Leren kan nooit alleen thuis op de computer


Zonder direct contact tussen leerling en docent is er geen onderwijs. Het is dan ook naïef dat leerlingen in 2050 alleen nog thuis computeren.


Docenten zijn zo langzamerhand een bedreigde diersoort geworden, die hetzij een natuurlijke dood sterft vanwege het gigantisch lerarentekort, hetzij om zeep wordt gebracht wegens vervanging door ’educatieve aanbieders’. Daarom zie ik mij genoodzaakt tot een soort zwanenzang, als reactie op de voorspelling maandag van ex-onderwijsonderzoeker en huidig kamerlid Paul Jungbluth over het onderwijs in 2050. Volgens hem raakt het woord school ’in de vergetelheid’, wordt het docentenberoep ’gestandaardiseerd’ en kan ’veel lesstof op elke willekeurige plek via de nieuwste ict-toepassingen aangeboden worden’.

Dit is veeleer een rampenplan dan een voorspelling: na de desintegratie van het Nederlandse gezinsleven, van de Nederlandse politiek en van Nederland in het algemeen, voorspelt Jungbluth nu de desintegratie van het Nederlandse onderwijs. In een tijd waarin Nederland wanhopig probeert een kenniseconomie op poten te zetten, schetst Jungbluth een scenario waarin de rol van kennis volstrekt achterwege blijft, want wat een ’gestandaardiseerde’ docent nu precies doet, blijft onduidelijk.

En in zijn vergelijking met de immer innovatieve elektricien, doet het GroenLinks-kamerlid net alsof een docent zich bevindt in een volledige stagnatie. Als er één beroep is waarbij je jezelf dagelijks verbetert, elk lesuur met jezelf en je omgeving geconfronteerd wordt, en telkens weer nieuwe methodes en vaardigheden moet invoeren, dan is het wel het leraarschap.

De reden dat veel docenten gaan steigeren bij het begrip ’vernieuwing’ is dat veel van de vernieuwende ideeën, zoals die van Jungbluth, te absurd voor woorden zijn en veelal geformuleerd worden door onderzoekers die geen seconde voor de klas hebben doorgebracht. Hierdoor ontstaat een polarisatie tussen vernieuwing enerzijds en conservatisme anderzijds. Ik heb jaren lesgegeven in Engeland maar dat heb ik daar nooit meegemaakt. Vernieuwing is daar geen synoniem voor vernieling en onderwijsonderzoekers komen er uit het veld.

En hoe stelt Jungbluth zich pubers voor die op elke willekeurige plek met het onderwijsaanbod bezig zijn via de nieuwste ict-toepassingen? Koestert hij echt de naïeve illusie dat deze pubers vrijwillig aan het werk zullen gaan? Beseft hij niet dat in een tijd waarin vaardigheden ontwikkeld moeten worden, een passieve plaats achter de computer nergens toe leidt? En als het begrip ’school’ verdwijnt, waar blijft dan de zorgplicht, het sociale kader, de kenniseconomie? Zijn gebrek aan inzicht blijkt wel uit zijn uitspraak dat men zich in 2050 wegens de digitalisering ’niet meer voor Harvard hoeft in te schrijven, omdat Harvard voor iedereen beschikbaar is’. Alsof Harvard iets is wat men zich via de digitale snelweg eigen kan maken. Uit mijn ervaring als student aan de universiteit van Cambridge (nummer 2 op de wereldranglijst) blijkt dat het succes van een topuniversiteit ligt in de dialoog, de discussie, de inspirerende interactie met docenten en de zware selectie van de studenten. De boeken van professoren van Harvard of Cambridge zijn al voor iedereen toegankelijk, het succes van een topuniversiteit zal echter nooit gedigitaliseerd kunnen worden.

Het lijkt mij constructiever om in plaats van docenten af te schaffen, een oplossing voor het lerarentekort te bedenken, en om in plaats van scholen op te heffen, de kwaliteit van scholen, als basis van de kennis-economie en de sociale integratie, te waarborgen. Als alle onderwijsonderzoekers zich voor de klas zouden begeven, zou al een deel van het lerarentekort opgelost zijn, en als het geld dat wordt uitgegeven aan onderzoek aan scholen zou worden gespendeerd, zou dat ook een stap in de goede richting zijn. Laat leraren lesgeven, laat leerlingen naar school gaan en laat de politici zorgen dat het kabinet niet voor de derde keer valt. Met enig geluk is er dan nog sprake van onderwijs in 2050!

Laurien Crump (27), M.A. is docent klassieke talen op het Utrechts Stedelijk Gymnasium.


Trouw, 04-08-2006

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB