Is ontslag om dringende reden nieuwe crisismaatregel?


Bij de vakbonden wordt steeds vaker geopperd dat ontslag om dringende redenen als crisismaatregel wordt gebruikt. Maar bij onterecht ontslag riskeert de werkgever een zware factuur, schrijft GEERT VERMEIR.


Verontrustend nieuws, de afgelopen dagen. Belgische werkgevers zouden er een nieuwe, goedkope crisismaatregel bij hebben. Steeds meer personeel zou ontslagen worden 'om dringende reden'. Zo zouden werkgevers flink kunnen besparen op opzeggingsvergoedingen. Als dringende reden werden futiliteiten genoemd als een meegenomen schroevendraaier of het opeten van een overgebleven maaltijd in een rusthuis.

Dat is natuurlijk niet mis. Ontslag om dringende reden is de zwaarste sanctie die een werkgever aan zijn werknemer kan opleggen. De arbeidsovereenkomst wordt onmiddellijk beëindigd. De werknemer presteert geen opzegtermijn en krijgt geen opzegvergoeding. Bovendien heeft hij geen recht op een werkloosheidsuitkering.


Drie nuchtere rechters

In tegenstelling tot wat velen denken, bevat de arbeidswetgeving geen 'lijstje' van dringende redenen. De werkgever moet altijd bewijzen dat zijn werknemer een zware fout heeft begaan. In de wet wordt die zware fout omschreven als 'een ernstige tekortkoming die elke professionele samenwerking onmiddellijk en definitief onmogelijk maakt'. Concreet spreken we meestal over diefstal, schriftvervalsing, verregaande agressie, zware dronkenschap, insubordinatie en dergelijke meer. Het is zo goed als uitgesloten dat een houding die de werkgever altijd al door de vingers heeft gezien (bijvoorbeeld te laat op het werk komen) als dringende reden kan worden opgevoerd.

Een ontslag om dringende reden wordt vaak betwist voor de rechtbank. Elke zaak wordt beoordeeld door drie nuchtere rechters: een beroepsrechter, een vertegenwoordiger van de vakbonden en een van de werkgevers. Zij moeten oordelen of de reden van ontslag gegrond was. Elke beslissing wordt gezamenlijk genomen en bij de minste twijfel zal het ontslag worden verworpen. Rechtbanken zijn in dezen trouwens zeer terughoudend. Zelfs wanneer in het arbeidsreglement een feit, zoals bijvoorbeeld misbruik van bedrijfsgoederen, wordt opgevoerd als reden tot ontslag, zal de rechtbank dit niet klakkeloos aanvaarden.


Een zware factuur

Door de dringende reden in te roepen riskeren werkgevers trouwens een zware factuur. Blijkt dat een werknemer onterecht werd ontslagen, dan moet de werkgever alsnog de opzegvergoeding betalen. Daarbovenop komen dan de gerechtskosten en de kosten van zowel de eigen advocaat als die van de tegenpartij. Als ook nog blijkt dat de werkgever de dringende reden heeft misbruikt, riskeert hij een bijkomende sanctie voor willekeurige afdanking of rechtsmisbruik.

Hoe valt dan de door de vakbonden gesignaleerde toename van het aantal ontslagen om dringende reden te verklaren? Zijn Belgische werkgevers door de crisis lichtzinniger geworden? Of spelen ze gewoon graag met vuur? En is er wel een toename? In België worden geen officiële cijfers van het aantal ontslagen om dringende reden bijgehouden. Objectieve elementen om de discussie te beslechten, ontbreken dus.

Een mogelijke verklaring is dat niet het aantal 'ontslagen' is toegenomen, maar het aantal betwistingen voor de rechtbank. Anderhalf tot twee jaar geleden was er nog sprake van hoogconjunctuur op de arbeidsmarkt. Een ontslagen werknemer kon toen relatief gemakkelijk een nieuwe job vinden. In de huidige, barre crisisomstandigheden is dat een stuk moeilijker. Wie nu om dringende reden ontslagen wordt, komt op een zeer ongelegen moment zonder werk of inkomsten te zitten. Het ligt dan ook voor de hand dat meer werknemers dan vroeger naar de rechtbank stappen. Zo kunnen ze alsnog een opzeggingsvergoeding krijgen en later aanspraak maken op een uitkering.

De wetgeving en de rechtspraak kijken streng toe op een correcte toepassing van het ontslag om dringende reden, en terecht. Een werkgever die denkt de dringende reden als goedkope crisismaatregel te kunnen inzetten, zal vaker dan hem lief is het deksel op de neus krijgen. Hij zal zijn foutieve inschatting duur betalen en de relaties met werknemers en vakbonden op de helling zetten.

Geert Vermeir, Juridisch adviseur SD Worx


DS, 03-11-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB