De vergeetputten van Radio 1


Lieven Tavernier is boos, boos op Radio 1 en zijn muziekprogrammator die de Nederlandstalige singer-songwriter verbannen heeft naar de nachtradio, het Robbeneiland van Radio 1. 'Is men bij de nieuwe Radio 1 dan zo cynisch dat men Wannes Van de Veldes nummers opspaart voor een uitgebreid In Memoriam?'


De recensie van het AB-concert van Kris De Bruyne in De Standaard van 17 januari bevatte een merkwaardige, terloopse opmerking: zangers als De Bruyne en Zjef Vanuytsel kunnen niet meer terecht bij Radio 1. Voor de buitenstaander/luisteraar is de logica van zo'n beslissing ver te zoeken, maar blijkbaar weten de nieuwe baasjes van Radio 1 beter dan een ander wat een luisteraar mag horen.

In de eindejaarslijstjes in verschillende kranten werd de 'nieuwe' Radio 1 al door een aantal redacteurs iets te vaak als 'flop van het jaar' genoemd om het als een zure oprisping van één redacteur af te doen. Vele vroegere Radio 1-luisteraars hebben niet eens die eindejaarslijstjes afgewacht en hadden al vrij vlug na de vernieuwing (sorry: restyling) de Radio 1-knop uitgeschakeld. Wie er helemaal niets van begrepen, waren de muzikanten die rechtstreeks getroffen werden door de vernieuwing. Voor velen onder ons, muzikanten, werden de nieuwe vergeetputten geopend.

Even open kaart spelen: ik ben een Nederlandstalige singer-songwriter die verleden jaar een cd uitbracht. Die drie vorige cd's bleken altijd 'typisch Radio 1-cd's' te zijn. De vierde was opeens alleen 'voor de late uurtjes', aldus de beslissing van de nieuwe Radio 1-muziekprogrammator Evert Venema.

Hé, ik moet nu ook niet meteen paranoïde worden en aan een Zwarte Lijst denken! Heel slim heeft Radio 1 van de nachtradio zijn eigen Robbeneiland gemaakt waarin die Nederlandstalige singer-songwriters voortaan opgesloten worden. Overdag niet meer gedraaid worden, klinkt in de nieuwe slangtaal van Radio 1 veel mooier : 'je zit niet (meer) in de computer.' Blijkbaar is de tijd nu definitief voorbij van de eigenzinnige muzieksamensteller (Mark Lefever, O brother where art thou!). Blijkbaar is de computer allermachtigst: je zit in de computer of je zit niet in de computer.

En eigenlijk is het toch wel eenvoudig, zo eenvoudig dat het weer té eenvoudig is: Radio 1 is een staatszender die de luisteraar moet informeren. Dus ook over nieuwe kwalitatieve muziek die uitkomt. Anders weet geen mens dat die muziek bestaat. Ja, 't is wel een vies, ouderwets woord, maar een openbare zender als Radio 1 heeft dus de 'verantwoordelijkheid' ook een forum te geven aan bijvoorbeeld Nederlandstalige singer-songwriters. 't Is een kwetsbaar volkje. Misschien dat je hen daarom zo makkelijk kan dumpen, zoveel lawaai maken die niet. Maar moet die liberale politiek van het recht van de sterkste nu ook al het uithangbord van Radio 1 worden? En ja, 't is wel veel leuker om modieus te toeteren: vernieuwen, verbreden, herprogrammeren, restylen, return on society. Teut, teut!

Want het enige waar de nieuwe Radio 1-lui gevoelig voor zijn, zijn de luisterstatistieken (die nu in februari naar boven moeten komen). Zijn die statistieken een beetje positief, laat die intellectuelen dan maar blaffen. Tonen die statistieken een negatieve waardering, nog steeds geen probleem: zie je wel, de luisteraar moet zich nog een beetje aanpassen. En een lichte stijging? Feest! Fiesta! La fête! Domme, domme muzikanten, domme, domme luisteraars, domme, domme journalisten!

De nieuwe Vlaamse slogan op de Radio 1-toren is AVL-LVA: alles voor luistercijfers, luistercijfers voor alles.

Maar kunnen zij dan niet voor een keer kleur bekennen? Ach, dat doen ze natuurlijk wel. De enige kleur die ze kennen, is de 'on-kleur' grijs. Modieus grijs! Modern grijs! Hip grijs! Grijs! 't Zijn muziekjes die je op zowat alle andere zenders ook hoort, zoals alle verkavelingen ook op elkaar lijken, waar je ook in Vlaanderen bent. En ja, af en toe zal je nog wel een Radio 1-programma hebben dat nog even een eigenzinnige keuze heeft, maar dat lijkt er eerder uit gewetenswroeging en/of plaatsvervangende schaamte tussen geplaatst, zeker niet vanuit een programmavisie.

En ik weet het, ik hoef me niet te ergeren aan verkavelingmuziek als ik die hoor: radioknop uit. Maar ik erger me eigenlijk vooral omdat ik bijvoorbeeld op Radio 1 vele, andere muziek niet meer hoor. Ergens onbereikbaar achter een fraaie bureau bepaalt een mijnheer Niemand, een mevrouw Niemand wat een ander niet meer zal horen of beluisteren. Ik heb van die nieuwe Niemanden nog nooit een verstaanbaar woord uitleg gehoord waarom die Nederlandstalige singer-songwriters er overdag uit moeten, in het beste geval naar de nachtradio verkast worden.

Een collega, jarenlang vaste gast bij Radio 1, krijgt te horen dat zijn nieuwe cd toch niet past in de nieuwe muziekprogammatie. Voorstel? 'Probeer eens bij Radio 2.' Nou, die mensjes van Radio 2 moeten daar wel een leuk gevoel bij hebben: vuilbakje mogen spelen zodat het speelpleintje van Radio 1 er netjes bij ligt.

Een andere collega stuurt zijn nieuwe Nederlandstalige cd in. Wat krijgt hij als antwoord? 'Voor de algemene playlist is de klank te specifiek, te afwijkend.' En ik die dacht dat een goede muzikant altijd 'te afwijkend' hoort te zijn. En ik die dacht dat een goede radiomaker wel blij zou kunnen zijn met 'te afwijkende' muziek. Dat zo iets een beetje, beetje moeilijk ligt bij de Donna's en Q-muziekjes dezer wereld, een mens kan het begrijpen. Maar zou het niet leuk zijn voor Radio 1 dat er ook nog andere muziekjes zijn en dat je die als luisteraar af en toe eens mag horen? Wat zei de nieuwe Radio 1-muziekcoördinator alweer: 'Radio 1 moet een station zijn zonder vooroordelen, oogkleppen of taboes.'

De 'algemene playlist', daar houden de telraam-boys zo van. Laat het in godsnaam 'algemeen' zijn. Dat betekent dan bijvoorbeeld dat De Nieuwe Snaar en Kommil Foo nu niet meer in de 'algemene playlist' van Radio 1 zitten. Dat betekent dus botweg dat ze bij Radio 1 niet meer te horen zijn. En wat daar het nut van is? Zou de klank van Kommil Foo en De Nieuwe Snaar nu ook 'te afwijkend' zijn?

In het zaterdagmorgenprogramma Vox mogen luisteraars kiezen uit het nieuwe aanbod. Kiezen? Parbleu! Als je nieuwe cd geen A-ranking krijgt (in gewone mensentaal: je nummer wordt tweemaal per etmaal gedraaid) of geen B-ranking (1 keer per etmaal), dan komt die nieuwe cd niet eens ter sprake in Vox.

Blijkbaar mag een aantal Nederlandstalige singer-songwriters, onder wie ik, overdag Radio 1 niet meer binnen. Als je het aan de luisteraar van Radio 1 vraagt, bijvoorbeeld in de jaarlijkse 'Honderd op één', krijg je opeens wel Nederlandstalige singer-songwriters: Kris De Bruyne, Wannes Van de Velde, Jan De Wilde, Johan Verminnen, Raymond Van Het Groenewoud. En een nummer van mij De fanfare van honger&dorst, gecoverd door Jan De Wilde, eindigt op nummer vijf. Oeps, even ontsnapt aan de waakzaamheid van de correcte Radio 1-makers door de domme, domme schuld van de luisteraar.

Kunnen ze dan niet beter de luisteraars afschaffen? Kan iemand me zeggen wanneer hij, sinds de nieuwe Radio 1, nog eens een nummer van Wannes Van de Velde heeft gehoord? Is men dan bij de nieuwe Radio 1 zo cynisch dat men Wannes' nummers opspaart voor een uitgebreid 'In Memoriam'.

Als het zo ver is? Dan hoor je 't meteen op Radio 1!

Lieven Tavernier is docent aan Sint-Lucas Gent en auteur-componist


DS, 22-01-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB