De ‘vuilnisbakrichtingen’ van het onderwijs


Het onderwijs in Vlaanderen staat voor gigantische uitdagingen, maar het helpt niet als een eminent pedagoog als Dirk Van Damme bepaalde richtingen als ‘vuilnisbakken’ omschrijft.


De problemen in het Vlaamse onderwijs zijn talrijk: het oplopende lerarentekort, de oplopende kostprijs – waarbij nu ook de universiteiten denken aan een verhoging van het inschrijfgeld – en de afkalvende kennis van onze jongeren. Dat laatste bleek opnieuw uit een recente peiling van Step (Steunpunt toetsontwikkeling en peilingen) van middelbare scholieren op het einde van de eerste graad waarbij vooral leerlingen uit de zogenoemde B-stroom (het vroegere bso) voor basiskennis wiskunde faalden(DS 14 december).

De krant voegde er zelfs een aantal vragen bij die leerlingen zouden moeten kunnen oplossen. Vraag: een speler van een handbalploeg loopt tijdens een training één keer rond het veld van 40 meter bij 20 meter. Hoeveel meter legt hij af? Andere vraag: Als 60 procent van tweehonderd gamers verklaart dat ze Playstation verkiezen boven Xbox, hoeveel gamers vinden Playstation dan leuker?

Niemand kan onder de mat vegen dat het onderwijs door een diep dal gaat en het is goed dat minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) wat er op school gebeurt op een fundamentele manier wil laten doorlichten. Wel kun je je afvragen wat er concreet zal gebeuren met de liefst 58 adviezen en tien speerpunten die de commissie-Brinckman in oktober 2021 formuleerde om de onderwijskwaliteit op te krikken.


Nóg een blik experts

Nu heeft Weyts een vers blik experts opengetrokken om nog maar eens de problemen waarmee het onderwijs kampt in kaart brengen. Eind 2023 moeten die experts met hun adviezen en oplossingen komen. Ik mag hopen dat de minister veel zinvolle ideeën die Brinckman en de zijnen voorstelden, niet verticaal klasseert. Ik hoop vooral dat hij in de tussentijd niet alles op de lange baan schuift en voortdurend verwijst naar wat de nieuwe groep experts pas over een jaar uit haar hoge hoed zal toveren. Daarvoor zijn de problemen te urgent.

Die nieuwe denktank wordt geleid door Dirk Van Damme, eminent pedagoog en onderwijsexpert die een resem adelbrieven kan voorleggen. Hij was onder meer gedelegeerd bestuurder van het Gemeenschapsonderwijs, kabinetschef toen Frank Vandenbroucke (Vooruit) minister van Onderwijs was en van 2008 tot 2021 diensthoofd van het Centre for Educational Research and Innovation van de Oeso.

Zijn gezag is dus groot en daarom is het zo jammer dat hij als reactie op de nieuwe cijfers van de onderwijspeiling sommige richtingen omschrijft als het afval van het onderwijs. Letterlijk zei hij: ‘Met de invoering van de A- en B-stroom hebben ze, om het lelijk uit te drukken, een beetje een georganiseerde vuilnisbak gemaakt.’ Zijn die ‘ze’ de politici, die op voorspraak van experts ooit die beslissing namen?


Stigmatisering

Ik wil geenszins de diverse fundamentele problemen ontkennen waarmee het onderwijs worstelt, maar dat onderwijs is niet geholpen bij een ronduit beschamende verklaring van een van de grootste onderwijsexperts ter wereld. Ik vraag mij af hoe de leerlingen zich voelen die in die ‘vuilnisbakrichtingen’ zitten als ze dat horen of lezen. Ik vraag me af hoe de leraars die er lesgeven zich daarbij voelen. Die richtingen kampen al met een dramatisch tekort aan gemotiveerde leerkrachten en zo’n verklaring zal dat probleem niet verhelpen.

Die verklaring bewijst vooral hoe diep de stigmatisering van leerlingen en leerkrachten in de B-stroom niet alleen onze taal, maar ook ons denkpatroon is binnengeslopen. Net een belangrijke pedagoog als Van Damme zou er zich voor moeten hoeden die terminologie te gebruiken. Eigenlijk zou hij zich moeten verontschuldigen.

Ik ben er zeker van dat Van Damme van goede wil is en dat ons onderwijs met zijn expertise en die van zijn werkgroep gebaat zal zijn. Mag ik hem en de leden van zijn werkgroep wel adviseren om in hun taalgebruik voortaan elke vorm van stigmatisering te vermijden? Benoem de problemen, geef heldere en duidelijke suggesties waar de politiek, de koepels en de scholen mee aan de slag kunnen, maar weiger te aanvaarden dat er over jonge mensen en hun leerkrachten wordt gesproken alsof de richting die ze volgen minderwaardig en beklagenswaardig is.


DS, 16-12-2022 (John Vervoort)