Rusthuis geeft stille generatie stem terug


GEEL - Ouderen die in een rusthuis wonen, nemen amper nog zelf beslissingen. Het personeel kiest zelfs welke kleren ze aantrekken. Een methode van de Katholieke Hogeschool Kempen wil daar wat aan veranderen.


Blijft u 's morgens ook nog 10 minuten liggen als de wekker is afgegaan? Wie in een rusthuis terechtkomt, kan die gewoonte op zijn buik schrijven. Vaak beslist het personeel zelfs welke kleren de bewoners aantrekken.

Is het niet frappant dat ouderen zo weinig te zeggen hebben over hun eigen leven? 'Wat nog het meeste verbazing wekt, is dat 85 procent van de bewoners zich gewoon bij die situatie neerlegt.' Onderzoeker Koen Geenen gaf gisteren aan de Katholieke Hogeschool Kempen in Geel toelichting bij het boek Mag ik ook wat zeggen? op een studiedag voor rusthuispersoneel.

'Ouderen luisteren opvallend vaak naar de dokter, zelfs voor niet-medische beslissingen. Ook de familie neemt beslissingen in plaats van de oudere. Als moeder twijfelt of ze mee zou gaan naar de dierentuin, is het vaak dochterlief die dat afraadt. En medebewoners en professionelen hebben ook een enorme invloed.'

Geenen heeft verschillende verklaringen voor dat gedrag. 'Het is nu eenmaal menselijk dat we ons aanpassen aan de groep. Op een all-invakantie doen we ook vaak mee aan de animatiespelletjes 'omdat iedereen dat doet'. In rusthuizen komt daar de houding van de professionelen bij: wij hebben daar jaren voor gestudeerd, dus wij weten wat het beste is voor u.'

Maar er is een kentering merkbaar in het gedrag van ouderen. 'Nu zitten we nog met de stille generatie, de Meneer Doktoor-generatie. Ze kijken op naar wie gestudeerd heeft en “willen vooral niet lastig doen,. Binnenkort komt de protestgeneratie eraan: ze zullen zelf een kamer met draadloos internet vragen, zelf een rusthuis kiezen op basis van wat dat te bieden heeft.'

Om voorbereid te zijn op die generatie en uiteraard om de huidige bewoners hun eigenwaarde terug te geven, moeten rusthuizen hun aanpak drastisch veranderen. Er moet een mentaliteitswijziging komen, zowel bij personeel als bij bewoners, waarin de bewoner centraal komt te staan.

Daarvoor heeft de KHK een methode ontwikkeld. Elke bewoner krijgt een coach ('aandachtspersoon') die op basis van een vragenlijst zijn wensen te weten probeert te komen. Op een persoonlijk overleg met hoofdverpleger, maatschappelijk assistent en al wie erbij betrokken is, wordt gezocht naar een oplossing.


Mentaliteitswijziging

Hoofdverpleegkundige An Wens testte de methode uit in het woon- en zorgcentrum Lindelo in Lille. 'Uit de antwoorden op de vragenlijst bleek dat een bewoonster graag op een andere dag naar de kapper wou. Eerst ging ze op donderdag naar de kapper en op vrijdag in bad, waardoor haar haar onmiddellijk weer in de war was. Nu gaat ze op vrijdag eerst in bad en dan naar de kapper.'

Is het niet wat cynisch dat een hogeschool methodieken moet uitwerken om aan kleine wensen van bewoners tegemoet te komen? 'We moeten de bewoners zelf altijd diets maken dat ze bij ons mogen zeggen wat ze verlangen. Maar het klopt dat ook het personeel soms te weinig nadenkt. Als de bewoner zegt: “Neem maar iets uit mijn kast om mij aan te kleden,, moeten de verzorgenden de reflex hebben om te vragen “Wat wil jij vandaag eigenlijk aantrekken?,'

De methode brengt langzaam maar zeker een mentaliteitswijziging op gang. 'Iemand die zijn mening zegt, was voor het personeel vroeger “een lastige,. Nu gaan ze inzien dat dat net de gemakkelijke bewoners zijn, want ze kunnen hen veel makkelijker tevreden maken.'

'Trouwens, dankzij de methode worden belangrijke thema's ook bespreekbaar. Vroeger was de laatste wilsbeschikking min of meer taboe. Nu willen acht op de tien bewoners dit absoluut bespreken.'

Conclusie? 'Je moet niet in een luchtballon klimmen met je bewoners of grote budgetten opzij zetten om ze te plezieren. De man die na het wekken nog tien minuten wou blijven liggen, loopt nu fluitend door de gang. Een win-winsituatie, want ook het personeel loopt er rustiger bij.'


DS, 23-10-2009 (Maarten Byttebier)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB