(Bron: De Standaard)

De verkoop van flatscreens is met 180 procent gestegen het voorbije jaar. En da's nog maar een begin, weten woordvoerders van het onderzoeksbureau GfK te vertellen. Steeds meer Belgen vergapen zich dus binnenkort aan hun flatscreen om het wereldnieuws beter te volgen. En dat er zelf in komkommertijd nieuws wordt gemaakt, kan niemand ontkennen. De vraag is echter wat voor nieuws.

Neem nu het bericht over de internetbeelden waarop een doodsbange Amerikaan ter plekke de keel wordt overgesneden. Dat de moordzuchtige jihadi van dienst achteraf een Californische knapperd blijkt te zijn, doet daar niets van af. Integendeel. 's Mans eigenhandig gekonterfeite nieuwsitem ging de planeet rond. Tot op de hoogste journalistieke niveaus haastten redacteurs en hun superieuren zich om zijn stuntwerk voor waar aan te nemen.

Volgens ons is dat pas het echte wereldnieuws. Het ironische van de hele zaak was echter dat het geënsceneerde filmpje al weken op het Internet stond. De broeihaard bij uitstek van sappige verzinsels en pseudo-journalistiek waar, bij wijze van spreken, Alice in Wonderland een perskaart kan downloaden. Iet of wat journalist weet toch dat je op het Internet alle onzin op een rijtje vindt: van lofzangen en scheldpartijen op wereldleiders tot bevlogen burgers die in hun garage wel eens een politieke moord naspelen.

Je zou je als burger voor minder bezorgd maken. Want wat moet je nu met een kwaliteitspers die blijkbaar zonder scrupules van elkaar blijkt te kopiëren, zonder de minste bronnencontrole? En dan hebben we het heus niet over de journalist die in zijn eentje de plaatselijke zoekertjeskrant volschrijft.

Akkoord, er zijn verzachtende omstandigheden. Zo wordt de ratrace naar scoops en kijkcijfers tegenwoordig gereden door onderbemande redacties, uitgedund door x-aantal saneringsrondes. En dat met de chrono ernaast, want ook de tijdsdruk is er de voorbije jaren niet minder om geworden. Of hoe vandaag op en dankzij de wereldwijde informatiesnelweg een hoge tol wordt betaald.

Anderzijds wordt de ooit zo hoog aangeschreven double check steeds vaker gedwarsboomd, hetzij door discrete politici - ,,geen commentaar'' - hetzij door fysiek onbereikbare bronnen. Welke omroep, behalve de BBC, kan zich bijvoorbeeld nog een driedubbele wereldreis permitteren om de wetenschappelijk beargumenteerde bewering van het Vaticaan te checken dat het hiv-virus toch door condooms kan dringen?

Kortom: vervlakking en flat news alom. Zelfs de Vlaamse tv-journaals gelijken ondertussen als twee druppels water op elkaar, blijkt nota bene uit een licentiaatsverhandeling. Dat beide journaals dan weer erg lijken op wat de zenders over het Kanaal én de Atlantische Oceaan de wereld insturen, maakt dat gebeurtenissen in China en Japan een ver-van-ons-bed-show zijn geworden.

Resultaat: reporters verslijten de knip- en plakknoppen op hun pc's en u leest, hoort of ziet steeds meer exclusief samengestelde compilatiestukken. In de Verenigde Staten (alweer daar) heten ze sinds kort buzz-snatchers: journalisten die zichzelf interessant maken door de goed verkopende berichten en scoops van hun collega's schaamteloos over te tikken. Overigens komen die tekstuele gauwdieven nog meer voor op de redacties van magazines dan onder de 'creatieve' medewerkers van kranten of tv-zenders. Hele magazineredacties gaan plat voor buzz, lees: voor door de één of andere onbekende bron gelanceerde geruchtmakende hypes of faits divers.

Ach, hoe zou u zelf zijn als u een moderubriek moest volschrijven met de hipste handtassen van het ogenblik en u krijgt daar welgeteld één halve dag voor? Juist: u zou elders gaan spieken. En met een beetje geluk kunt u daarvoor de hele copyrightwetgeving aan uw laars lappen. Sinds kort worden sommige na-aappraktijken namelijk koudweg op directieniveau bedisseld en georganiseerd binnen een volstrekt legaal kader. Zo sloot zelfs Time Inc., toch een uitgever met een kwaliteitsvol imago, onlangs een akkoord met distributiereus Wal-Mart voor de productie van een budgetvriendelijk vrouwenblaadje. Time Inc. controleert 20 procent van de Amerikaanse magazinemarkt en kan zo'n kans om - in dit geval zichzelf - te kopiëren echt niet laten liggen. Jatwerk? Helemaal niet, zal de marketingmanager u vertellen: de mediagroep plukt eindelijk de vruchten van overnames, fusies en andere concentratiebewegingen en maximaliseert de synergie.

Maar intussen krijgt u als consument wel te maken met flat news, en soms wel heel erg letterlijk. Wat te denken van die vijf uitgehongerde kinderen die door hun ouders aan hun lot overgelaten waren? De buren hadden niets gemerkt en hadden enkel geklaagd over de vreselijke stank. Geurhinder is nu eenmaal niet leuk als je rustig voor je tv-scherm wilt wegzakken. Tja, en de journalisten die het nieuws enkel volgen op het Internet en maken op hun pc, merken daar al helemaal niets van.