Gidsland is richting kwijt - De Nederlandse maatschappij lijkt in morele dip te zitten.


Jarenlang wentelden de Nederlanders zich genoegzaam in hun gezaghebbende positie als moreel gidsland. Van dat imago blijft zo langzamerhand niets meer over. Premier Jan Peter Balkenende probeerde met een maatschappelijk debat over 'normen en waarden' nog iets te doen aan het opborrelende Grote Ongenoegen, de verhuftering, het individualisme, de morele fragmentering en de aan agressie grenzende assertiviteit, die er hoe langer hoe meer voor zorgen dat het maatschappelijk klimaat in de drukbevolkte regio's van Nederland nogal kil en guur aanvoelt.

Hans Boutellier, als psycholoog werkzaam bij het ministerie van Justitie, schetste in 2003 in zijn boek De veiligheidsutopie: Hedendaags onbehagen en verlangen rond misdaad en straf hoe 'de Nederlandse maatschappij op de toppen van haar zenuwen leeft'. Boutellier sprak over 'de tegenstrijdigheid dat burgers enerzijds het maximum aan vrijheid voor zichzelf opeisen en anderzijds een krachtig optreden van de overheid verwachten om de negatieve gevolgen van die vrijheid in te dammen'.

Het werd er niet beter op. Een nieuwe aanslag op een lagere school voor moslims, gevechten tussen allochtone moslims en autochtone jongeren, zware rellen na een tv-uitzending over een achterstandswijk. Het is de trieste 'nieuwsoogst' van een week. De Nederlandse samenleving is de weg kwijt, zeker sinds 11 september en de moorden op 'grootste Nederlander' Pim Fortuyn en cineast Theo van Gogh. Opvallend is hoe de maskers van schijntolerantie zijn afgevallen. Gemeenten zetten steeds vaker legale, asielzoekende families op straat omdat er vanuit Den Haag wordt bezuinigd op de opvang voor vluchtelingen. En in de strijd tegen het moslimfundamentalisme lijkt men er alles aan te willen doen om de verwezenlijking van jaren integratiebeleid zo snel mogelijk om zeep te helpen. In een parlementair debat over de brandstichting bij de islamitische school en daaruit voortvloeiende conflicten, kan de voor integratie bevoegde minister Rita Verdonk het niet nalaten ook steeds te wijzen op 'criminaliteit bij allochtone jongeren', zo beet een oppositiepartij haar toe. Met een premier die sprak van 'oorlog' na de moord op Van Gogh speelt de politiek een soms dubieuze rol.

Ook sommige media brengen niet bepaald rust in de tent. De Telegraaf, de grootste krant van Nederland, sprak afgelopen week van een 'Grote volkswoede' omdat de vermeende moslimextremist Samir A. door een rechtbank werd vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs: 'Terwijl in de Amsterdamse ArenA een immense antiterreuroefening aan de gang was, werd in Nieuwegein een van de grootste terroristen zomaar losgelaten.' Er lijkt een voedingsbodem ontstaan voor een nieuwe Fortuyn. Hopelijk luistert Nederland meer naar zijn schrijvers en intellectuelen dan naar zijn media en politici.

Hans Van Scharen, Knack 13-04-2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB