Slacht de kip met de gouden eieren

Luc Bonneux


Terwijl we gezonder zijn en langer leven dan ooit, stijgt het aantal mensen met een ‘chronische aandoening', schrijft LUC BONNEUX. Met dank aan de universitaire hebzucht. Zolang professoren geld binnenbrengen, worden ze door de medische faculteit omhelsd. Ook al hebben ze een dubbele agenda.


Terzake op Canvas hield maandag een debat over welke universiteit de maatschappij wil. Universiteiten zijn lucratieve bedrijven die van veel walletjes eten. De belangenverstrengeling tussen medische faculteiten, farmaceutische industrie en politiek vormt een acuut internationaal probleem. Rapporten van gereputeerde instellingen bevestigen dat, maar de oplossingen blijven steken in goede bedoelingen. De vraag is: welke medische opleiding en welk medisch onderzoek willen we, en hoe dwingen we die af?

De beide pandemieën van grieppaniek illustreren de problematiek. De eerste, de pandemie van vogelgrieppaniek, ontstond door de beschikbaarheid van griepremmers (Tamiflu). Er was geen vraag naar die medicijnen, ook al omdat bewijs dat die griepremmers complicaties konden voorkomen, ontbrak.

Waar er geen vraag is, kan ze worden geschapen: de angst voor epidemieën is deel van ons cultureel genoom. Academische virologen grepen een sinds 1997 circulerende vogelgriep aan om de mensheid de stuipen op het lijf te jagen. De politici wilden alles doen, behalve het allerkleinste risico nemen. Ze werden vooruit gejaagd door de virologen en stockeerden belachelijke hoeveelheden griepremmers: middelen die niet werkten tegen een pandemie die niet bestond.


VOMIT's

Dat was slechts een generale repetitie voor de Mexicaanse griep. Er is nooit een aanwijzing geweest dat dit virus een bedreiging kon vormen. Deze keer hadden dezelfde academische virologen een nieuwe griepvaccinatie te slijten. Door een noodprocedure werden die nauwelijks geteste vaccinaties goedgekeurd. Wat volgde, werd door het Nederlands Geneesmiddelenbulletin droog beschreven als het grootste farmaceutische veiligheidsonderzoek uit de geschiedenis, en dat op kosten van de gemeenschap.

Na dat opzichtige debacle werden de verantwoordelijke virologen op het matje geroepen door de medische faculteiten, om hen te feliciteren voor het vele geld dat ze hadden binnengehaald. Dergelijke deskundigen hebben honderden publicaties op hun naam, gefinancierd door de industrie. Ze zitten in alle adviescommissies en zijn de sleutelpersonen die het beleid van de Wereldgezondheidsorganisatie bepalen. Berouw tonen ze niet: ze roepen alweer op om te vaccineren tegen een nieuwe griepvariant.

In werkelijkheid is de griepvaccinatie een slecht vaccin, een resultaat van sluipende besluitvorming gedirigeerd door academische deskundigen. Maar door het jaarlijks terugkerende karakter is ze winstgevend voor alle belanghebbende partijen. Een gevolg van door winst gedreven medisch onderzoek is dat we zijn blijven zitten met dit slecht griepvaccin: je slacht de kip met de gouden eieren niet. Tegenover het handjevol strijders voor de evidence based medicine (EBM), die aanklagen dat de werkzaamheid van het vaccin nog steeds niet bewezen is, staat een leger hoogleraren om met veel imponeergedrag hun winkel te verdedigen.

Goede geneeskunde is gebaseerd op het principe van niets doen bij twijfel, goede wetenschap is gebaseerd op het principe van de verwerping. Van beide wil de moderne medische faculteit niet meer weten. Niet ingrijpen, kleine risico's aanvaarden en doodlopend onderzoek afstoten betekent geld laten liggen. De universitaire (universele?) hebzucht resulteert in een politiek van bangmakerij en medicalisatie. Terwijl we gezonder zijn dan ooit en langer leven dan ooit, stijgt het aantal mensen met een ‘chronische aandoening' geleidelijk naar 100 procent. Screening en ‘check up' veroorzaken steeds meer ‘VOMIT's' (victims of medical investigative technology): slachtoffers van overbodige diagnostiek en de niet ongevaarlijke behandelingen die er het gevolg van zijn. Weldra zijn de laatsten die zich nog gezond wanen manische psychoten die hun pillen niet pakken.


Mars der dwazen

De farmaceutische industrie bestaat door geld te verdienen, maar ze wordt ook scherp in het oog gehouden. De ware verantwoordelijken in deze mars der dwazen zijn de professoren met dubbele agenda's. Ze zijn aan niemand verantwoording verschuldigd. Zolang ze (veel) geld binnenbrengen en niet apert frauderen, worden ze door de medische faculteit omhelsd. Onder hun habijt uit de Renaissance dragen ze het T-shirt van de moderne lobbyist. De industrie die nog maar een kwart van hun leugens hardop zou durven te herhalen, wordt prompt aan het dichtstbijzijnde kruis genageld. Het is evident dat de industrie hen tracht in te kopen. Onder het mom van deskundig advies van een onafhankelijke wetenschapper krijgt de industrie dubieuze publiciteit verkocht.

De vaststelling dat er een krachtige firewall moet staan tussen advisering van burger en beleid en universitaire deskundigen met potentieel dubbele agenda's, is onvermijdelijk, maar wordt nog te zelden in praktijk gebracht. Waar in de industrie veel ‘checks en balances' zijn, zijn die afwezig op de universiteit. Hoe we die moeten invoeren en versterken om overbodig, duur en bedrieglijk onderzoek te verhinderen, blijft onduidelijk.

Wat nuttig en overbodig is, is ook een politieke keuze. Vroeg of laat zullen we het toch moeten hebben over welke medische faculteit we willen: het vetzuchtige consultancybureau in dienst van de meestbiedende, of de magere dienaar van de volksgezondheid?


DS, 01-03-2012 (Luc Bonneux)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB