Ja

Een school in Jette kwam in februari onder vuur te liggen omdat ze ‘taalstraffen’ uitdeelde aan leerlingen die geen Nederlands praatten op de speelplaats. Patricia Van Eekenrode, directeur van het Koninklijk Atheneum in Halle, verdedigt de maatregel. Zij is ervan overtuigd dat leerlingen alleen maar Nederlands kunnen leren door de taal consequent te gebruiken.

“Ik vind het vanzelfsprekend dat leerlingen de Nederlandse taal machtig zijn als ze naar een Nederlandstalige school gaan. Bij het begin van het schooljaar moeten ouders en leerlingen daarom een engagementsverklaring ondertekenen waarin ze verklaren dat ze altijd Nederlands zullen spreken binnen de schoolmuren, ook op de speelplaats. Anderstalige leerlingen komen vaak alleen tijdens de les in aanraking met de Nederlandse taal. Dat is te weinig. Tijdens de lessen gebruiken ze ook een andere woordenschat dan op de speelplaats. Daar leren ze ook de spreektaal beheersen. Als leerlingen toch hun moedertaal spreken, worden ze op de vingers getikt. Als het de spuigaten uitloopt, volgen er sancties. Ze moeten dan een uur nablijven of ze krijgen een alternatieve taak.”

“Tijdens de les gebruiken ze een andere woordenschat dan op de speelplaats”

“Met deze maatregel motiveren we de leerlingen om de taal beter te leren. Als je niet goed Nederlands kent, is het bijna onmogelijk om te volgen tijdens de les. De woorden in handboeken zijn soms al moeilijk voor Nederlandstalige leerlingen. We ervaren ook dat leerlingen die het Nederlands niet machtig zijn, sneller afglijden naar andere richtingen. De leerlingen beseffen zelf dat ze goed Nederlands moeten kennen als ze met succes verder willen studeren.”

Nee

“De speelplaats is de uitgelezen plek om je moedertaal te spreken” , zegt Kris Van Den Branden, directeur van het Centrum voor Taal en Onderwijs (KU Leuven). “Het komt het welbevinden van de leerlingen ten goede. Dat heeft een positief effect op de schoolresultaten.”

“Uit onderzoek weten we dat kinderen en jongeren gevoelig zijn voor hoe anderen met hun moedertaal omspringen. Je moedertaal is een deel van je identiteit. Iedereen is er emotioneel mee verbonden. Als je als school de moedertaal van je leerlingen op de speelplaats verbiedt, geef je een negatief signaal. Leerlingen krijgen het gevoel dat hun taal niet thuishoort op de school en dat ze er zelf ook niet thuishoren. Als leerlingen zich goed voelen, stellen ze zich vaak positiever op in de les. Meertaligheid toelaten is investeren in het welbevinden van je leerlingen en van je school. De kwaliteit van het onderwijs hangt niet af van de taal die op de speelplaats wordt gesproken. Dat geldt zowel voor kleuters als voor jongeren.”

“Je geeft de leerlingen het gevoel dat ze niet thuishoren op school”

“De speelplaats is de uitgelezen plek om je moedertaal te spreken. Het is en blijft ontspanningstijd. Kinderen moeten op zulke momenten spelen en grapjes maken. Ze moeten zichzelf kunnen zijn. We laten toch ook toe dat Nederlandstalige kinderen hun eigen dialect spreken? Waarom zouden anderstalige leerlingen niet de taal mogen spreken waar ze zich het beste bij voelen? Als je nog een stap verder gaat en je straft de leerlingen die hun moedertaal spreken, dan wordt het welbevinden van de leerlingen sterk aangetast. Scholen zouden positiever moeten leren omgaan met meertaligheid.”

Bron: Klasse voor Leraren van april 2012 (nr. 224) Van pagina 19 tot en met 19

Mening:
Ik vind het niet gepast dat anderstalige leerlingen hun moedertaal op de speelplaats spreken. Dit omdat andere leerlingen dan worden uitgesloten op basis van taal. Zij kunnen zich vaak niet mengen in een Spaans, Turks of ander anderstalig gesprek. Bovendien kan het voor argwaan zorgen onder de verschillende leerlingen.
Natuurlijk vind ik het wel belangrijk dat je net zoals in de school in Jette de leerlingen en hun ouders op de hoogte brengt van deze regel op school. Het is daarbij dan ook van uiterst belang dat het nut van de regel wordt uitgelegd.
Bovendien ben ik van oordeel dat een anderstalige leerling de taal enkel al doende leert. Het spreken van Nederlands zou men dus als ultieme leerkans moeten benutten want eenmaal de leerlingen thuis zijn spreken ze vaak terug hun moedertaal.
Ik vind natuurlijk niet dat leerlingen bij het minste 'vreemde' woord een sanctie moeten krijgen. Je kunt hen beter de leerkansen uitleggen en bijgevolg zullen de meeste mensen automatisch de regel begrijpen. Neem nu het bedrijf van mijn moeder als voorbeeld. Mijn moeder staat op een diensenchequebedrijf in voor de begeleiding. Taalbegeleiding is hier een onderdeel van. Het eerste wat mijn moeder zegt tegen de anderstalige werknemers is dat ze elke situatie moeten grijpen om te oefenen. Ze geeft hierbij altijd het voorbeeld van Nederlands spreken op de werkvloer. Bijna elke werknemer spreekt Nederlands op de werkvloer, net omdat de bedoeling en het nut ervan wordt uitgelegd. Volgens mij kan het duidelijk expliceren dus al heel wat effect hebben.

Ik vind het dubbel. Ik heb de laatste drie maanden aan anderstalige leerlingen les gegeven en dat heeft mijn visie toch heel wat veranderd.
Verschillende van die leerlingen moeten tijdens de lessen zoveel moeite doen om Nederlands te spreken en dan kan tijdens de speeltijd inderdaad tijd zijn om even te ontspannen en hun moedertaal te spreken.

Ik heb bij geen enkele van mijn leerlingen gemerkt dat zij zich uitgesloten voelen omdat ze die taal niet spreken, ze zien het eerder als een verrijking. Ze kunnen van elkaar leren en soms vinden ze zo zelfs overeenkomsten tussen culturen en zo worden ze verdraagzamer.

Soms zijn er Nederlandstalige leerlingen die zoveel bij anderstalige leerlingen zijn dat hun Nederlands slechter wordt. Dat zij ook met uitspraken als "de meisje" afkomen. Dus daar moet je dan ook weer mee oppassen als je ze constant dwingt Nederlands te spreken, ook al hebben ze het nog niet helemaal onder de knie.

Langs de andere kant moeten we leerlingen zoveel mogelijk stimuleren om Nederlands te spreken. Maar geloof mij, dit is tijdens de les niet altijd gemakkelijk laat staan tijdens de speeltijd.
En ik geloof dat Kris van den Branden gelijk heeft. Je moet heel gevoelig omspringen met hun moedertaal.
Dus het is een beetje een evenwicht zoeken en dat is niet altijd gemakkelijk.

Het is inderdaad een dubbeltje op zijn kant. Langs de ene kant moeten anderstalige leerlingen gestimuleerd worden om Nederlands te leren, maar anderzijds mogen we ook niet vergeten dat ze nog een moedertaal hebben.

De leerlingen doen tijdens de lesuren al enorm veel moeite om Nederlands te spreken, ik kan begrijpen dat ze daar heel moe van worden en nood hebben aan ontspanning. En die ontspanning is dan vaak even hervallen in hun eigen moedertaal. Het is zoals Kris van den Branden zegt: je moedertaal is een deel van je identiteit. Je kan toch moeilijk de identiteit van de leerlingen gaan afnemen? Dan zullen ze zich pas uitgesloten voelen.

Natuurlijk moeten we de leerlingen stimuleren om Nederlands te spreken. Maar dit is niet altijd vanzelfsprekend. Het is dus belangrijk een evenwicht te zoeken: voorzie vaste momenten waarop leerlingen even hun moedertaal mogen spreken bv. tijdens de speeltijd en spreek af dat er tijdens de lessen enkel Nederlands gesproken wordt.