16.775 Vlamingen hebben de voorbije week hun stem uitgebracht voor de verkiezing ‘Dialectparel van Vlaanderen’ van De Standaard en het Radio 1-programma Hautekiet. Gisteravond sloten we de wedstrijd af. En – retteketet! – de winnaar is… jeunen (voornamelijk West-Vlaams)!
Dat betekent volgens kenners zoveel als ‘zich amuseren, terwijl je je echt goed voelt, op dat moment, op die plaats, met die mensen’. De tweede plaats is voor het zwin deur de bieten jagen, (‘de bloemetjes buiten zetten’), en de derde voor het Antwerpse *apsjaar (‘rare kerel’).

Uit de 3.724 extra woorden die deelnemers inzonden, heeft een jury met medewerkers van De Standaard en Hautekiet een top 5 gekozen waarin alle regio’s vertegenwoordigd zijn. Het ging om deze woorden: begaaid (‘dronken, vuil, straf’), gralek (‘ontzettend, erg’), oechel (‘struik’), pertang (‘nochtans’) en tjolen (‘zwerven, slenteren’). De jury heeft bij haar keuze de voorkeur gegeven aan woorden die in het dagelijkse leven nog voorkomen, boven oude benamingen, bijvoorbeeld voor diertjes en planten.

Van die shortlist koos de jury unaniem voor het woord gralek, dat voornamelijk in Oost-Vlaanderen te horen is. Het is een verbastering van ‘gruwelijk’ en kan gebruikt worden als versterker, zowel voor positieve als negatieve begrippen. We kunnen ons dus zowel gralek vervelen als *gralek jeunen.

Dit is de volledige top tien

1. jeunen (West-Vlaanderen) - zich amuseren
2. het zwin deur de bieten jagen (West-Vlaanderen) - de bloemetjes buiten zetten
3. apsjaar (Antwerpen) - een rare kerel
4. zurkeltrutte (West-Vlaanderen) - een zure vrouw
5. chokkedeize (Antwerpen) - kloten
6. zieëmtote (West-Vlaanderen) - een vleier
7. dasjteren (Vlaams-Brabant) - morsen, prutsen, treuzelen
8. tsiepmuile (Oost-Vlaanderen) - een huilebalk
9. zijn kas opfretten (Antwerpen) - zich ergeren
10. zijn blaffeturen vallen toe (Oost-Vlaanderen) - hij valt in slaap

Bron: www.destandaard.be, geraadpleegd op 27 oktober 2017

Mening:
Dialect leeft en dat vind ik belangrijk. Het is een traditie die in stand gehouden moet worden. Ik vind het heel leuk om de volledige top 10 te bekijken, hoewel er voor mij weinig tot geen herkenbare woorden in zitten. Dit bewijst nog maar eens dat dialect aan jongeren moet meegegeven worden. Het is streekgebonden en helaas tijdgebonden, al wil ik het tijdgebonden element wat wegdrukken. Dit kan door woorden zoals blaffetuur toch te blijven gebruiken.
De dialectische woorden die onze grootouders gebruiken, beginnen stilaan te verdwijnen en dat vind ik spijtig. Anderzijds geeft het artikel aan dat er nog steeds nieuwe woorden bijkomen en dit doet mij plezier. De woorden geven op een toffe manier een inkijk in de verschillende provincies van België. Ze zitten in onze taal verweven. We moeten investeren in dialect. Kinderen en jongeren moeten AN zeker en vast meekrijgen, maar ze mogen niet vergeten dat dialect ook zijn charmes heeft. Zo kan dialect vaak drempelverlagend werken, terwijl AN een afstand tussen mensen veroorzaakt.
Zowel AN als dialect moeten naar mijn mening een plaats krijgen binnen ons onderwijs, al moeten de leerlingen op school zo veel mogelijk met AN of tussentaal in contact komen. Hier en daar het dialect in de kijker zetten is volgens mij een leuke trigger om leerlingen te motiveren om met taal om te gaan en ervan te houden. Een tijdje terug kwam er ook al in de actualiteit dat dialect integratie kan bevorderen en dit vind ik hier een mooie aanvulling op. Wanneer artikels zoals deze verschijnen vind ik dat ze dan ook zeker een plaats moeten krijgen in de les.