Een revolutie in het betaalverkeer?


Facebook lanceert volgend jaar zijn eigen digitale munt, de Libra. Die moet financiële transacties even makkelijk en goedkoop maken als het sturen van tekstberichtjes.


Een revolutie zoals het internet veroorzaakt heeft in de wereldwijde communicatie, zou volgens Facebook ook moeten plaatsvinden in het betaalverkeer. ‘Voor te veel wereldburgers ziet het financiële systeem er vandaag uit zoals het telecomnetwerk van voor het internet’, schrijft het sociale netwerk in een witboek dat gisterochtend werd gepubliceerd. Daarin zet het uiteen hoe het verrichten van financiële transacties even makkelijk en goedkoop moet worden als het sturen van een tekstberichtje.

Het middel daartoe wordt de Libra, een nieuwe cryptomunt, gebaseerd op blockchaintechno*logie. Die zou volgend jaar gelanceerd moeten worden. Anders dan bestaande cryptomunten zoals de bitcoin, wordt de Libra beheerd door een officiële instelling, de Libra Association, die in Genève wordt gevestigd. De waarde van de nieuwe cryptomunt zal gebaseerd zijn op een korf van toonaangevende munten en gedekt worden door financiële activa.


Wat met de privacy?

Ontwikkelaars kunnen wel onbeperkt toepassingen maken voor de munt en de bijbehorende digitale portemonnee Calibra, want Facebook heeft de broncode van de blockchain openbaar gemaakt. Het netwerk wil een leidende rol spelen in de voorbereidende fase, maar zal op lange termijn gewoon een van de deelnemende partners zijn. Daarvan zijn er nu al enkele tientallen, zoals Mastercard, Visa, PayPal, Booking.com, eBay, Uber, Lyft, Spotify en Vodafone. Ook ngo’s en durfkapitaalverschaffers zijn bij het project betrokken.

Met de Libra mikt het sociale netwerk vooral op de 1,5 miljard wereldburgers die wel een smartphone of een internetaansluiting hebben, maar geen toegang tot bankdiensten. Migranten kunnen de munt bijvoorbeeld gebruiken om geld over te maken naar het thuisland, een lucratieve markt waar voor de gebruiker nu nog hoge kosten mee gemoeid zijn.

Olivier Braet van de onderzoeksgroep imec-SMIT van de Vrije Universiteit Brussel denkt dat Facebook met het Libra-project er vooral op uit is om meer data te verzamelen over zijn gebruikers. ‘Het wil geen bank worden, maar wel een gedetailleerder zicht krijgen op wat zijn gebruikers doen. Veel mensen staan er niet bij stil hoeveel gegevens ze op die manier prijsgeven. Het gebruiksgemak is voor hen doorslaggevend.’

Facebook is zich ervan bewust dat het op dat vlak een slechte reputatie heeft en benadrukt dat Calibra de privacy van de gebruikers beschermt. Er wordt ‘zonder toestemming van de gebruiker’ geen informatie gedeeld met Facebook, ‘behalve in een beperkt aantal gevallen’, waar bijvoorbeeld de veiligheid van personen in het geding is of wettelijke verplichtingen moeten worden nageleefd.


Politiek verzet

Wellicht komt er wel verzet vanuit politieke hoek. In de Verenigde Staten leeft, zowel bij de Republikeinen als bij de Democraten, de overtuiging dat Facebook te machtig is. De nieuwe cryptomunt zou die machtspositie nog versterken. De Franse minister van Financiën Bruno Le Maire waarschuwde al dat de Libra geen ‘soevereine munt’ mag worden en de Duitse Europarlementariër Markus Ferber riep toezichthouders op alert te zijn.

Facebook heeft het project zeer degelijk voorbereid. Topman Mark Zuckerberg heeft vorig jaar Messenger-baas en bitcoinkenner David Marcus aangesteld als chef van een team dat de mogelijkheden van blockchain onderzocht heeft. Facebook heeft begin vorig jaar ook het team achter Chainspace weggekocht, een start-up die werkt aan het versnellen van blockchaintransacties. De bitcointechnologie bleek tot op heden niet optimaal voor de snelle verwerking van grootschalig betaalverkeer. Maar in samenwerking met de andere partners van de Libra Association denkt Zuckerberg dat te kunnen oplossen.


Stevige kluif voor toezichthouders

Aan welke regulerende eisen de nieuwe munt Libra zal moeten voldoen, is nu nog moeilijk te overzien, zegt Reinout Temmerman, specialist betaalsystemen van de Nationale Bank. Hij spreekt liever niet over een cryptomunt, omdat op blockchain gebaseerde betaalsystemen niet noodzakelijkerwijze onder de juridische definitie van ‘geld’ vallen.

‘In alle landen waar de Libra zal worden aangeboden, moet worden onderzocht onder welke categorie dit betaalmiddel valt. Is het een crypto-asset? Is het elektronisch geld? Is aan alle identiteitscontroles rond witwassen en antifraudemaatregelen voldaan? Daar is nu moeilijk op te antwoorden.’


DS, 19-06-2019 (Ruben Mooijman)