Waarom nieuwe verkiezingen in Israël weinig hoop bieden


> Regeringsvorming van Livni is mislukt > Rechtse Likoed ligt in peilingen op kop > Kans op vredesakkoord neemt verder af


Op de Westelijke Jordaanoever speelde de Palestijnse nationale voetbalploeg gisteren voor het eerst een thuismatch tegen Jordanië, in een gloednieuw stadion, niet zo ver van Jeruzalem. Belangrijker dan de uitslag, was het signaal dat van de wedstrijd uitging: de Palestijnen blijven streven naar een eigen onafhankelijke staat, met Oost-Jeruzalem als hoofdstad.

Een paar tientallen kilometer verder, aan de andere kant van de Israëlische scheidingsmuur, liet de Israëlische politica Tzipi Livni aan president Shimon Peres weten dat ze haar pogingen opgeeft om een nieuwe regering te vormen.

Livni won half september met de hakken over de sloot de interne verkiezing bij Kadima voor het partijleiderschap en kreeg de kans om in de voetsporen te treden van Golda Meir, die van 1969 tot 1974 premier van Israël was. Maar ze slaagde er niet in om een meerderheid achter zich te krijgen: behalve de Arbeidspartij, gaf geen enkele andere partij thuis.

De ultraorthodoxe Shas-partij had vrijdag al laten weten dat ze niet wou meedoen, omdat Livni niet inging op haar eisen: extra kinderbijslagen voor de armste gezinnen en onderhandelingen met de Palestijnen over het statuut van Jeruzalem uitsluiten.

Ook de rabbijnen van de andere ultraorthodoxe partij, Verenigd Torah Jodendom, lieten zaterdag weten dat ze niet wilden toetreden tot een regering die niet op voorhand gesprekken over de kwestie-Jeruzalem uitsloot.

En zo restte Livni niets anders dan de handdoek in de ring te gooien. 'Ik ben ziek van al die afperserij', zou ze tegen haar adviseurs gezegd hebben. 'We zullen al die helden binnen 90 dagen terugzien.'

Binnen drie maanden moeten de Israëli's opnieuw naar de stembus. Of dat veel zal oplossen, is zeer de vraag. De massale immigratie van joden uit onder meer de voormalige Sovjet-Unie sinds het begin van de jaren negentig heeft het kiezerskorps in Israël nog heterogener gemaakt dan het al was. Met het systeem van evenredige vertegenwoordiging levert elke verkiezing een nog meer versnipperd politiek landschap op, waardoor het steeds moeilijker wordt om een stabiele regering te vormen. Dat zal in februari niet anders zijn.

Uit peilingen blijkt bovendien al maandenlang dat de grote winnaar van de verkiezingen de Likoed-partij van oud-premier Benjamin Netanyahu wordt. Onderhandelingen met de Palestijnen over vrede is voor 'Bibi' de laatste van zijn prioriteiten, spreken over een Palestijnse staat en een mogelijke deling van Jeruzalem is taboe.

Volgens de Israëlische kranten werkt Netanyahu achter de schermen aan toenadering met de ultraorthodoxe Shas-partij, hoe contradictorisch dat ook mag klinken: Shas komt vooral op voor de arme lagen van de bevolking, waarvan de rangen sterk groeiden onder en door het neoliberale beleid van Netanyahu toen die premier was. Maar Jeruzalem is een van de bindende factoren tussen Likoed en Shas.

Onder invloed van voormalig premier Ariel Sharon, was Livni net als ontslagnemend premier Ehud Olmert tot de conclusie gekomen dat het alternatief voor een tweestatenoplossing met de Palestijnen nog erger is: één staat voor joden én Palestijnen, die demografisch sterker groeien. 'Dan krijgen we een strijd voor gelijke stemrechten op zijn Zuid-Afrikaans', zei Olmert eind vorig jaar. 'Als dat gebeurt, is het gedaan met de staat Israël.'

In september verklaarde hij dat hij tot het inzicht was gekomen dat Israël het grootste deel van de sinds 1967 bezette gebieden zal moeten teruggeven, dus ook Oost-Jeruzalem. 'Wat ik zeg, heeft nooit eerder een Israëlische leider gezegd', sprak Olmert.

Je kan je afvragen waarom ook Olmerts regering de nederzettingen is blijven uitbreiden en waarom de wijsheid pas met jaren vertraging komt: twaalf jaar geleden, toen hij nog burgemeester van Jeruzalem was, bezwoer hij een Belgische delegatie dat Jeruzalem de eeuwige en ondeelbare hoofdstad van Israël was en dat de Palestijnen er niets verloren hadden.

Zijn nieuwe inzichten waren weliswaar niet uit altruïsme geboren, maar vormen een goede basis voor vrede tussen Israëli's en Palestijnen. Ze zijn alleen nog niet doorgedrongen tot Bibi Netanyahu of de rabbijnen van Shas, die onverzettelijk blijven.

Het beste wat Ehud Olmert kan doen, is de komende maanden samen met president Mahmoud Abbas een concreet vredesakkoord uitwerken en dat in februari als platform van Kadima voorstellen aan de Israëlische kiezer. Als het waar is dat de patiënten (de Israëli's) klaar zijn voor de operatie, maar dat de dokters (politici) lafaards zijn, zoals de schrijver Amos Oz zegt, dan moet Olmert al zijn moed bijeenrapen en zijn inzicht vertalen in realiteit.

Een parlementslid van Likoed kondigde gisteren alvast aan dat hij een wetsvoorstel zal indienen dat de ontslagnemende premier zou verbieden om te onderhandelen over een akkoord waarbij grondgebied zou worden afgestaan.

Bart Beirlant is chef buitenland


DS, 27-10-2008

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB