Schuiven met vastbenoemde leraars: de zij-instromer is de dupe


Veel scholen moeten verplicht een elders vastbenoemde leraar een plek geven. “Ik zou iemand die zijn job in de privésector opgaf na een maand moeten ontslaan. Dat kan toch niet?”


Van een leraar bouw die plots robotjes moet programmeren tot iemand die na twintig jaar in een school als technisch adviseur – met kapotte knieën – opnieuw turnleraar wordt: wie gekke mismatches op de arbeidsmarkt zoekt, vindt in het onderwijs meer dan voldoende inspiratie. De gevolgen zijn helaas minder kleurrijk. “Elk jaar levert dit schrijnende en pijnlijke situaties op”, zegt Joke Knockaert, directeur van Havenschool VTI in Zeebrugge.

Waar knelt het schoentje? Ondanks het lerarentekort in Vlaanderen zijn er elk jaar duizenden vastbenoemde leerkrachten die (deels) geen plek meer hebben op hun school. Omdat er minder leerlingen zijn of omdat richtingen uitdoven, krijgen zij een andere opdracht toegewezen. In het meest recente rapport van de Vlaamse reaffectatiecommissie gaat het om 7.695 personeelsleden. Hoewel de meeste mensen binnen de scholengroep een nieuwe plek vinden, worden elk jaar ook honderden leerkrachten door een reaffectatiecommissie herverdeeld. Ze worden uitgezonden naar een school in een straal van 60 kilometer, zonder enige vorm van gesprek of sollicitatie.


Draak voor iedereen

Dat systeem lijkt op papier logisch: van vastbenoemde leraars met een voltijdse wedde kan verwacht worden dat ze les geven. Alleen: in de realiteit is zo’n reaffectatie vaak een draak voor alle partijen. “Het systeem is gigantisch oubollig en onmenselijk”, zegt Knockaert. Dat de commissie een leraar bouw plots dakwerken laat geven omdat het toevallig onder de administratieve noemer “bouw” valt, toont volgens haar aan waar het fout zit. “Dat is extreem pijnlijk voor die leraar. Die moet naar een school, vaak ver weg, waar hij of zij ongewenst is, om iets te geven waar hij of zij onbekwaam voor is.”

Ook de betrokken school is op twee vlakken het slachtoffer, merkt Pieter Roets, directeur van het VTI in Ieper, op. “Het gaat over het gebrek aan een positief personeelsbeleid. Overduidelijk. Maar het gaat ook over kwaliteitsvol onderwijs”, zegt hij. Roets heeft dit jaar in zijn korps een gereaffecteerde leraar die als praktijkleraar plots technisch tekenen of sterkteleer moet geven. Beiden zien in dat dit onmogelijk is. “Ik kan het niet maken om zo iemand voor een klas te zetten die leerlingen voorbereidt op hoger onderwijs”, zegt hij. “Voor die vakken hebben we gericht gezocht naar gespecialiseerde leraars, met een bachelor bouwkunde of bouwtechnologie.”


Open brief

De timing maakt bovendien nog een derde slachtoffer, zegt Knockaert. De brief over de reaffectatie wordt in de loop van oktober verstuurd. Omdat je als school (bijna) geen keuze hebt, vliegt vrijwel altijd de persoon die het meest recent werd aangeworven uit het team. Dat zijn afgestudeerden en zij-instromers. “Ik heb net iemand overtuigd om ontslag te nemen op zijn job om bij ons aan de slag te gaan. En dan moet ik die persoon een maand later alweer laten gaan, omdat iemand anders zijn plek komt innemen? Dat is onmenselijk”, zegt Knockaert. “In tijden van lerarentekort moeten we nieuwe mensen koesteren. En niet met de onzekerheid laten leven dat ze in oktober al op straat kunnen staan.”

Bij Roets is de situatie identiek. Bij hem kwamen drie startende leerkrachten in de gevarenzone. “Ik zou iemand die zijn job in de privésector opgaf na een maand opnieuw moeten ontslaan? Dat kan ik toch niet maken? Als ik die mensen nu laat gaan, dan is hun ervaring zo negatief dat ze nooit meer aan onderwijs zullen denken.”

Vier jaar geleden schreven meer dan honderd directeurs in een open brief al dat er te veel van deze hallucinante verhalen in onderwijs circuleren. De reaffectatiecommissie was toen pas opnieuw in het leven geroepen door Ben Weyts (N-VA). Hoewel dat volgens hem een maatregel was tegen het lerarentekort, waren die directeurs het daar niet mee eens. “Dit is net nefast voor onze werking”, was toen de boodschap.

Bij de start van de nieuwe beleidsperiode vraagt Vlaams Parlementslid Loes Vandromme (CD&V) zich af of het systeem nog een toekomst heeft. “Reaffectatie bemoeilijkt een modern hr-beleid en is voor niemand optimaal. Niet voor de vastbenoemde leerkracht, niet voor de tijdelijke personeelsleden die weggeduwd worden en niet voor directeurs die weinig invloed hebben op de samenstelling van hun team”, zegt ze. “Het komt ook de kwaliteit van ons onderwijs niet ten goede.” Vandromme verwijst ook naar het rapport van de Commissie van Wijzen. Daar wordt voorgesteld om de huidige reaffectatieregeling af te schaffen.

Minister van Onderwijs Zuhal Demir (N-VA) liet in de commissie weten dat ze belooft om dit vast te pakken en in overleg te gaan met de sociale partners.


Blog DS, 19-11-2024 (Klaas Maenhout)