Onrecht!


LAAT mij eens een onrecht aanklagen waar je nooit wat over hoort. O-ver-al wordt tegenwoordig een wetsvoorstel tegen ingediend. Of voor. Met niemand mogen we nog seks hebben: niet met dieren, niet met drugsverslaafden, elk pleziertje wordt ons ontzegd. Maar niemand, niemand die zich opboeit over de schandelijk hoge boetes die je betaalt als je zonder kaartje met de trein rijdt. Tot 190 euro kunnen die oplopen! Elke dag rolt dat duizenden keren in duizenden wagons voorbij op die vrolijke lichtkranten, en niemand die daar opstandig van wordt.


Ah nee, zegt u nu. Logisch. Dat is zwartrijden.

Nee-hee, antwoord ik u dan. Mensen die zonder kaartje op de trein zitten, zijn niet aan het zwartrijden. Zij doen dat omdat ze van plan zijn er een te kopen, maar de tijd daarvoor nog niet gevonden hebben.

U aarzelt? Vermoedt hierin een flauwe uitvlucht? U dwaalt. Op de trein kun je namelijk niet zwartrijden. Je wordt er al-tijd gecontroleerd. Op De Lijn ja, daar zou je gek zijn om een ticket te kopen. Op de vijfentwintig jaar dat ik al met bus en tram door Vlaanderen tuf, heb ik hoop en al tien controleurs gezien. (Allemaal samen. Op één controle. Voor de onveiligheid.) En dan nog kun je rap afstappen, terwijl die mannen een illegaal naar zijn ongeluk aan het sturen zijn. Maar de trein? Als ik in twintig jaar twee keer niét gecontroleerd ben, zal het veel zijn. Conclusie: je zou gek zijn om bewust zonder ticket te rijden. Conclusie: niemand doet dat. Conclusie: wie het toch doet, heeft niet de intentie om te frauderen en mag dus niet gestraft worden.

Laat mij u een anekdote vertellen, komende van een regelmatige treinreiziger. Voor de herkenbaarheid neem ik mezelf. Het gaat om een voorval van twee weken geleden. Ik moet 's middags in Tielt zijn. Ik heb pech met de uurregeling: ik kan kiezen tussen vijf minuten te laat aankomen of een uur te vroeg zijn. Te laat kan ik me niet permitteren, dus vertrek ik tweeënhalf uur voor ik in Tielt verwacht word. (Onthou: met de auto zou het me één uur kosten.)

Omdat ik zo vroeg moet vertrekken, kom ik maar nipt op tijd in Berchem station aan. De trein staat vertrekkensklaar, er is geen tijd meer om een kaartje te kopen. Voor de duidelijkheid: we hebben het hier over de ochtendtrein van Antwerpen naar Gent. Die is kilometerslang, en er staan honderden mensen op het perron. Geen treinbegeleider te zien. Ik denk: niet erg, hij komt toch naar me toe.

Tien minuten later gebeurt dat inderdaad. Het is een joligaard met lang grijs haar in een staartje. Fan van Status Quo of Uriah Heep (zoals vreemd veel treinbegeleiders). Vriendelijk rockend smeert hij me een ticket aan van 24 euro. Duizend frank! Enkel! Meer dan het dubbele van de normale prijs! Aha, ik had hem dan ook voor het vertrek moeten melden dat ik geen ticket had. ,,Het enige wat wij vragen is dat u voor het opstappen even naar ons zwaait.'' Ja, dág! Ik zal daar wat gaan staan zwaaien, tussen negenhonderd pendelaars die voor het opstappen al kwaad zijn omdat ze in de gang zullen moeten rechtstaan. Het enige wat die nodig hebben om agressief te worden is een idioot die in het wilde weg begint te wuiven.

Wat gebeurt er vervolgens? Jo-la-die-ho: de trein staat een halfuur stil. Iets met de signalisatie. Ik vraag Uriah of ik mijn geld nu terugkrijg. Uiteindelijk hoef ik even weinig rekening te houden met zijn uitvlucht als hij met de mijne: signalisatie of niet, onze afspraak is geschonden. Hij zegt dat hij daarvoor de bevoegdheid niet heeft. (Vanaf nu wordt dat mijn antwoord als ik een boete krijg.)

De rest vat ik samen: door de vertraging mis ik mijn aansluiting in Gent, ik moet een taxi nemen, dat kost mij tachtig euro, wat betekent dat ik - het ticket terug erbij gerekend - in totaal 115 euro heb uitgegeven aan een reis met het openbaar vervoer van Antwerpen naar Tielt en terug. Een reis die vier uur geduurd heeft. (Onthou: met de auto had het me twee uur gekost, en amper 20 euro.) De klachtendienst van de NMBS blijkt enkel te bereiken via fax of mail. Zodat ze je gemakkelijker kunnen negeren. Op mijn mail van twee weken geleden heb ik zelfs geen antwoord gekregen.

Elke keer dat ik sindsdien de trein genomen heb, dacht ik: nu ga ik écht zwartrijden, om terug te verdienen wat die rotzakken van mij afgepakt hebben. Maar ik weet dat dat zinloos is. Dat je altijd gecontroleerd wordt. En dat je bij zwartrijden dus ook niet beboet zou mogen worden, omdat het onmogelijk je intentie geweest kan zijn.

Dat zijn dus dingen waar de mensen, zijnde ikzelf, verzuurd van worden. Het wordt tijd dat dát eens een heet politiek hangijzer wordt, in plaats van al die beuzelarijen waar de gewone man, zijnde ikzelf, toch niets aan heeft. Maar die politici nemen natuurlijk geen treinen meer. Ze weten wel beter.


DS, 10-03-2007

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB