Godsdienstonderwijs is gemarginaliseerd


HAARLEM - Het confessioneel onderwijs moet zich opnieuw bezinnen op haar identiteit. Godsdienstles is er gemarginaliseerd: docenten doen hun werk in een 'professioneel isolement' en wie een onvoldoende haalt voor het vak hoeft nooit te vrezen dat hij blijft zitten.


Dat schrijven de onderzoekers B. de Reuver en S. Vervaecke in het rapport 'Duivelskring of nieuw elan?', dat ze schreven in opdracht van het bisdom Haarlem. Ze deden onderzoek op de Interconfessionele Scholengroep Amsterdam, die ruim twintig middelbare scholen bestuurt. Vandaag presenteert bisschop J. Punt de conclusies.

De Reuver -voormalig godsdienstleraar en nu zelfstandig onderzoeker- en Vervaecke -onderwijsbegeleider in Amsterdam- zijn negatief over de godsdienstlessen.

,,Het meeste lesmateriaal houdt weinig of geen rekening met de achtergronden van de leerlingen, is didactisch niet aan de maat en kan niet in de schaduw staan van de lesboeken en andere leermiddelen van andere vakken.''

Het vak godsdienst blijkt gemarginaliseerd: er zijn steeds minder uren voor en een aantal docenten is onbevoegd. Bovendien worden godsdienstleraren nooit bijgeschoold en hebben ze nauwelijks contact met collega's op de eigen school of op andere scholen. ,,Er is sprake van professioneel isolement'', schrijven de onderzoekers. Stagiaires ontbreken of haken snel af. Er is bijna nooit een vaklokaal en leerlingen die op het vak een onvoldoende halen, gaan doorgaans gewoon over.

De religieuze grondslag is volgens het rapport 'eerder een rem' dan een stimulans voor scholen. Op veel scholen heerst een 'cultuur van zwijgen' over onderwerpen als etniciteit en integratie. ,,Leraren worstelen er wel mee, maar los van een 'projectje identiteit' gebeurt er weinig'', zegt onderzoeker De Reuver. Volgens hem gaan de conclusies ook op voor andere confessionele scholen met veel allochtone leerlingen.

,,Men probeert veel, maar confessionele scholen zouden veel structureler hun identiteit in een open debat met anderen moeten laten blijken. En dan niet met de verborgen agenda: het moet hier allemaal op de katholieke manier die wij voorstaan.''

R. Luijpen, voorzitter van het college van bestuur van de Isa, zat zelf in de begeleidingscommissie van het onderzoek. ,,Het is uitgevoerd in het schooljaar 1999/2000, vlak na een fusie. Op sommige scholen hebben de fusieperikelen veel energie opgeslokt, de situatie is nu weer anders.''

Hij erkent dat het voor godsdienstdocenten lastig is dat zij binnen de school vaak geen collega's hebben die hetzelfde vak geven. ,,We hebben daarom nu vakgroepen gevormd van godsdienstdocenten die op verschillende scholen werken. Zo hebben we dominee Visser van de Pauluskerk een keer uitgenodigd, en een hoogleraar pedagogiek.''

Volgens bisschop Punt zijn de 'recente gebeurtenissen in Nederland' een extra reden om rooms-katholieke scholen om te vormen tot scholen waar ook allochtonen geïnspireerd worden door de katholieke achtergrond.

Twee jaar geleden stelden de bisschoppen voor om de katholieke identiteit aan te scherpen. Scholen die daaraan niet mee wilden werken, zouden volgens kardinaal Simonis het predikaat 'katholiek' moeten schrappen. ,,Dan moeten de bisschoppen wel scholen mogelijkheden bieden om er iets aan te doen'', zegt onderzoeker De Reuver. ,,In Haarlem gebeurt dat nu.''

Isa-voorzitter Luijpen denkt dat zijn scholen voor allochtone leerlingen al veel doen. De pessimistische kijk van de onderzoekers deelt hij niet. ,,Zij schetsen een zwart beeld van de mogelijkheden van allochtone kinderen. Zó zorgelijk is het niet.''

Trouw, redactie onderwijs, 13-12-2004

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB