symboliek in de komst van de Europese meubelgigant?


In de Turkse hoofdstad Ankara is er nog geen filiaal van Ikea geopend. De meubelmakers in het grote meubelcentrum ten noorden van de stad hebben in deze koude dagen extra kolen in de kachels gegooid. Bij sommige winkels komen de klanten binnen. Ze warmen hun handen bij de kachels, drinken thee en lopen dan naar de ateliers, waar de arbeiders die van top tot teen onder het zaagsel zitten, hout zagen om er nieuwe kasten mee te maken.

'Ik wil een boekenkast. Hoeveel gaat het mij kosten?', vraagt de vrouw aan de eigenaar van de zaak. Haar man geeft meer details: 'Het moet wel zwart zijn.' De ervaren meubelmaker pakt een meter uit zijn zak en gaat naar een van de kasten die net in elkaar is getimmerd. Dat moet volgens hem voldoen aan de verwachtingen van zijn klanten die wel een tweede glas thee lusten.

In Ankara houdt deze 'Turkse' manier van meubels uitkiezen nog stand. Maar in de andere grote steden van Turkije bijna niet meer. Ikea heeft naast Istanbul ook in de andere twee grote steden Izmir en Bursa filialen geopend. Met als resultaat dat Turken in deze steden zo storm lopen naar deze filialen dat vooral in de weekeinden het meer dan twintig minuten wachten is bij de kassa. Turkse bruine, grijze, logge meubels maken in rap tempo plaats voor de spullen die in Zweden ontworpen zijn.

Ali Atik, een computerdocent, woont in een klein huis in Istanbul. Sinds de dag dat hij met zijn vrouw voet heeft gezet in Ikea is zijn huis langzaam gaan transformeren. Hij zegt, terwijl hij slokjes neemt van zijn Turkse koffie: 'Ik heb ook deze rode kussens bij Ikea gehaald. De spullen van Ikea nemen zo weinig plaats in. Ze zijn goed ontworpen, kleurrijk en ook niet zo duur. En als je een ding van Ikea in je woonkamer zet, zie je dat het vloekt met de rest. Dan ga je dus snel weer terug om nieuwe spullen te halen.'

Toen de Zweedse fabrikant drie jaar geleden het eerste filiaal in Turkije opende, kopten de kranten dat Turkije nu echt bij het Westen begon te horen. Het land was net begonnen met gesprekken voor volledige EU-lidmaatschap. Kon het dan toeval zijn dat Ikea, dat volgens (foute) geruchten alleen in westerse landen investeerde met een stabiele democratie, in deze EU-periode naar Turkije was gekomen?

Ali Atik zegt niets te weten over de symboliek achter de aanwezigheid van Ikea in een land. Hij is er alleen blij mee. 'Ik wil heel graag naar een groter huis verhuizen. Als ons dat lukt, ga ik als eerste een boekenkast kopen bij Ikea. Ik vind ze zo mooi, maar heb er in dit huis geen plekje voor', zegt Atik.

Kasten, pannen, tapijten, lampen, glazen, schilderijen en zelfs onderzetters: de Europese meubelmagnaat verovert als het ware de Turkse huizen. Nog een paar jaar en er blijft niets over in de huizen dat typisch Turks is. Alle huizen worden dan kopieën van elkaar. Senem Kafadar, redactrice bij een uitgever in Istanbul, is absoluut tegen zoveel invloed van een meubelzaak. Ze zegt dat ze tot nu toe met succes weerstand heeft geboden aan alle verleidingen van Ikea. 'Ik vind meubels die oud zijn veel mooier. Ze zijn een stuk duurder, maar ze maken me veel gelukkiger met hun aanwezigheid. Zo'n Ikea-ding laat me denken dat ik heel erg bij de massa hoor.'

In het meubelcentrum in Ankara klinken de sirenes van de brandweer. Er staat weer een atelier in de fik. Bijna elke week is er wel brand hier omdat de arbeiders altijd stiekem een sigaret blijven opsteken. En met veel zaagsel in de buurt is het dan snel raak. De zaakeigenaar is niet eens benieuwd wiens zaak deze keer afbrandt. Hij is blij dat hij vandaag twee boekenkasten heeft weten te slijten.

Maar hij weet wel dat vroeg of laat Ikea ook in Ankara een filiaal zal openen. Hij is eerlijk over zijn kansen: 'Tegen hen kunnen we niet op. De enige manier voor ons om te overleven, is de markt in de Arabische landen. We moeten dan nog meer naar landen als Syrië en Irak exporteren. Arabieren zijn nog steeds gek op wat wij maken.'


DS, 26-12-2008 (Erdal Balci)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Spijtig voor de kleine meubelwinkel op de hoek, maar Ikea zal zich daar ook wel vestigen. Voor de Turkse bevolking lijkt me dit wel een vooruitgang, meer keuze voor mogelijk goedkopere prijzen.