Hoe je de energiemarkt openbreekt


Omdat zachte heelmeesters stinkende wonden maken, pleit SP.A-parlementslid Bart Martens voor een 'regulerend overheidsingrijpen' om het feitelijke monopolie van Electrabel aan te pakken.


Met de aangekondigde prijsstijgingen maakt monopolist Electrabel nog eens pijnlijk duidelijk wie de baas is op onze energiemarkten. De vrije stroom- en gasmarkten lijken verder weg dan ooit en van de beloofde prijsvoordelen die de vrije leverancierskeuze met zich mee zou brengen, blijft niets meer over. De nieuwe spelers moeten immers strijden met ongelijke wapens en beschikken over te weinig import- of productiecapaciteit om de monopolist echt uit te dagen en voor grote groepen klanten een alternatief te bieden.

Het wordt hoogtijd dat de overheid ingrijpt en net als in andere landen het productiemonopolie openbreekt. Wij stonden ook vorige legislatuur al klaar met de nodige wetsvoorstellen, maar vonden daarvoor jammer genoeg geen meerderheid. Die lijkt er ook in de nieuwe federale regering niet aan te komen, want ook CD&V verwacht alle heil van een vrijwillig akkoord met Electrabel. Een nieuwe Pax Electrica, die beklonken wordt in de besloten kamertjes waar ook de 'Open' VLD vorige regeerperiode tevergeefs alle heil van verwachtte.

Voor ons is het genoeg geweest. Wij willen een markt waarin een eerlijke concurrentie de prijzen drukt. Dit kan enkel door een regulerend overheidsingrijpen. Niet via canapé-overleg tussen 'heren van stand', maar via transparante, democratisch gecontroleerde en afdwingbare wetgeving waarvoor niets in de plaats moet worden gegeven.

Vorige regeerperiode al lanceerde ik hiervoor de noodzakelijke wetsvoorstellen in de Senaat. Wetsvoorstellen met daarin een investeringsstop van dominante monopolisten, zodat nieuwe investeringskansen voor nieuwe spelers gevrijwaard worden. Wetsvoorstellen die werk maken van een verdere ontvlechting van productie, transport, distributie en levering. Om alle marktspelers een eerlijke toegang tot de netten te garanderen moet de aanwezigheid van Electrabel-Suez daarin immers afgebouwd worden. Het kan niet langer dat producent Electrabel-Suez in het beheer van het gasnet, het hoogspanningsnet en de distributienetten over zo'n groot belang beschikt dat hij strategische beslissingen kan nemen of blokkeren.

Wetsvoorstellen om de principes van corporate governance en onafhankelijkheid ook bij gastransporteur Fluxys door te voeren. Meerderheidsaandeelhouder Suez installeerde onlangs nog een ex-directeur van Electrabel als directeur bij Fluxys, terwijl dit bedrijf wordt verondersteld alle klanten op eenzelfde, transparante manier te bedienen. Voorstellen ook om een 'mottenballentaks' in te voeren op de versneld afgeschreven kern- en steenkoolcentrales om de concurrentieverstorende stranded benefits aan te pakken.

Hiermee wordt levensduurverlenging van aftandse centrales minder interessant en komt de productiekost dichter te liggen bij deze van de nieuwe centrales die de marktprijs bepalen. De opbrengst daarvan moet worden gebruikt om de bestaande, kostprijsverhogende heffingen op gas en elektriciteit af te schaffen en om investeringen in energiebesparing te dragen. Zo kan de factuur dalen en geeft enkel de monopolist door middel van een mottenballentaks een gedeelte terug van wat de consument vroeger te veel betaalde .

Onze wetsvoorstellen vonden geen meerderheid. De Open VLD zette alles in op de zogenaamde Pax Electrica, vrijwillige akkoorden met Suez naar aanleiding van diens overname van Electrabel en fusieplannen met Gaz de France. Van de 'toegevingen' van Suez in deze akkoorden kwam vrijwel niets in huis, terwijl elke parlementaire controle onmogelijk bleek.

Maar wie denkt dat de huidige commotie rond de hold-up van Electrabel op de gezinsbudgetten de aankomende federale regeringspartijen tot andere gedachten zou brengen, komt bedrogen uit. In het Vlaams Parlement liet ook Vlaams minister van Energie Kris Peeters, ondertussen gepromoveerd tot minister-president, immers weten naar een nieuwe Pax Electrica te streven. Blijkbaar wil men Electrabel toch niet te veel bruuskeren en wil men het op een akkoordje gooien. Waarom toch? Het is toch bekend dat zachte heelmeesters stinkende wonden maken? Waarom wordt er niet gekozen voor een transparante, afdwingbare en doortastende regulering?

In elk geval niet omdat men wettelijk niet zou kúnnen optreden. 'Alle maatregelen kunnen worden genomen via een wetgeving of een reguleringssysteem. Ze vereisen geen onderhandelingen met Electrabel, wel een goede regulering. Deze maatregelen zijn ook dringend omdat in het huidige systeem de gebrekkige controles van de jongste twintig jaar niet ver van 1 miljard euro per jaar kosten aan de Belgische economie', stelde professor Eric De Keuleneer in De Tijd van 17 juni 2006. Philippe Bodson, de voormalige baas van Tractebel die door Suez wegens 'te Belgisch' aan de kant werd gezet, verwoordde het zo: 'Zelfs het kleinste landje kan de grootste onderneming zijn regels opleggen. Als er een politieke wil is, overheerst die op de bedrijven. Maar als de politici zeggen dat ze niets kunnen doen, willen ze meestal niets doen. Als er niets gebeurt, is het omdat de politici onvoldoende ingrijpen' (De Tijd 27-2-06).

Bart Martens is Vlaams volksvertegenwoordiger voor SP.A


DS, 29-06-2007

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB