Goedkope internationale trein raakt maar niet op de rails


Treinreizigers verliezen opnieuw een goedkoop alternatief, nu Thalys stopt met zijn lagekostentrein tussen Brussel en Parijs. Een vervanger zal er niet snel komen. Ondertussen zijn vliegtickets goedkoper geworden.


Voor minder dan 20 euro van Brussel naar Parijs, zonder vliegschaamte? Dat kan al sinds 2016 met de lagekostentreinen van IZY. Maar na zes jaar stopt moederbedrijf Thalys, bekend als operator van hogesnelheidstreinen (hst), met zijn goedkope internationale treindienst. Die rijdt, in tegenstelling tot Thalys zelf, deels op het klassieke spoornet, waardoor reizigers bij een enkele rit tussen de Belgische en Franse hoofdstad zowat een uur langer onderweg zijn dan met de hogesnelheidstrein.

Thalys kiest daarmee voor ‘duidelijkheid’, en wil alle verbindingen tussen Brussel en Parijs ‘integreren’, om het aanbod en de diensten uit te breiden, en steevast een kortere reistijd aan te bieden, zegt woordvoerder Mattias Baertsoen. Het aanbod was de laatste maanden al verminderd, klinkt het, en de paars-groene IZY-treinen waren al vervangen door de bekendere rode Thalys-treinstellen.


‘Het jaar van het spoor’

Het einde van IZY betekent volgens Baertsoen niet het einde van voordelige tickets. ‘Er is een zomeractie met prijzen vanaf 28 euro (enkele reis) naar Parijs, en het jongerentarief (tot 26 jaar, red.) wordt verlaagd.’ Maar tickets van 19 of zelfs 10 euro (voor een klapzetel), zoals nu mogelijk was met IZY, behoren tot het verleden.

De Europese Commissie doopte 2021 nog tot ‘het jaar van het spoor’, om onder meer internationale treinverbindingen te promoten als een duurzamer alternatief voor vliegen. Maar doordat IZY verdwijnt, wordt het schaarse aanbod van goedkope internationale treinverbindingen nog dunner. En ondertussen verwachten lowcostvliegers deze zomer meer reizigers dan voor de pandemie, en strooien ze weer met goedkope tickets. Ondanks de historisch hoge inflatie en olieprijzen is een vliegticket een van de weinige producten die goedkoper zijn geworden (-5 procent) dan vorig jaar, leren de inflatiecijfers van april door Statbel.

‘Dat is toch een cynische vaststelling’, zegt Jochen Maes, professor aan de UGent en transporteconoom bij het Nederlandse onderzoeksbureau Ecorys. ‘En ik verwacht niet snel beterschap.’ Zeker nu hst-operatoren Thalys en Eurostar samengaan, zal het in de praktijk nog moeilijker worden voor nieuwe spelers om op te kunnen tegen het nieuwe fusiebedrijf, zegt Maes. Dat de Europese Commissie eind maart groen licht gaf voor de fusie, noemt hij een ‘episch falen’. ‘Terwijl ze streng optreedt tegen technologiebedrijven, laat ze hier monopolievorming toe.’


Geen alternatief

Dat Thalys net nu, enkele weken na de goedkeuring van de fusie, met IZY stopt, mag volgens Maes geen toeval heten. ‘Op de route Brussel-Parijs is er geen alternatief meer, tenzij via Flixbus’, zegt hij. ‘Waarom zou het bedrijf nog goedkope tickets aanbieden? Dit is een eerste stap in het optimaliseren van de winst.’

Dat denkt ook Nick Brooks, de secretaris-generaal van Allrail, die private spooroperatoren vertegenwoordigt. Dat twee dominante bedrijven fuseren, noemt hij een ‘ramp’. ‘Zeker als die grotendeels in overheidshanden zijn (de Franse en Belgische nationale spoorwegmaatschappijen zijn belangrijke aandeelhouders, red.), worden private investeerders afgeschrikt door het hoge commerciële risico.’ IZY was volgens hem gedoemd te mislukken, omdat het geen belang had om klanten af te snoepen van het moederbedrijf. ‘Maar zijn aanwezigheid maakte het voor onafhankelijke concurrenten wel moeilijker om op te starten’, zegt Brooks. ‘De lijn Amsterdam-Brussel-Parijs is een van de drukste van Europa. Waarom is er dan nog steeds geen goedkoop alternatief?’

Dat vraagt ook Alexander Gomme, die met actiegroep Back On Track ijvert voor meer internationale treinverbindingen, zich af. Dat met IZY de ‘laatste betaalbare trein’ tussen Brussel en Parijs verdwijnt, noemt hij een ‘zeer trieste zaak’. ‘Dertig jaar geleden kon je vanuit België nog rechtstreeks naar bijna overal in Europa sporen, met minstens één trein per dag’, klinkt het. Volgens hem toont het vooral dat de Europese liberalisering van het reizigersvervoer mislukt is. ‘Het is dringend tijd om na te denken over een ander systeem’, zegt hij.

Ook Maes vindt dat de huidige markt niet werkt. ‘De liberalisering heeft wel tot een betere dienstverlening geleid, maar tegen de duurste prijs.’


DS, 19-05-2022 (Korneel Delbeke)