Geweld dreigt na Koerdisch 'ja'


De Iraakse regering en de buurlanden reageerden hard op het Koerdische referendum in Noord-Irak. Een meerderheid stemde voor afscheiding.


Terwijl Koerdische families in typische klederdracht naar de stembus trokken om te stemmen voor afscheiding van Irak, riep het Iraakse parlement de regering in Bagdad op alle grenzen van de Koerdische regio met de buitenwereld te sluiten en troepen te sturen naar de betwiste gebieden.

In die regio’s die zowel de Koerden als Bagdad opeisen, gingen gisteren ook duizenden mensen massaal naar de stembus – en niet alleen Koerden: ook Arabieren en christenen stemden ‘ja’. Deels uit dank voor de opvang na hun vlucht voor de islamitische terreurgroep IS, zeggen ze, maar ook omdat ze meer vertrouwen hebben in een Koerdisch bewind dan in het sjiitische in Bagdad.

Met ongeveer 78 procent was de opkomst hoog. De Koerdische partijen hadden zaterdag immers de gelederen gesloten, na een laatste vergeefse poging om de leidende KDP van president Massoud Barzani over te halen tot uitstel. Ook de laatste twee oppositiepartijen gaven hun verzet op. De druk van de wereld om de stemming uit te stellen, werkte averechts en heeft slechts het nationalisme aangewakkerd. Volgens voorlopige uitslagen hadden de ‘ja’-stemmers met 80 procent de meerderheid, ‘nee’ behaalde 20 procent.


Oorlogsverklaring...

Omdat het referendum ook in de betwiste gebieden gehouden werd, kondigde de Iraakse premier Haider al-Abadi maatregelen aan. Olie, grenzen en luchthavens vallen voortaan rechtstreeks onder Bagdad. Nu beheert de Koerdische regio die, al moeten alle vluchten op haar vliegvelden door Bagdad worden goedgekeurd. ‘Het referendum is een oorlogsverklaring aan de Iraakse eenheid’, verklaarde de nog steeds invloedrijke oud-premier Nouri al-Maliki. Het is Bagdad vooral om de oliestad Kirkoek te doen, die met een deel van haar oliebronnen onder Koerdisch bewind staat. In de stad is een avondklok afgekondigd.

De Turkse president, Recep Tayyip Erdogan, kondigde ontstemd aan dat hij alleen nog met Bagdad zaken doet, ondanks de lucratieve akkoorden die hij met de Koerden gesloten heeft. Hij dreigde met economische sancties, zoals het afsluiten van de Ceyhan-pijpleiding die Koerdische olie via Turkije naar de *wereldmarkten brengt. Samen met het sluiten van de grenzen zou dat leiden tot een grote economische crisis en ernstige tekorten. Militair ingrijpen sluit hij niet uit: ‘Misschien komen we wel ’s nachts’, dreigde Erdogan. Net als Iran houdt Turkije al dagen militaire oefeningen aan de Koerdische grens.


…tegenover verzoenende toon

De Koerdische regering sloeg een verzoenende toon aan. ‘Ik hoop dat men ons niet als een bedreiging ziet, want zo is het niet bedoeld’, zei premier Nechirvan Barzani. ‘We willen de wereld alleen de wil van ons volk tonen.’ Voor de Koerden is de stemming de eerste stap naar onafhankelijkheid, maar hun leiders benadrukten dat niet onmiddellijk *al een onafhankelijkheidsverklaring volgt. Ze gaan er nog steeds vanuit dat de Verenigde Staten en de Verenigde Naties zullen helpen om dat doel binnen twee jaar te bereiken, ook al hebben die bemiddeling in ruil voor uitstel afgewezen.

De sjiitische regering in Bagdad is evenwel zo boos dat het referendum is doorgegaan, dat het niet simpel zal zijn dat proces op gang te brengen. Geweld is zelfs niet uit te sluiten, zo sterk is de verhouding met Bagdad in enkele dagen verslechterd.

Een Iraaks parlementslid voorspelde dat Koerdistan net als Israel vele jaren van geweld zal veroorzaken. President Massoud Barzani heeft gezegd dat zijn volk niet terugschrikt voor ontberingen om een eigen staat te krijgen, maar dat de kansen op ontberingen vele malen groter zijn dan die op de gedroomde Koerdische onafhankelijkheid.


DS, 26-029-2017 (Judit Neurink)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB