Balkenende IV gevallen over besluit Uruzgan


Den Haag, 20 febr. Het vierde kabinet-Balkenende is zaterdag in de vroege ochtend gevallen. De coalitiepartijen hebben geen enkel vertrouwen meer in elkaar om verder te regeren. De PvdA-ministers besloten uit het kabinet te stappen. De overige bewindslieden stellen hun portefeuille ter beschikking.


Volgens bronnen rond de onderhandelingen was er sprake van een harde confrontatie tussen CDA en PvdA. Premier Jan Peter Balkenende gaf iets na vier uur 's nachts een korte persverklaring. „Waar vertrouwen ontbreekt, is een poging om het over de inhoud eens te worden bij voorbaat tot mislukken gedoemd.”

Urenlange onderhandelingen in de Trêveszaal leidden niet tot een akkoord over een besluit om de missie in Uruzgan te beëindigen. CDA- en ChristenUnie-bewindslieden waren niet bereid om te voldoen aan het ultimatum van vicepremier Bos. De PvdA-leider had geeist om vrijdag een definitief besluit te nemen om het NAVO-verzoek om langer in de Afghaanse provincie te blijven af te wijzen.

Het is de vierde keer dat een kabinet onder leiding van Jan Peter Balkenende de eindstreep niet haalt.

Verschillende bewindslieden onderstreepten gistermorgen dat het kabinet ging zoeken naar een uitweg. „Inzet is om de zaak op te lossen”, zei vicepremier Bos (PvdA). „Het wordt een hele zware klus.” De PvdA-bewindslieden hadden op dat moment al in intern beraad besloten niet van het eerder genomen standpunt af te wijken.


Nieuwe verkiezingen binnen 3 maanden

Als premier Jan Peter Balkenende bij koningin Beatrix het ontslag van zijn kabinet heeft aangeboden, worden uiterlijk 83 dagen nadat de koningin het ontbindingsbesluit heeft ondertekend, nieuwe verkiezingen gehouden.

In de ministerraad zou in de loop van de dag de vraag aan de orde zijn gekomen of de drie coalitiepartijen nog vertrouwen in elkaar hebben. Uiteindelijk werd de conclusie getrokken dat dat er niet meer was.

Rond drie uur werd door premier Balkenende een finaal voorstel op tafel gelegd, dat door PvdA-ministers niet werd geaccepteerd. Het voorstel zou volgens PvdA’ers weinig meer inhouden dan de uitgangspositie van het CDA-smaldeel in het kabinet.

Het CDA en de ChristenUnie verklaarden bij aanvang van de ministerraad nog niet te willen besluiten over de Uruzgan-missie, omdat meerdere opties voor een Nederlandse bijdrage in Afghanistan nog worden onderzocht. Op dat standpunt zouden ze volgens bronnen de hele nacht blijven staan. Ook de PvdA was in al die uren overleg niet van mening veranderd.

Het kabinet-Balkenende IV, dat op 22 februari 2007 aantrad, heeft net geen drie jaar geregeerd. Het wilde vooral rust brengen en de sociale samenhang versterken na een roerige periode van hervormingen. Het kabinet wilde vooral investeren in de samenhang van de samenleving, maar had te maken met veel incidenten.


Blog NRC, 20-02-2010

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

VS beducht voor domino-effect


Het Nederlandse vertrek uit Afghanistan maakt de weg vrij voor andere NAVO-landen om weg te gaan en sterkt conservatieve critici, zo vreest Washington.


„Bijzonder lastig voor de president”, zegt Bruce Riedel, lid van Barack Obama’s transitieteam en voorzitter van de werkgroep die begin vorig jaar voor het Witte Huis een nieuwe Afghanistanstrategie opstelde. „Dit speelt de conservatieve critici van de president in de kaart”, aldus Larry Korb, oud-staatssecretaris van Defensie en werkzaam bij het vooruitstrevende Center for American Progress, dat nauwe banden met de regering-Obama onderhoudt.


Een klap

„Een klap voor Obama”, zegt J. Alexander Thier, een van de invloedrijkste Afghanistan-deskundigen in Washington en verbonden aan het U.S. Institute of Peace.

De Nederlandse politiek speelt gewoonlijk geen rol in Washington, en ook dit weekeinde hield de aandacht voor de val van Balkenende IV niet over. Schaatser Mark Tuitert was zaterdagavond live op prime time op tv te zien, terwijl The Washington Post het Hollandse politieke drama in zijn zondageditie afdeed op pagina 16, in drie alinea’s.

Maar degenen in de Amerikaanse hoofdstad die het Afghanistan- beleid van Obama nauwgezet volgen waren gisteren hongerig naar kennis over de breuk in de coalitie. Zij vrezen dat het vertrek van de Nederlandse manschappen voor meer landen de weg vrijmaakt om de NAVO-missie te verlaten. Ze voorzien dat dit de conservatieve kritiek op Obama versterkt. En ze voorspellen dat de Nederlandse invloed in Washington, toch al niet enorm, zal afnemen.

„De ironie is dat dit gebeurt nu het gevecht van de NAVO in Afghanistan eindelijk de goede kant opgaat”, zegt Riedel. Hij ziet wel dat Nederland „de veerkracht van zijn krijgsmacht tot het uiterste heeft opgerekt”. Maar „het frustrerende” is volgens hem dat ook Canada later dit jaar vermoedelijk besluit Afghanistan te verlaten – en dat stelt Obama voor behoorlijke problemen.


Domino-effect

„De grote zorg voor de regering is dat dit een domino-effect teweegbrengt. Ik weet dat ze daar erg mee bezig zijn”, zegt hij.

Bovendien is de Afghaanse oorlog ook in de VS allang niet populair meer – hoewel de waardering de laatste maanden iets oploopt. „De vermoeidheid over de oorlog is in de partij van Obama een groot thema. Dat maakt de stap van Nederland extra moeilijk voor hem.”

Volgens Larry Korb komt daar nog bij dat de beslissing van Nederland koren op de molen is van de conservatieve critici van de president.

Obama voerde in zijn verkiezingscampagne aan dat hij door zijn populariteit meer gedaan zou krijgen in de wereld dan zijn voorganger George W. Bush. Het blijkt tot nu toe bitter tegen te vallen.

„Het is faire kritiek”, zegt Korb. „Dankzij Obama is het aanzien van ons land enorm gestegen – maar wat schieten we daar eigenlijk mee op?” ‘Kopenhagen’ viel zwaar tegen, de vernieuwde betrekkingen met Iran hebben tot nu toe geen tastbaar resultaat, zelfs de NAVO is een afknapper.

„Secretaris-generaal Rasmussen zou 7.000 extra troepen voor Afghanistan leveren, nou, dat blijkt nogal tegen te vallen”, zegt Korb.


Slecht voor de beeldvorming

Oude conservatieve reflexen – dat confrontatie effectiever is dan vriendschappelijke betrekkingen, dat Amerikaanse populariteit geen graadmeter is voor succes – winnen in de VS daarom weer terrein. „En het is steeds moeilijker er iets tegenin te brengen.”

Het ellendigste aspect daarvan, zegt J. Alexander Thier (U.S. Institute of Peace), die jarenlang in Afghanistan woonde, is dat het Nederlandse besluit ook nog tot de val van het kabinet heeft geleid. „Heel, heel slecht voor de beeldvorming.”

En de Talibaan zullen zeker nu kansen zien als Nederland zijn missie overdraagt aan, vermoedelijk, de VS. „Een goed moment om de aanvallen op te voeren”, aldus Thier. Zo bezien zijn er voor Amerika alleen maar schaduwkanten aan het vertrek van Nederland. In de VS stimuleert dit het verzet tegen de oorlog, andere bondgenoten kunnen volgen, de Talibaan krijgen een nieuwe kans. „Dit komt heel hard aan in de regering”, zegt Thier.


De G20

Dat Nederland nu invloed verliest in Washington staat voor bijna iedereen vast. De entree in het Witte Huis voor de premier zal moeilijker worden. Geïntensiveerde samenwerking van Nederlandse inlichtingendiensten met de VS, Canada, Australië en Groot-Brittannië is vermoedelijk van de baan. Een invitatie voor de volgende G20 in Canada is onwaarschijnlijk. Geen zaken die openlijk worden uitgespeeld, „maar ik denk wel dat Nederland schade oploopt”, zegt Riedel.

Maar er zijn volgens hem ook manieren om de schade te beperken. Nu Pakistan recentelijk meewerkte aan de arrestatie van Talibaankopstukken is het mogelijk, oppert hij, dat Nederland daar civiele programma’s opzet.

Zo werd de tweede man van de Talibaan opgepakt in Karachi. „Een stad aan het water. Misschien kan Nederland helpen bij het herstel van de economie daar. Ik noem maar wat. Een stedenband Amsterdam-Karachi? Het is na dit weekeinde belangrijk dat uw land wordt gezien als onderdeel van de oplossing. Niet als onderdeel van het probleem.”


Blog NRC, 22-02-2010

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Nederland wordt onbestuurbaar


Met de Nederlandse lokale verkiezingen, nu woensdag, zal volgens HANS WANSINK blijken hoe erg het gesteld is met het Nederlandse politieke landschap, waar de centrumpartijen alsmaar kleiner worden en moeite hebben om zich te profileren, terwijl de populist Geert Wilders met alle aandacht gaat lopen.


De val van het vierde kabinet-Balkenende, zaterdagochtend 20 februari om 4uur, kwam toch nog onverwacht. Het heeft er alle schijn van dat de hoofdrolspelers, CDA-premier Jan Peter Balkenende en PVDA-vicepremier Wouter Bos, de zaak uit hun handen hebben laten vallen. Dat aan de missie van de circa 1.700 troepen van Nederland als 'leidende natie' in de Afghaanse provincie Uruzgan deze zomer een einde zou komen, stond vast. Maar het verzoek van de Navo om een kleinere bijdrage te blijven leveren, was alleszins redelijk. En ook zeker verkoopbaar aan de van de Amerikaanse president Barack Obama bezeten achterban van de Partij van de Arbeid. Een zakelijke discussie daarover, liefst na de gemeenteraadsverkiezingen van woensdag 3maart, zou zeker tot een werkbaar compromis hebben kunnen leiden.

De PVDA dacht de zaak op de spits te kunnen drijven zonder dat het kabinet zou vallen. De fractie van de PVDA in de Tweede Kamer eiste een kabinetsbesluit over de Nederlandse betrokkenheid vóór 1maart, waarbij blijven in Uruzgan was uitgesloten. Daarmee zouden de sociaaldemocraten dan mooie sier kunnen maken in de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen. De irritatie hierover was niet alleen groot bij de christendemocraten van het CDA, maar ook bij de christensocialen van de - dicht bij de PVDA staande - kleine coalitiepartner de ChristenUnie. Ook uit dat laatste blijkt dat Wouter Bos zijn hand heeft overspeeld.

Nog maar een paar maanden geleden was Bos opgelucht over het feit dat Balkenende niet naar Brussel vertrok om voorzitter van de Europese Raad te worden. Bos wilde deze zomer laten zien dat hij als minister van Financiën een intelligent plan kon maken om de staatshuishouding weer in het gareel te krijgen. Die zogenaamde 'heroverweging' (lees: afslanking) van staatstaken zou dan de inzet kunnen zijn van de stembusstrijd die voorzien was voor mei 2011.

Maar Bos werd met Kerstmis de pas afgesneden door Balkenende. In een interview in het weekblad Elsevier sprak de premier niet langer als aanvoerder van een centrumlinkse coalitie, maar als leider van het CDA. Hij had het over bezuinigingen van 30 tot maar liefst 50 miljard euro per jaar. Lastenverzwaring was taboe, de staat moest kleiner en de risico's van het leven konden wel wat meer bij de burgers zelf worden gelegd. We moesten, kortom, weer het spoor volgen naar de kabinetten-Balkenende I en II, toen het CDA en de liberale VVD de kern van de regering vormden. Het avontuurtje met de ChristenUnie en de PVDA moesten we meer als een pauzenummertje zien: even pas op de plaats om diep adem te halen voor de tweede etappe van Balkenendes grote hervormingsproject. Gingen de PVDA en de ChristenUnie dit meemaken? Balkenende haalde in Elsevier zijn schouders op: 'Elke denkbare coalitie moet deze richting inslaan.' Investeren in de coalitie was er niet meer bij, constateerde ook Wouter Bos. Vanaf toen, eind december vorig jaar, werden de messen geslepen.

Dat de val van het kabinet niettemin een bedrijfsongeluk was, blijkt zonneklaar uit het feit dat zowel het CDA als de Partij van de Arbeid een hoge prijs betalen. Beide partijen staan op zo'n 15zetels verlies in de peilingen (het CDA heeft nu 41zetels in de Tweede Kamer, de PVDA 33). Het gezag van de partijleiders is zwaar aangetast, van Balkenende nog meer dan van Bos. Een dramatische uitslag bij de gemeenteraadsverkiezingen van overmorgen kan leiden tot gemor in beide partijen. Hoewel het niet waarschijnlijk is dat het CDA voor de Kamerverkiezingen van 9juni de jonge minister Camiel Eurlings naar voren schuift en de PVDA de Amsterdamse burgemeester Job Cohen, zou naar mijn inschatting zo'n wissel van leiders door de kiezers wel worden gewaardeerd. Nu wordt die hete aardappel doorgeschoven tot na 9 juni, wanneer de christendemocraten en de sociaaldemocraten zichzelf zullen terugvinden in een onbegaanbaar politiek landschap.

Hoe dat landschap eruit gaat zien, konden we voor het eerst waarnemen bij de verkiezingen voor het Europees Parlement van 4 juni 2009. Opmerkelijk bij deze verkiezingen was hoe zwak de drie grote middenpartijen uit de bus kwamen: het CDA 20procent, de PVDA 12procent en de VVD 11procent. Voor het eerst in de Nederlandse parlementaire geschiedenis behaalden deze vertegenwoordigers van de drie hoofdstromingen in de politiek, de christendemocratie, de sociaaldemocratie en het liberalisme, gezamenlijk geen meerderheid. Geert Wilders daarentegen brak spectaculair door; met 17 procent werd de Partij voor de Vrijheid (met een nationalistisch, sterk anti-Europees programma) de op één na grootste partij.

Na de Kamerverkiezingen van juni tekent zich een nachtmerriescenario af van een coalitie die uit minstens vier partijen moet bestaan om een meerderheid in de Tweede Kamer te hebben.

Dat de PVV van Wilders met 17 procent van de stemmen de Nederlandse politiek in gijzeling kan houden, komt alleen maar omdat de andere partijen zo klein zijn. De partij van Wilders is een éénmansbedrijf, dat overmorgen alleen in de gemeenten Den Haag en Almere van de partij is. In die gemeenten kan de PVV de grootste worden, en ook op 9 juni zal de PVV het kristallisatiepunt van het ongenoegen van veel Nederlandse kiezers zijn. Dat Wilders direct regeringsverantwoordelijkheid zal willen nemen, ligt - gegeven de noodzaak dan compromissen te sluiten en gegeven het gebrek aan competent PVV-personeel - niet voor de hand. Hij opteert dan ook voor het Deense model: gedoogsteun vanuit de luwte van het parlement aan een rechts minderheidskabinet.

Bij de jongste peilingen haalt geen enkele partij 30zetels (de Tweede Kamer telt 150 leden, red.). Nederland is een land van minipartijtjes geworden die hun energie steken in het profileren van zichzelf door het overdrijven van de minieme verschillen met hun directe concurrenten. Zodat ze, eenmaal geroepen samen te werken in coalitieverband, onherkenbaar vervreemd zullen raken van hun ontgoochelde kiezers. Herstel van een gezond politiek leven waarin de Nederlandse kiezer daadwerkelijk iets te kiezen heeft, is moeilijk denkbaar zonder een hergroepering van de politieke partijen.

Hans Wansink werkte van 1999 tot januari 2010 als politiek commentator aan het Binnenhof in Den Haag. Zijn belangrijkste boek is 'De erfenis van Fortuyn. De Nederlandse democratie na de opstand van de kiezers' (2004).

Hans Wansink, historicus en jarenlang politiek commentator van de Volkskrant


DS, 01-03-2010

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB

Het democratisch deficit: nu ook in Nederland!


Er zijn geen treinrampen. De pensioenen, die vroeger veel lager waren, zijn er nu stukken hoger dan de onze. De gevangenissen zitten er niet overvol, integendeel, de lege cellen worden verhuurd. Er zitten geen putten in de wegen. De criminaliteit daalt. Er wordt in het parlement ernstig gedebatteerd over de inzet van de troepen in Afghanistan.


Ze hebben in dat parlement enkele bijbelvaste volksvertegenwoordigers van een Staatkundig Gereformeerde Partij die vinden dat hun land niets minder dan een theocratie moet worden, maar die – zelfs door links - met het grootst mogelijke respect worden behandeld. Als dat geen godsdienstvrijheid is.

En toch, en toch: ook Nederland stemt nu extreemrechts. En dan nog voor een eenmanspartij met een vreemde geblondeerde snoeshaan aan het hoofd, die pertinent weet dat hij nooit mee beleid zal voeren. Die met zijn onzinnige voorstellen van op de wal de stuurlui van de voorbijvarende partijtankers horendol maakt. En die daarvoor applaus krijgt.

De politiek en de samenleving verrechtsen. Dat weten we al lang. Het neoliberale discours, dat tijdens de bankencrisis zijn failliet had bewezen en aan het einde van zijn Latijn leek te zijn, galmt weer door de luidsprekers. De politici hadden al eerder hun economische macht uit handen gegeven en hebben verzuimd die terug te pakken. De machteloosheid straalt nu meer dan ooit van hen af. Dat maakt de mensen – niet onterecht - bang voor de toekomst. Die angst is de voedingsbodem van rechts. De politici willen wel, maar kunnen die angst niet meer wegnemen. Ze hebben zich overgegeven. En om helemaal zot te worden, verklaren de westerse topbedrijfsleiders doodleuk dat die Chinese planeconomie zo slecht nog niet is.

Net als in Europa, in België, is daardoor een democratisch deficit ontstaan. We moeten het zeggen zoals het is. Nostalgie naar de goede, oude zuilentijd waar de kiezer tenminste wist waar de partijen voor stonden – de katholieke, de socialistische en de liberale partij, weet je wel – moeten we zeker niet hebben. Die partijen hebben het democratisch deficit mee veroorzaakt. De foert-stem is hun verdiende loon. De kiezers die deze stem hebben uitgebracht, weten dat hun stem weggegooid is. En dat getuigt van weinig burgerzin, zeker in een land waar het toch zo slecht niet is om te leven. Maar die kiezer overladen met schuldgevoelens heeft geen zin.

Het democratisch deficit moet worden opgevuld. Dringend. Dat is de taak van de partijpolitiek zelf natuurlijk. Maar het is ook ons aller taak. Het is vooral de taak van het middenveld. Het democratisch deficit vul je niet (alleen) op door een referendum – en achteraf steekvlampolitiek - af te dwingen. Noch door te blijven zeuren over de onverantwoorde media. Het middenveld moet de bange burger opnieuw politiek bewust maken. De burger moet voelen dat hij zelfs met een klein actiecomiteetje - als het maar een draagvlak heeft in de buurt, de gemeente, de stad, het land - de politiek kan bijsturen. Dat die burger dus een beetje macht heeft. Dat hij niet zo angstig hoeft te zijn. Dat is natuurlijk gemakkelijker gezegd dan gedaan. Toch moet het verenigingsleven telkens weer nadenken over telkens weer nieuwe manieren om de burger weer politiek te engageren. Gelukkig groeit dat besef. Zeker bij de bezoekers van deze nieuwssite. Ja, toch?

Joost Loncin, oud-commentaarschrijver dagblad 'Het Volk'


Blog 'Dewereldmorgen.be', 05-03-2010

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB