Mensen met een laag inkomen kiezen voor een woonlening vaker voor een variabele rentevoet. Dat is risicovol, omdat net de laagste inkomens het moeilijk hebben om een rentestijging op te vangen.

Zowel de hoogste als de laagste inkomens opteren vaker voor een variabele rentevoet bij de lening voor hun huis. Dat doen ze om sterk uiteenlopende redenen, zo blijkt uit een studie van Sven Damen en Erik Buyst (KU Leuven). ‘Bij de hogere inkomens zijn het vooral de hoogst opgeleiden die meer geneigd zijn om een variabele rentevoet te kiezen’, zegt Damen. ‘Dat is logisch omdat zij betere carrièreperspectieven hebben. Zij kunnen een eventuele stijging van de hypotheekafbetalingen beter opvangen.’

Bij de laagste inkomens speelt opleiding geen rol. ‘Hoe hoger het leenbedrag in vergelijking met de waarde van het huis, hoe vaker voor een variabele rentevoet geopteerd wordt. Terwijl je net het omgekeerde zou verwachten, want zij hebben geen buffer om schokken op te vangen’, zegt Damen.
Dat de laagste inkomens toch voor een variabele rentevoet kiezen, hoewel ze dat beter niet zouden doen, is het resultaat van kortzichtigheid. Een variabele rentevoet is vaak lager, waardoor de initiële afbetaling financieel meer haalbaar is. Maar het risico bij een variabele rentevoet is hoger: de rente kan niet enkel dalen, maar ook stijgen. Vooral bij een financieel krappe situatie kan dat tot drama’s leiden.

Niet alleen voor huiseigenaars, maar ook voor banken houden leningen met een variabele rentevoet dus een risico in. Die risico’s zijn nog niet massaal boven water gekomen, omdat de rente gunstig evolueerde. ‘De voorbije jaren hebben we het geluk gehad dat rentevoeten zijn blijven dalen’, stelt Damen. ‘Maar dat de laagste inkomensprofielen voor een variabele rente kozen, is zorgwekkend.’

Kortzichtig

Damen en Buyst stellen in hun onderzoek vast dat niet alleen de laagste inkomens kortzichtig zijn bij de keuze tussen een vaste en een variabele rentevoet. Een vooruitziende koper houdt rekening met de verwachting of rentevoeten in de toekomst zullen stijgen of dalen. Maar uit de cijfers blijkt dat huiseigenaren vooral beslissen op basis van het verschil in rente op het moment dat de lening aangegaan wordt. Ze houden nauwelijks rekening met toekomstige verschillen.

Bij de huidige lage interestvoeten wordt maar zelden gekozen voor een variabele rentevoet. Vaak is die zelfs minder voordelig dan een vaste rentevoet. In 2014 was 27 procent van de nieuw afgesloten leningen variabel. Tien jaar geleden was dat nog 67 procent.

Bron: De Standaard
Datum: 17 april 2015

Mening:
Dit fenomeen, waarbij personen met een laag inkomen sneller kiezen voor een variabele rente, moeten we goed in het oog blijven houden. Ik vind het ietwat opvallend dat de banken iedereen toelaten om te speculeren op deze variabele rentes. Langs de ene kant vind ik het niet meer dan normaal dat iedereen de kans krijgt om dit, al dan niet berekende, risico te nemen. Maar langs de andere kant vind ik dat de banken moeten beseffen dat een toenemende rente voor gezinnen met een laag inkomen (die ingetekend hebben op een lening met variabele rente) een grote impact kan hebben. Zeker na de bankencrisis moeten de banken er voor zorgen dat er geen 'bellen' ontstaan en dat een zo groot mogelijke groep zijn leningen kan terugbetalen.