School bepaalt je resultaat, nog meer dan je afkomst


Eenzelfde type leerling scoort veel lager op internationale tests wanneer die op een concentratieschool zit dan op een college, blijkt uit een evaluatie van de KU Leuven.


Heeft u er zelf voor gekozen om uw kind bewust niet naar een concentratieschool te sturen? Wie de resultaten van deze studie leest, kan het u niet kwalijk nemen. Dat geeft ook hoogleraar Ides Nicaise (KU Leuven) toe. ‘Dat is net het probleem: de overheid zou in alle scholen een hoge kwaliteit en een sociale mix moeten nastreven. Daar moeten we veel harder aan werken dan we tot nu dachten. Door de systeemfouten in ons onderwijs komen te veel kwetsbare kinderen op dezelfde scholen terecht, met alle gevolgen van dien.’

Nicaise doet de uitspraken naar aanleiding van een onderzoek dat hij voerde met doctoraatsstudente Emilie Franck. Ze analyseerden de resultaten van Vlaamse 15-jarigen op de internationale Pisa-test voor wiskunde en lezen tussen 2003 en 2015. Dat die dalen weten we (zie hiernaast). Maar de scores die leerlingen halen, hangen nog altijd in sterke mate af van hun positie op de sociale ladder. Wie het thuis minder breed heeft, lager opgeleide ouders heeft en een andere taal spreekt, doet het gemiddeld veel slechter.

Nog opvallender: de school waar zij terechtkomen is nog bepalender voor de prestaties dan die thuissituatie. Concreet: een kansarme leerling op een college haalt zo’n 150 punten meer op PISA voor wiskunde dan een gegoede 15-jarige op een concentratieschool. Een voorsprong die gelijkstaat met ongeveer vier leerjaren.


Lagere verwachtingen

Hoe dat komt? ‘Een cumulatie van factoren’, zegt Nicaise. ‘Die concentratiescholen zijn vaak bso-scholen met een makkelijker curriculum, de leerkrachten stellen lagere verwachtingen en de jongeren leren minder van elkaar omdat ze bijna allemaal in een moeilijke situatie zitten. Bovendien hebben die scholen het veel moeilijker om bekwame en ervaren leerkrachten te vinden.’

De studie toont wel aan dat de kloof tussen de kansarme en de kansrijke leerlingen lichtjes is verkleind, zij het voornamelijk omdat die laatsten slechter scoorden in 2015 dan twaalf jaar eerder.

‘In de huidige context is het al een succes dat de kansarme kinderen het ongeveer even goed blijven doen’, zegt Nicaise. ‘Denk maar aan het aandeel anderstaligen dat fors is toegenomen in ons onderwijs, vooral in concentratiescholen.’ Het gelijkekansenbeleid dat Vlaanderen sinds 2002 voert, heeft in die zin dus wel degelijk zoden aan de dijk gebracht.

Toch moet volgens de onderzoekers veel meer gebeuren om de ongelijkheid op te lossen. De Vlaamse minister van Onderwijs, Hilde Crevits (CD&V), bevestigt dat het gelijkekansenbeleid een belangrijke prioriteit moet blijven in de volgende legislatuur. Dat kan volgens haar met taalcoaches en extra investeringen in het basisonderwijs. ‘Zo zorgen we dat elke leerling van jongs af aan de beste kansen krijgt om zijn of schoolloopbaan uit te bouwen’, zegt ze.


Blog DS, 29-04-2019 (Jens Vancaeneghem)