‘Het is te makkelijk om je paraplu open te trekken: zo is de maatschappij nu eenmaal'

Eigenwijze Bedding, de thuisschool van Lieve Melis Foto: Jimmy Kets
Of het nu om de organisatie van crèches, onderwijs of woonprojecten gaat, Belgen nemen steeds vaker zelf het heft in handen. dS Weekblad sprak met ouders die zelf kinderopvang of onderwijs organiseren, burgers die een cohousingproject opstarten. ‘Ik dacht: ik blijf niet meer wachten tot er iets verandert. Ik doe het zélf.’

Lieve Melis nam drie jaar geleden het heft in eigen handen. Ze richtte in Kortrijk de Eigenwijze Bedding op, thuisonderwijs dat een alternatief wil zijn, in de eerste plaats voor wie in het gewone schoolsysteem uit de boot valt. ‘Ik ben ermee begonnen nadat de schoolcarrière van mijn oudste zoon faliekant was afgelopen en het met zijn jongere broer Aran, 16 intussen, dezelfde kant leek op te gaan’, zegt Lieve. ‘Hij zat in het eerste middelbaar, stuurde me voortdurend sms’jes als “ik voel me niet goed, kom me aub halen” en ik dacht: hier gaan we niet nóg eens door.’

Intussen telt de school, behalve Aran, nog vier leerlingen tussen 14 en 17, die op een doordeweekse ochtend één voor één langs de garage de living van Lieve komen binnengewaaid. Ze mogen tussen 9 uur en 9.30 uur arriveren, ‘op het ritme van pubers’. Lieve laat de dag langzaam op gang komen: Niels (15) en Kilian (15) werken op de laptop, Raven (17) leest in de zetel een boek, Julie (15) doorploegt op haar Ipad een bundel taaie documenten. ‘De Europese richtlijnen voor dierenwelzijn’, legt ze uit. ‘De taal is nogal juridisch, maar ik vind het thema erg interessant.’

Julie zit al twee jaar op de Eigenwijze Bedding. ‘Ik kon niet om met de stress in een “klassieke” school. Elke schooldag was een berg die voor me opdoemde. Hier ben ik tot rust gekomen, maar ik heb er wel een jaar voor nodig gehad.’

Lieve: ‘Voor mij is dat de essentie: een kind dat niet goed in zijn vel zit, kan niet leren. Het is altijd de eerste vraag die ik krijg, ook van ouders: en wat later? Je hebt geen diploma als je hier buiten komt, tenzij je voor de middenjury examen doet. Maar sowieso zitten hier vaak erg ontgoochelde jongeren. Ik probeer met hen uit te zoeken waar ze goed in zijn. Julie zie ik later bijvoorbeeld in een dierencentrum werken, Niels zal zeker iets met taal doen. Willen ze op termijn toch hun diploma halen, dan kan dat vrij gemakkelijk in het volwassenenonderwijs. Intussen probeer ik hen impulsen aan te reiken.’

Dat doet ze niet alleen, zegt Lieve met klem. Zonder haar brede netwerk geen school. Ze doet bijvoorbeeld met de leerlingen aan letsen, een almaar populairder ruilsysteem waarbij je een klus voor een ander doet en met de letsen die je verdient op jouw beurt van een dienst kunt gebruikmaken. ‘Toen de mobilette van een van de jongens kapot was, kwam een mecanicien hen leren hoe die te herstellen. En omgekeerd gingen Julie, Niels en Kilian twee dagen geleden een kamer schilderen bij een andere letser.’

Maar help je pubers wel als je voor hen een vrijhaven creëert? Hoort onderwijs hen niet net voor te bereiden op een maatschappij die vaak hard is? 'Dat is wat wij van jongeren verwachten: dat ze zich in allerlei bochten wringen tot ze passen in die mal. Er wordt zo snel gezegd dat er met kinderen en jongeren iets mis is. Ik draai het om: zelfdoding is doodsoorzaak nummer één bij jongeren, veel kinderen kunnen de druk niet aan – er is iets mis met onze maatschappij. Ik werd laatst zélf door het CLB gebeld met de vraag of ik een jongere kon helpen. Maar een kind in het “gewoon” onderwijs kost de staat 16.000 euro per jaar, wij krijgen niets: geen subsidies, geen tips, geen logistieke steun, zelfs geen studiebeurzen.’

‘Het is makkelijk om je paraplu open te trekken: zo is de maatschappij nu eenmaal. Wíj maken die maatschappij. 10 procent van de actieve bevolking wordt getroffen door een burn-out. We moeten dat patroon durven te doorbreken.’

Bron: http://www.standaard.be/cnt/dmf20150513_01680200

Eigen mening:
Ik zie de voordelen van dit initiatief, toch heb ik ook mijn bedenkingen. Ik ben het er mee eens dat het niet voor elke jongere even eenvoudig is om mee te draaien in het reguliere onderwijs. Ook de maatschappij waar wij, als leerkrachten, de jongeren op willen voorbereiden is vaak hard. Dit zijn zaken die je me zeker niet hoort ontkennen. Een onderwijssysteem waar leerlingen zich kunnen voorbereiden op hun tempo klinkt dan ook heel ideologisch. Toch wringt daar voor mij het schoentje. De leerlingen ontvangen geen diploma na afloop van hun schoolcarrière in dit systeem. Volgens mijn mening is het overleven binnen deze maatschappij zonder diploma nog moeilijker. En dan kan je daar de argumenten tegen in brengen dat men het voor de onderwijscommissie kan halen of in volwassenonderwijs, maar ook daar stel ik me vragen bij. In het artikel wordt niet gepraat over de algemene vakken en algemene vorming binnen dit systeem. Zaken die je toch echt nodig hebt voor de basis van je ontwikkelen en het behalen van een diploma. Moeten deze leerlingen deze op eigen initiatief leren, nadat ze al een gefaalde schoolcarrière hebben gekend. Ik schat de kans niet hoog in dat leerlingen hiervoor staan te springen.
Ik ben meer voorstander van het reguliere systeem, maar zeg niet dat daar niet nog verbeterd in kan worden. Misschien is het wel de uitdaging om deze twee vormen van onderwijs te kunnen verenigen.

Net zoals Linde heb ik hier een dubbel gevoel bij. Langs de ene kant vind ik het goed dat dit bestaat. Kinderen/jongeren die echt ongelukkig zijn in het onderwijs kunnen zo geholpen worden. Onderwijs zonder welbevinden van de leerlingen is geen onderwijs, maar een kwelling voor de leerlingen. Als deze leerlingen wel gelukkig kunnen zijn bij alternatieve 'organisaties' en hier wel leerinhouden kunnen verwerven en verwerken, denk ik dat dit voor de leerling zelf toch een betere oplossing is. De leerling volgt 'lessen' op eigen tempo en naar eigen interesse, dit zorgt voor een hoog welbevinden waardoor de leerling zich beter kan voorbereiden op een komend examen (al is dat een examen voor de examencommissie of voor een examen in het volwassenenonderwijs). Kinderen die reeds vanaf het begin ongelukkig zijn in het regulier onderwijs, zullen sowieso enkele jaren dubbelen en uiteindelijk het secundair onderwijs verlaten zonder diploma. Ze staan bij gevolg dus op hetzelfde niveau als de leerlingen die voor de alternatieve 'organisaties' kozen. Het grote verschil hierbij is dat deze leerlingen doorheen hun gehele schoolcarrière ongelukkig waren, terwijl de andere leerlingen (bij de alternatieve 'organisaties') wel gelukkig konden zijn.
Langs de andere kant stoort het mij wel dat deze leerlingen geen diploma zullen behalen. We leven in een maatschappij waarin je nagenoeg niets betekend zonder diploma. Bij elke job vragen ze een welbepaalde opleiding. Ik vrees ervoor dat deze leerlingen, als ze er niet in slagen om een examen te doen bij de examencommissie of verdergaan naar het volwassenenonderwijs, niet kunnen meedraaien in onze huidige maatschappij. Leerlingen voelen zich ongelukkig omdat ze de stress van het schoolgebeuren niet aankunnen, maar het dagelijks leven is eveneens erg stresserend. Als de leerlingen hier niet op voorbereid zijn, zullen ze een ware schok ervaren als ze eenmaal in de samenleving inrollen. Deze schok kan ervoor zorgen dat deze jongeren zich naar de toekomst toe erg ongelukkig zullen voelen en dat ze meer kans hebben op een burn-out.
Een combinatie van beiden zou volgens mij beter zijn. Er moeten kwaliteitsvolle alternatieven komen voor jongeren die het schoolgebeuren niet aankunnen en meer tijd nodig hebben om er op hun eigen tempo aan te wennen.