DE EU-VOORZITTER MAG AMBITIEUS ZIJN


De redding van de euro is een feit, maar ze mag niet ten koste gaan van de gedurende een halve eeuw opgebouwde Europese waarden. BART STAES legt uit hoe een herstelbeleid sociaal kan zijn en een crisis een opportuniteit.


Het Belgisch voorzitterschap van de EU houdt het graag low profile, maar beseft maar al te goed wat er op het spel staat. Men hoeft geen grote woorden te spreken om toch ambitieus te zijn. Het zal nodig zijn. In de woorden van de Belgische diplomatie: 'De zwaarste crisis in de afgelopen vijftig jaar heeft de werkloosheid en de sociale ongelijkheid verergerd. De crisis heeft ernstige tekortkomingen aan het financieel systeem blootgelegd. Hierdoor zijn onze overheidsfinanciën fors verslechterd en moeten ze gesaneerd worden. Onze competitiviteit blijft afkalven. Onze demografie en de druk op het milieu en het klimaat dwingen ons tot een reorganisatie van onze economie en samenleving.'

De enige manier om de in 50 jaar opgebouwde Europese waarden voor 500 miljoen mensen enigszins op peil te houden, is niet minder, maar meer Europese integratie. Een Europese duurzame energiepolitiek en ambitieus klimaatbeleid, een sociaal (armoede)beleid. En niet in het minst een Europees economisch en financieel beleid, inclusief forse systeemaanpassingen, gebaseerd op de pijnlijke lessen uit de recente debacles.


Griekenland

Na het dreigende faillissement van Griekenland en de instorting van de eurozone, hakten de Europese leiders en de Europese Centrale Bank (ECB) na maanden getalm eindelijk de knoop door in de nacht van zondag 9 op maandag 10 mei. Toen werd met een grootscheeps reddingsplan voor de Eurozone geschiedenis geschreven. Parallel deed de Europese Commissie op 12 mei voorstellen om de budgettaire controle op de lidstaten te verscherpen.

Dat was positief, omdat het een aanzet vormde tot een gemeenschappelijk economisch beleid, de ontbrekende politieke pijler van de economische en monetaire unie. Maar deze twee acties zijn ook problematisch. Enerzijds creëren ze, als antwoord op bestaande schulden, extra schulden. Anderzijds leiden ze tot een drastische beperking van de openbare uitgaven. Dat laatste met als risico dat de sociale gevolgen van de economische crisis versterkt worden en de EU in een recessie terechtkomt. De Europese groene partijen vinden dat een Europees economisch beleid daarom op vijf pijlers gebaseerd moet zijn: verantwoorde overheidsuitgaven, door een duurzame omkadering van de overheidsuitgaven, een versterkt toezicht op de macro-economische ontwikkelingen en een hervorming van het EU stabiliteits- en groeipact.

Nieuwe indicatoren moeten meetellen om die macro-economie te evalueren, zoals privéschulden van burgers, de reële balansrekeningen courant van landen en de werkelijke wisselkoers. Dit om intern en extern onevenwicht tussen de lidstaten te kennen en preventief te kunnen ingrijpen. Verantwoorde overheidsuitgaven betekent ook het heroriënteren van uitgaven naar doelstellingen voor een duurzaam energie-, en milieubeleid en sociale cohesie. Met de voorspelde afname van de oliewinning en dus stijgende energieprijzen is een meer onafhankelijke, duurzame Europese energieproductie een absolute voorwaarde voor het in stand houden van de EU.

Deze strategie moet van Europa een topper maken voor wat betreft de duurzame omschakeling van ons ontwikkelingsmodel. De twee uitdagingen van de 21ste eeuw zijn het beleid afstemmen op de natuurlijke beperkingen van de planeet (klimaatverandering en uitputting van grondstoffen) en een sociale rechtvaardigheid. Deze New Green Deal kan niet alleen worden gefinancierd via een hoger Europees budget, maar ook door de toekenning van renteloze leningen voor ecologische omschakeling van de Europese Investeringsbank (EIB) aan lokale, regionale en nationale overheden. Daarvoor zal de EIB nieuwe fondsen moeten aanboren, bijvoorbeeld via renteloze leningen bij de ECB.

Evenwichtige overheidsfinanciën zijn een voorwaarde voor economische stabiliteit, maar het gaat niet louter om bestedingen en uitgaven. De inkomstenkant van de begroting is even belangrijk. Dat betekent aandacht voor de belasting op de winsten van vooral multinationals, het invoeren van een belasting op financiële transacties, een bijzondere bijdrage van de banksector en de strijd tegen belastingsontduiking via belastingparadijzen. Op deze manier vindt de EU in economisch noodweer de financiële instrumenten voor een duurzaam beleid, dat tevens de sociale cohesie in de EU op peil houdt.

Volgende week stemt het Europese Parlement over een nieuwe regelgeving voor de financiële sector, want een strenge regulering van de financiële markten is van fundamenteel belang. De financiële sector moet zich opnieuw focussen op zijn hoofdopdracht, het ondersteunen van de 'reële' economie. Het EP keurde in mei al een pakket toezichtmaatregelen goed, gesteund door de vier grootste politieke families. De Europese Raad, met voorzitter Van Rompuy, zou dit brede democratische draagvlak moeten onderschrijven, in plaats van intern verdeeld te zijn. Daarnaast is het cruciaal om de destabiliserende effecten van de financiële speculatie aan banden te leggen (een verbod op speculaties op de staatsschuld en op de verminderde solvabiliteit van landen).

Voorts moet de EU meer eigen middelen krijgen. Als we kijken naar de fundamentele economische cijfers van de EU, staan we er beter voor dan de VS. Het gemeenschappelijk belang en de daarop gebaseerde EU-begrotingspolitiek zou over een sterker budget moeten beschikken, opgebracht via eigen middelen (fiscale middelen en leencapaciteit, via de fameuze euro-obligaties). Enkel de volledige invoering van een nieuwe politiek, gebaseerd op deze pijlers, garandeert dat de Europese Unie ongehavend uit de crisis raakt en haar ontwikkeling op een duurzame basis voortzet.


DS, 02-07-2010 (Bart Staes, Europarlementslid GROEN!)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB